ناباروری حدود 15 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد و عوامل مردانه تنها مسئول 25 تا 30 درصد موارد ناباروری هستند. در حال حاضر، علت کیفیت پایین منی به خوبی درک نشده است و بسیاری از عوامل محیطی و ژنتیکی، از جمله استرس اکسیداتیو، دخیل هستند. استرس اکسیداتیو عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد یا گونه های فعال اکسیژن (ROS) و ظرفیت بدن برای مقابله با اثرات مضر آنها از طریق خنثی سازی توسط آنتی اکسیدان ها است. غذاها و آنتی اکسیدان ها راه حل های طولانی مدت بی ضررتر برای بهبود استرس اکسیداتیو و در نتیجه نتایج کیفیت مایع منی و نتایج باروری هستند.
کوآنزیم Q-10
کوآنزیم Q-10، نقش مهمی در محافظت از غشای سلولی ایفا می کند. خواص آنتی اکسیدانی آن به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. کوآنزیم Q-10 عمدتاً از گوشت، ماهی، روغن های گیاهی و آجیل به دست آید. به نسبت کمتر، CoQ10 در لبنیات، سبزیجات، میوه ها و غلات نیز یافت می شود. در زمینه باروری مردان، متاآنالیزی شامل مکمل CoQ10 توسط لافونته و همکارانش در سال 2013 منتشر شد. این مطالعه دوزهای متفاوتی را برای مکمل CoQ10 در بازه‌های زمانی مختلف پیشنهاد می‌کنند: 200 میلی‌گرم در روز در طول 24 هفته ، 300 میلی‌گرم در روز برای 26 هفته و 200 میلی‌گرم در روز برای 12 هفته ومطالعه دیگری، 300 میلی گرم در روز به مدت 26 هفته، بیشترین بهبود را در غلظت و تحرک اسپرم در مقایسه با دو مورد دیگر نشان داد.
کارنیتین ها
کارنیتین ها نقش اساسی در تولید انرژی زیستی ایفا کرده، از غشای سلولی محافظت می کنند و اثرات ضد آپوپتوزی را اعمال می کنند. آنها در اپیدیدیم بسیار فراوان هستند، جایی که دائماً ترشح می شوند. رابطه مثبت بین کارنیتین ها و کیفیت اسپرم به طور گسترده گزارش شده است. ارتباط مستقیم بین کارنیتین و تحرک اسپرم در مطالعات متعدد ثابت شده است. مطالعه ای در سال 2017 ارتباط مثبت بین ال-کارنیتین منی و سطوح تعداد اسپرم، تحرک و مورفولوژی را نشان داد. در مطالعه ای مورد-شاهدی که مردان بارور و نابارور را مقایسه کرد، گروه بارور سطوح کارنیتین منی بالاتر، تعداد اسپرم و تحرک بالاتر نسبت به گروه نابارور داشتند. کارنیتین ها 75 درصد از رژیم غذایی به دست می آیند و 25 درصد از لیزین و متیونین سنتز می شوند. آنها عمدتاً از غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و محصولات لبنی به دست می آیند. دوزهای مکمل ال-کارنیتین از 2000 میلی گرم در روز تا 3000 میلی گرم در روز در میان مطالعات در مورد باروری مردان متغیر است.
لیکوپن
لیکوپن کاروتنوئید اولیه ای است که در بدن انسان یافت می شود و با غلظت بالایی در بیضه ها یافت می شود. این آنتی اکسیدان قوی دارای اثرات ضد تکثیر، تعدیل کننده ایمنی و ضد التهابی است که تمایز سلولی را تقویت می کند. با توجه به باروری مردان، مکمل لیکوپن (25 میلی گرم یک بار در روز) در طول 12 هفته ثابت کرده است که تعداد و غلظت اسپرم را بهبود می بخشد. مطالعه دیگری، بدون گروه کنترل، مکمل لیکوپن (10 میلی گرم دو بار در روز به مدت سه ماه) و موفقیت باروری IVF را اندازه گیری کرد، و نشان داد که 7 زوج به طور خود به خود در طول دوره سه ماهه قبل از انجام IVF باردار شدند. گوجه فرنگی سرشار از لیکوپن است، که اغلب برای افزایش لیکوپن توصیه می شود. سایر میوه ها و سبزیجات قرمز رنگ مانند هندوانه، گریپ فروت، پاپایا، زردآلو و گواوا منابع خوبی از این آنتی اکسیدان هستند. بدن انسان قادر به تولید آن نیست زیرا فقط توسط گیاهان سنتز می شود.
