آیا می‌دانستید که برای بیماران نقرس، رعایت رژیم غذایی مناسب می‌تواند به بهبود علائم بیماری و کاهش خطر بروز حملات نقرس کمک کند. رژیم نقرس یک رژیم غذایی است که برای کاهش علائم بیماری نقرس پیشنهاد می‌شود و شامل محدودیت مصرف غذاهای با سطح بالای پورین مانند گوشت قرمز، ماهیچه، ماهی، خرما، شیرینی، قهوه و الکل است.
علاوه بر محدودیت مصرف برخی غذاها، محصولات لبنی کم‌چرب و فیبر، مانند حبوبات و سبزیجات، و میوه‌هایی مانند آناناس، توت‌فرنگی، آلو، گیلاس و هلو نیز در این رژیم توصیه می‌شود که به کاهش سطح اسیداوریک در بدن کمک می‌کنند. رعایت وزن مناسب، تمرین منظم و کاهش استرس و همچنین افزایش مصرف آب و مایعات، شربت‌های گیاهی و آبمیوههای طبیعی بهبود علائم نقرس را تسریع می‌کند. برای کاهش استرس، می‌توانید از تمرین‌های ورزشی آرام مانند یوگا، ماساژ، موسیقی و تنفس عمیق استفاده کنید.
مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه قبل از شروع رژیم غذایی نقرس بسیار مهم است، به‌خصوص برای بیمارانی که داروهایی مثل دیورتیک‌ها، کلسیم کانال بلاکرها، و محصولات فشارخون بالا مصرف می‌کنند. باید متذکر شویم که رژیم غذایی نقرس درمان نیست، اما ممکن است خطر حملات مکرر نقرس را کاهش دهد و پیشرفت آسیب مفاصل را کند نماید. در این مطلب از غفاری دایت بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
نقرس چیست؟
نقرس (به انگلیسی: Gout) یک بیماری التهابی و شکل دردناکی از آرتریت است که به دلیل افزایش سطح اسیداوریک در خون و تشکیل توده‌هایی به نام کریستال‌های اورات در داخل و اطراف مفاصل و بافت‌های بدن می‌شود. این بیماری باعث درد و التهاب مفاصل، انگشتان دست‌وپا، و حتی کلیه‌ها می‌شود. اسیداوریک زمانی تولید می‌شود که بدن، ماده شیمیایی به نام پورین را تجزیه می‌کند. پورین به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد، اما در برخی مواد غذایی نیز یافت می‌شود.
علت افزایش سطح اسیداوریک در بدن معمولاً به‌خاطر تغذیه نامناسب و مصرف غذاهایی با سطح بالای پورین مانند گوشت قرمز، دریاچه، سرخ‌کردنی‌ها، نوشابه، آب‌پرتقال و الکل است که می‌تواند باعث افزایش میزان اسیداوریک در خون و افزایش خطر ابتلا به نقرس شود.
علاوه بر این، مشکلات ژنتیکی، چاقی، مصرف الکل، استرس و برخی داروها نیز می‌تواند عوامل خطرزای بیماری نقرس باشند. در صورت عدم درمان، بیماری نقرس می‌تواند باعث آسیب به مفاصل، کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن شود.
اهداف رژیم نقرس
درمان سریع نقرس وجود ندارد و درمان آن نیازمند رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف داروهای تسکین درد و التهاب و در موارد شدیدتر، مراجعه به پزشک متخصص است. اما با تغییر در نوع و میزان مواد غذایی مصرفی و رعایت رژیم غذایی مناسب، می‌توان به کاهش خطر ابتلا به نقرس و بهبود علائم آن کمک کرد. رژیم غذایی نقرس برای کمک به شما طراحی شده است تا:
به وزن سالم و عادات غذایی خوب دست پیدا کنید
از برخی، اما نه همه، غذاهای حاوی پورین خودداری کنید
از غذاهایی استفاده کنید که می‌توانند سطح اسید اوریک را کنترل کنند.
بخش‌های متوسطی از غذاهای سالم مصرف کنید.
