نعنا رایحه‌ای خنک و متمایز دارد که جنبش پرتلالو برف در زمستان یا وزش نسیم در چمن‌زار سبز بهاری را در ذهن تداعی می‌کند. در تمام دنیا قرن‌هاست که از نعنا برای درست کردن چای و دمنوش و طعم دهنده‌ی انواع غذاها از سالاد گرفته تا شکلات و قهوه و گوشت کبابی استفاده می‌شود. اخیراً از آن در جاهایی که عملکرد فیزیکی و ذهنی اهمیت خاصی دارد نیز استفاده می‌شود.
فواید رایحهی نعنا در عملکرد ورزشی
یک مطالعه‌ی بالینی در مورد اثرات بوها بر معیارهای عینی و ذهنی عملکرد ورزشی انجام شد که نتایج آن توسط مجله‌ی روانشناسی ورزش منتشر گردید. این تحقیق شامل گروهی از دونده‌ها روی تردمیل می‌شد که مجموعه‌ای از رایحه‌ها شامل یاسمن، استوقدوس و نعنا در فضای اتاق‌های ورزشی پراکنده شده بود. ورزشکارانی که در اتاق با رایحهی نعنا بودند، احساس خستگی و ناتوانی‌شان کمتر بوده و به طور کلی عملکرد بهتری داشتند.
اما پژوهشگران می‌خواستند بدانند آیا بهبود عملکرد، نتیجه‌ی استشمام نعنا بود یا تنها یک پیامد روانی. برای همین، تحقیق جدید دیگری با موضوع تأثیرات آن بر عملکرد ورزشی صورت گرفت که در آن ۱۸ ورزشکار مرد و ۲۲ ورزشکار زن شرکت داشتتند. نتیجه این بود که؛ شرکت کننده‌ها توانستند یک شناسوئدی بیشتر بروند و زمانی که یک چسب نعنایی بالای لب‌شان نصب شد، چند ثانیه از یکی از تمرین‌های سرعتی‌شان کاسته شد.
طبق این مطالعات، عملکرد ورزشی را هم می‌توان با این روش تقویت کرد. شرکت کننده‌ها توانسته بودند بیشتر شنا بروند، سریع‌تر بدوند و قدرت مچ دست‌شان بیشتر شده بود. مطالعات مشابه دیگری هم روی بازیکنان بسکتبال انجام شد که مهارت‌شان را در پرتاب آزاد مورد بررسی قرار داد، اما بهبود عملکردی که قبلاً مشاهده شده بود در اینجا دیده نشد. محققان فهمیدند رایحهی نعنا، بیشتر روی خود ِ مهارت اثر دارد تا انگیزه.
مطالعات دیگری هم در ادامه انجام شد و معلوم گردید رایحهی نعنا «هیچ تأثیر مفیدی» بر عملکرد روانی ورزشکاران ندارد. سپس دانشمندان کنجکاو شدند تا بدانند آیا خوردن آن ممکن است تأثیراتی داشته باشد که در این آزمون‌ها مشاهده نشده باشد. تحقیق جدید دیگری که در این خصوص صورت گرفت، ۱۲ مرد دانشجوی ورزشکار را که از بطری‌های آب حاوی یک قطره اسانس نعنا نوشیده بودند مورد آزمایش قرار داد.
به گزارش Nutrition Facts:
«تمام پارامترهای عملی این افراد تغییر کرد، ۵۰ درصد تمرین بیشتر، ۲۰ درصد قدرت بیشتر و ۲۵ درصد دیرتر خسته و ناتوان شدن. این بهبودها و تغییرها در تمام پارامترهای روانی مشاهده شد و حاکی از افزایش رانده‌مان سیستم تنفسی بود.»
شرکت کننده‌گان این نتایج قابل توجه را به این ربط دادند که راه‌های هوایی ریه‌های‌شان باز شده و هوا رسانی و انتقال اکسیژن بسیار بهتری داشتند. در حقیقت، تمام پارامترهای قابل سنجش عملی در این آزمایش، بهتر و تقویت شده بودند و معلوم شد افزایش بهره‌وری سیستم تنفسی، فاکتور اصلی و کلیدی بوده است.
اثربخشی روغن نعنا و یک هشدار
دانشمندان در مورد استفاده از روغن نعنا یک هشدار داده‌اند: ممکن است در مصرف روغن نعنا، دچار اوردوز شوید، چون این روغن بی‌نهایت غلیظ بوده و همچنین حاوی ترکیباتی است که اگر زیاد جذب بدن شوند، خوب نیستند.