ریز مغذی ها
ریزمغذی ها برای عملکرد مناسب بدن ضروری هستند. مصرف کافی مورد نیاز است، اما مقادیر بیش از حد ممکن است مضر باشد. این گروه به دو دسته ویتامین ها و مواد معدنی تقسیم می شوند. ویتامین ها ریز مغذی های آلی هستند که ممکن است محلول در آب یا چربی باشند و مواد معدنی ریز مغذی های معدنی هستند.
ویتامین ها
ویتامین ها نقش اساسی در بدن انسان دارند. ویتامین C، ویتامین E و ویتامین B9 (اسید فولیک) ارتباط با ناباروری در آقایان دارند.
ویتامین C
ویتامین C که به نام اسید اسکوربیک نیز شناخته می شود، ویتامین دهنده الکترون است که قادر به بازسازی ویتامین E از فرم اکسید شده آن است. انسان نمی تواند آن را سنتز کند، باید از رژیم غذایی به دست آید. در سلول های اسپرم، ویتامین C از آگلوتیناسیون جلوگیری می کند و از آسیب DNA محافظت می کند. علی‌رغم این عملکردهای حیاتی، حکم مکمل‌سازی ویتامین C در باروری مردان هنوز مشخص نشده است. تنها زمانی که در ترکیب با سایر آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین E یا سلنیوم استفاده شود، بهبودی حاصل می شود. در سال 2016، تحقیقی روی مردان چاق و دارای اضافه وزن با مکمل ویتامین C انجام شد که نشان داد غلظت و تحرک مایع منی بهبود یافته است، و یک گروه آینده نگر در سال 2019 رابطه مثبتی بین دریافت ویتامین C و نرخ لقاح در زوج ها نشان داده شد. منابع خوب این ویتامین شامل میوه های سیتریک مانند کیوی و انبه، سبزیجاتی مانند بروکلی، گوجه فرنگی و فلفل است. برای تثبیت نقش مستقل این ویتامین در باروری مردان، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
ویتامین E
ویتامین E آنتی اکسیدان محلول در چربی است که از غشای سلولی محافظت می کند و از پراکسیداسیون لیپیدی جلوگیری می کند. ویتامین E را نمی توان سنتز کرد و باید از رژیم غذایی دریافت شود. این آنتی اکسیدان عملکردهای متعددی را در باروری مردان انجام می دهد، مانند بیوسنتز تستوسترون و تعدیل فعالیت تلومراز. ویتامین E در غذاهایی مانند آجیل، روغن های گیاهی، غذاهای دریایی، پنیر و تخم مرغ بسیار فراوان است.
ویتامین B9 (اسید فولیک)
اسید فولیک، ترکیبی محلول در آب است که در متابولیسم DNA ضروری است. یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز در سال 2017 بر روی پارامترهای اسپرم و هورمونی در افرادی که مکمل فولات دریافت کرده بودند، بیان کرد که تنها بهبود آماری قابل توجهی که یافت شد، غلظت اسپرم بود. بررسی سیستماتیک و متاآنالیز جدیدتری که مکمل ویتامین B9 و تأثیر آن را بر پارامترهای اسپرم ارزیابی کرد، هیچ مدرکی دال بر بهبود غلظت، تحرک یا مورفولوژی پیدا نکرد. در غذاهایی مانند سبزیجات سبز برگ (اسفناج، کلم بروکلی، کاهو) و برخی محصولات حیوانی (جگر، شیر، تخم مرغ) فراوان است.
مواد معدنی
مواد معدنی که به عنوان عناصر کمیاب نیز شناخته می شوند، برای حیات گیاهی و حیوانی ضروری هستند.