مزایای رژیم نقرس
تأثیرات مثبت رژیم غذایی نقرس بر سلامتی
رعایت رژیم غذایی مناسب در نقرس، می‌تواند به بهبود علائم این بیماری کمک کند و از شدت درد و التهاب کاهش بدهد. همچنین، رژیم غذایی نقرس می‌تواند به کاهش میزان اسیداوریک و آثار منفی آن بر روی بدن و همچنین بهبود کیفیت زندگی و سلامتی افراد مبتلا به این بیماری کمک کند. برخی از تأثیرات مثبت رژیم غذایی نقرس عبارت‌اند از:
کاهش درد و التهاب مفاصل و بافت‌های نرم
کاهش میزان اسیداوریک در خون و جلوگیری از تشکیل توده‌های بلوری در مفاصل
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، چربی خون و فشارخون بالا که از عوارض نقرس است
کمک به کنترل وزن و پیشگیری از چاقی که می‌تواند موجب تشدید علائم نقرس شود
تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی مانند التهاب‌های مزمن و سرطان
غذاهای مضر برای نقرس | تأثیرات منفی مصرف غذاهای ممنوع در رژیم غذایی نقرس
غذاهای قابل محدودیت یا ممنوع در رژیم غذایی نقرس، می‌توانند منجر به افزایش سطح اسیداوریک در خون شوند و تشدید علائم بیماری نقرس گردند. به‌طورکلی، مصرف غذاهای ممنوع در رژیم غذایی نقرس می‌تواند منجر به تشدید علائم بیماری شود و برای افرادی که به نقرس مبتلا هستند، بهتر است از این غذاها اجتناب کنند. بعضی از این غذاها شامل موارد زیر هستند:
گوشت قرمز، سوسیس و کالباس حاوی مقدار زیادی پورین است که به میزان اسیداوریک اضافه می‌کند و دریافت مقدار زیادی پروتئین حیوانی
ماهی‌هایی که حاوی مقدار بالای آمینواسید هستند و ماهی‌هایی که در دریاچه‌های کوچک زندگی می‌کنند، می‌توانند آلودگی‌هایی مانند جیوه را در خود جای دهند که می‌تواند باعث افزایش سطح اسیداوریک در بدن شود.
مصرف الکل و نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند باعث افزایش سطح اسیداوریک در بدن شود و علائم نقرس را تشدید کند.
میوه‌هایی مانند توت، تمشک و انگور شیرین حاوی مقادیر زیادی پورین هستند و جزو میوه‌های مضر برای نقرس محسوب می‌شوند.
مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث افزایش فشارخون شود که می‌تواند علائم نقرس را تشدید کند.
حبوباتی مانند عدس، لوبیا، نخود و نیز برخی مغزهای روغنی مانند بادام، فندق و گردو به دلیل حاوی پورین‌های بالا، به‌عنوان حبوبات مضر برای نقرس و غذاهای قابل محدودیت در رژیم غذایی نقرس محسوب می‌شوند.
مواد غذایی حاوی مقدار بالای چربی؛ مانند پیتزا، بیسکویت و کیک و همچنین نوشابه‌ها و شربت‌های قند دار و سبوس‌های غلات و نان کامل
توصیه: برای پیشگیری و کنترل نقرس، توصیه می‌شود که مصرف مواد غذایی غنی از مواد مغذی و فقیر از چربی، نمک و شکر باشد و همچنین به میزان کافی آب مصرف شود.
رژیم غذایی می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های درمان نقرس استفاده شود. برخی از روش‌های درمانی و غذاهای قابل‌مصرف در رژیم نقرس عبارت‌اند از:
محدودیت مصرف غذاهایی که دارای پورین هستند، مانند گوشت قرمز، ماهی، طعمه، ماهیچه، شیر، بیسکویت و آجیل.
مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین کم‌چرب مانند مرغ، گوشت چرخ‌کرده، تخم‌مرغ و لوبیا و ماهی‌های حاوی امگا ۳ مانند ماهی سالمون، ماهی قزل‌آلا
نوشیدنی‌هایی مانند آب، چای سبز، شیرینی طبیعی، آب‌نبات، نوشابه‌های بدون قند و شربت طبیعی
مصرف میوه‌ها و سبزیجاتی که دارای فیبر هستند، مانند سیب، گلابی، کلم، بامیه و خیار و همچنین میوه‌هایی که دارای ویتامین C هستند، مانند آلبالو، پرتقال، آناناس، کیوی و سبزیجاتی مانند خیار، گوجه‌فرنگی، هویج، شلغم، کاهو، برگ کلم و سیب‌زمینی
محدودیت مصرف الکل، به دلیل اینکه می‌تواند باعث افزایش سطح اوریک‌اسید در بدن شود.
مصرف آب به میزان کافی، به دلیل اینکه می‌تواند باعث کاهش سطح اوریک‌اسید در بدن شود.
مواد غذایی غنی از اسیدفولیک مانند سبزی‌ها و نخودفرنگی به‌عنوان یکی از مواد مفید در رژیم غذایی نقرس توصیه می‌شوند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن قهوه در حد اعتدال، به‌ویژه قهوه معمولی کافئین‌دار، ممکن است با کاهش خطر ابتلا به نقرس همراه باشد.