روغن نعنا حاوی ۳۰ ترکیب شناخته شده است، شامل منتول، منتون و پولگون که یک عامل نوروتوکسیک (سم عصب) است بوده و در برخی از افراد موجب می‌شود قبل از اینکه هایپوکسیا (افت اکسیژن خون) روی دهد، تقریبا تمام قدرت عضلانی فرد از بین برود.
سایر ترکیبات در روغن نعنا شامل پودنه، آب نعنا، سینئول و سایر اسانس‌های ناپایدار می‌باشد. مطالعه‌ای دیگر می‌گوید روغن نعنا برای درمان سردردهای تنشی، اختلالات گوارشی، اسپاسم کولون در بیماران باریم انما و سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مفید است. طبق نتایج این مطالعه، روغن نعنا اگر به میزان توصیه شده مصرف شود، مفید بوده و ایجاد حساسیت نمی‌کند اما اگر در دوزهای بالاتر مصرف شود، اثرات معکوس در پی دارد.
قدرت روغن نعنا
عطر گیاهی تهیه شده از نعنا ممکن است درصدی از پودنه (spearmint) داشته باشد. هزاران سال در مصر و روم از این روغن نه تنها به خاطر رایحه‌اش بلکه به دلیل قابلیت استفاده‌اش روی بدن کاربرد داشت. امروزه هم به شکل مایع و هم به صورت کپسول موجود است.
اسید رزمارینیک، عامل دیگری است که به تسکین التهاب که می‌تواند ترشح هورمون‌های مضر را در بر داشته باشد کمک می‌کند. اسید رزمارینیک قابلیت عجیبی در تسکین درد دارد که مخصوصاً اگر در وان حمام استفاده شود برای کاهش درد عضلانی ناشی از ورزش و همچنین تسکین سردرد بسیار مفید است. مطالعات نشان داده‌اند بوی خوش نعنا نه تنها خاصیت آنتی اکسیدانی دارد بلکه ضد ویروس، ضد میکروب، ضد قارچ و ضد درد بوده و قابلیت محافظت در برابر پرتو و ضد ادمایی (ضد ورم) هم دارد.
سایر فواید:
– اگر مشکلات تنفسی دارید، می‌توانید آن را مستقیماً روی سینه‌تان بمالید یا از بخور آن استفاده کنید چون هم خلط آور است و هم ضد احتقان. آزمایشاتی که روی افراد مبتلا به سل انجام شد نشان داد وقتی روغن نعنا را استشمام کردند، التهاب‌شان کم شد و از تشدید یا برگشت علائم هم پیشگیری شد.
– افزایش انرژی یکی از مطلوب‌ترین اثرات روغن نعنا است که در تحقیقاتی که روی ورزشکاران انجام شد، معلوم گردید. روغن نعنا در کنترل استرس و خستگی ذهنی و حتی برای درمان اختلال اضطراب نیز مفید است.
– روغن نعنا می‌تواند اضطراب را کاهش دهد، حافظه را تقویت کند و هشیاری را بالا ببرد و کاربرد رایحه درمانی دارد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۸ در انگلیس انجام شد این ویژگی‌ها را تائید کرد. روغن نعنا، شد مو را تقویت کرده، پوست‌های حساس را مقاوم‌تر می‌کند و پیازک‌های مو را تقویت می‌نماید.
– روغن نعنا می تواند درد ناشی از گاستریت را تسکین دهد و علائم تهوع را کم کند، مثلاً تهوع ناشی از شیمی‌درمانی. روغن نعنا برای اسپاسم‌های کولون و سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر نیز مفید است.
در این موارد از روغن نعنا استفاده نکنید:
مطالعه‌ای نشان داده بیماری برگشت محتویات معده به مری (GERD) ممکن است با استفاده از روغن نعنا تشدید شود. دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند گزارش کرده است:
« نعنا می‌تواند عضله‌ی تنگ کننده‌ی بین معده و مری را شل کند و اجازه دهد اسید معده به مری برگردد. بنابراین می‌تواند علائم سوزش سردل و بدهضمی را تشدید نماید.»
استفاده‌ی هر روزه از آن به عنوان یک محرک توصیه نمی‌شود چون زیاده روی در مصرف آن می‌تواند خواب را مختل کرده و موجب واکنش‌های معکوس دیگری شود، مانند:
افسردگی، مشکلات ادراری، معده درد، راش‌های پوستی، کُند یا تُند کردن تنفس، تهوع و استفراغ، اسهال، ناهشیاری.
همچنین طبق مقاله‌ای دیگر در Nutrition Facts، مصرف زیاد نعنا می‌تواند باعث کاهش میل جنسی شود.