زینک
زینک در سیگنال دهی، فعالیت های آنزیمی، تنظیم رشد طبیعی و بلوغ جنسی و همچنین کاهش استرس اکسیداتیو میتوکندری نقش دارد. تخمین زده می شود که 1/3 از جمعیت انسانی در معرض خطر کمبود زینک هستند که شایع ترین علت آن مصرف کم است. این ماده معدنی از جنبه‌های مختلف به تولید مثل انسان کمک می‌کند، از یک اثر باکتری‌کشی که از مایع پروستات در برابر محیط واژن عفونی بالقوه محافظت می‌کند تا سیستم انرژی و ثبات کلی را تا زمان لقاح حفظ کند. زینک همچنین نقش مهمی در تحرک اسپرم انسان و واکنش آکروزوم دارد. به طور گسترده اعتقاد بر این است که زینک وارد شده به اسپرم برای محافظت در برابر تراکم زدایی اسپرم، به حرکت اسپرم، تثبیت غشاء و ظرفیت آنتی اکسیدانی کمک می کند. در باروری مردانه، زینک در جنبه های مختلف، افزایش تحرک کلی اسپرم، تحرک پیشرونده، غلظت اسپرم و یکپارچگی کروماتین، و همچنین مورفولوژی طبیعی اسپرم نقش دارد. کمبود زینک در پلاسمای منی مردان نابارور بطور گسترده گزارش شده است. زینک را می توان از آجیل، حبوبات، غذاهای دریایی، غلات غنی شده و محصولات حیوانی مانند گوشت، ماست، ماهی و شیر به دست آورد. اگرچه مکمل زینک بهبود یکپارچگی کروماتین اسپرم و افزایش نرخ تولد زنده را نشان داده است، اما هنوز مطالعات بیشتری برای تایید بهبود آن در ناباروری مردان مورد نیاز است.
سلنیوم
سلنیوم، ماده معدنی کمیابی است که می تواند رادیکال های آزاد را برای سرکوب سمیت بیضه و تعدیل ترمیم DNA هدف قرار دهد. سلنیوم، کوفاکتور GPX، همچنین در رشد سلولی، مدیریت سمیت سلولی، محافظت از پروتئین ها و غشاها نقش دارد. سلنیوم به طور مثبت با پارامترهای خاص منی مانند تحرک پیشرونده، حرکت کلی، غلظت اسپرم، تعداد کل اسپرم و مورفولوژی طبیعی مرتبط است. تولدهای زنده بیشتر و احتمال حاملگی بالاتر نیز با سطوح بالاتر سلنیوم منی مرتبط است. غلظت پلاسمای سلنیوم منی در مردان بارور بیشتر است. منبع اصلی سلنیوم انسان از طریق رژیم غذایی به دست می آید. مقدار سلنیوم در برخی غذاهای گیاهی به خاک غنی از سلنیوم بستگی دارد. ماهی، سیر، پیاز و کلم بروکلی برخی از غذاهای سرشار از سلنیوم هستند.
دیگر مواد موثر در باروری مردان
در نهایت، آنتی اکسیدان هایی شامل n-استیل سیستئین (NAC)، ملاتونین، اسید آلفا لیپوئیک (ALA)، و اسیدهای چرب w3 می توانند در باروری آقایان سهیم باشند.
جمع بندی
مکمل آنتی اکسیدانی به عنوان یک رویکرد درمانی ارزشمند برای زوج های نابارور همچنان در حال بررسی است. موارد ناشناخته عبارتند از: برخی دوزها، طول مصرف مکمل و ویژگی های مردانی که به طور بالقوه می توانند از این موضوع بهره مند شوند. به طور خلاصه در اینجا توضیح داده شد که برخی از آنتی اکسیدان ها، به ویژه سلنیوم و روی، اسیدهای چرب ω-3، CoQ10 و کارنیتین ها، ارتباط مثبتی با کیفیت اسپرم دارند و بنابراین می توانند به بهبود کیفیت و باروری اسپرم مردان کمک کنند. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از آنتی اکسیدان ها ممکن است برای عملکرد اسپرم مضر باشد و بسیاری از مکمل های بدون نسخه از نظر علمی برای بهبود باروری ثابت نشده اند. راه حل طولانی مدت و بی ضرر می تواند یک رژیم غذایی متعادل باشد، زیرا از هم افزایی آنتی اکسیدان های متعدد بهره می برد.