نکات مهم:
در هنگام تهیه و مصرف غذاها، باید از روش‌های پخت سالم و کم‌چرب استفاده شود و مصرف مواد غذایی غنی از چربی، نمک و شکر محدود شود.
رژیم غذایی تنها یکی از روش‌های درمانی نقرس است و باید با سایر روش‌های درمانی مانند مصرف داروهای تسکین درد و کاهش سطح اوریک‌اسید در بدن ترکیب شود.
توصیه های تغذیه ای بیماری نقرس
نکات مهم در رعایت رژیم غذایی نقرس
رژیم لاغری 20 کیلویی می‌تواند برای افرادی که وزنشان ۱۰۰ کیلو به بالا هست بسیار مفید باشد. رعایت رژیم غذایی مناسب در درمان نقرس بسیار حائز اهمیت است. برخی از نکات مهم در رعایت رژیم غذایی نقرس عبارت‌اند از:
برای جلوگیری از تشدید علائم نقرس باید روزانه حداقل ۸-۱۰ لیوان آب مصرف کنید.
از مصرف محصولات شیرین مانند نوشیدنی‌های گازدار، شکلات، کیک و کلوچه‌های شیرین و… خودداری نمایید.
اضافه وزن، خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش تعداد کالری و کاهش وزن – حتی بدون رژیم غذایی با محدودیت پورین – سطح اسیداوریک را کاهش داده و تعداد حملات نقرس و همچنین استرس کلی روی مفاصل را کاهش می‌دهد. آیا می‌دانستید که می‌توانید با رژیم لاغری ۷ روزه چند سایز به بهبود وزنتان کمک کنید.
مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل که حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده هستند، همچنین میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C و فیبر را افزایش دهید. رژیم پالئو حداقلِ مواد فراوری شده را دارد و کربوهیدرات‌های ساده آن هم خیلی کم است.
از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا خودداری و مصرف آبمیوههای طبیعی شیرین را محدود کنید.
با نوشیدن آب به‌خوبی هیدراته بمانید.
مصرف چربی‌های اشباع شده از گوشت قرمز، مرغ چرب و لبنیات پرچرب را کاهش دهید. مصرف گوشت قرمز باید به حداقل ممکن کاهش یابد. بهتر است روی گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ، لبنیات کم‌چرب و عدس به‌عنوان منابع پروتئین تمرکز کنید.
از مصرف گوشت‌هایی مانند جگر، کلیه و نان‌های شیرین که سطح پورین بالایی دارند و باعث افزایش سطح اسیداوریک خون می‌شوند، خودداری کنید.
برخی از انواع غذاهای دریایی مانند صدف، ساردین و ماهی‌تن نسبت به انواع دیگر، پورین بیشتری دارند. اما فواید کلی خوردن ماهی برای سلامتی ممکن است بیشتر از خطرات آن برای افراد مبتلا به نقرس باشد. وعده‌های متوسط ماهی می‌تواند بخشی از رژیم غذایی نقرس باشد.
یک نمونه منوی غذایی رژیم نقرس
صبحانه برای نقرس
غلات سبوس‌دار و شیرین نشده با شیر بدون چربی یا کم‌چرب
1 فنجان توت‌فرنگی تازه
قهوه
آب
ناهار برای نقرس
برش‌های سینه مرغ‌سوخاری (2 اونس) روی یک رول سبوس‌دار با خردل
سالاد سبز مخلوط با سبزیجات، 1 قاشق غذاخوری آجیل، و سس سرکه بالزامیک و روغن‌زیتون
شیر یا آب بدون چربی یا کم‌چرب
عصرانه برای نقرس
گیلاس تازه ۱ فنجان
آب
شام برای نقرس
سالمون برشته
لوبیاسبز بوداده یا بخارپز
1/2 تا 1 فنجان پاستا سبوس‌دار با روغن‌زیتون و فلفل
آب
ماست کم‌چرب
1 فنجان خربزه تازه
نوشیدنی‌های بدون کافئین، مانند چای گیاهی
توصیه نهایی
همان‌طور که گفتیم رژیم غذایی نقرس شامل محدودیت مصرف غذاهای حاوی پورین است که می‌تواند به کاهش سطح اوریک‌اسید در بدن کمک کند و از شدت علائم نقرس بکاهد. علاوه بر این، رعایت این رژیم می‌تواند در کاهش وزن، بهبود کلسترول خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی نیز مؤثر باشد. بااین‌حال، بهتر است قبل از شروع هرگونه رژیم غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا از تناسب آن با وضعیت سلامتی خود اطمینان حاصل کنید.
