گیاه بشقابی سنتلا آسیاتیکا (نام علمی: Centella asiatica) که تحت عنوان گوتوکولا نیز شناخته می شود (به انگلیسی: Gotu kola)، گیاه علفی یک ساله از تیره چتریان است. گوتوکولا که تحت عنوان “گیاه طول عمر” نیز معروف است، یکی از ترکیبات اصلی مورد استفاده در طب سنتی چینی، اندونزیایی و آیورودا به شمار می رود. گروهی از پزشکان معتقد هستند که این گیاه دارویی قدرت تقویت مغز، درمان مشکلات پوستی و ارتقای سلامت کبد و کلیه را در اختیار دارد و به نظر می رسد که برخی از مطالعات معتبر نیز با این موضوع موافق هستند.
در ادامه به فواید سلامت گوتوکولا خواهیم پرداخت که از طریق مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا در اختیار علاقه مندان قرار گرفته اند. گفتنی است که این گیاه را می توان از عطاری های سراسر کشور تهیه کرد.(پیش از هر گونه مصرف با پزشک متخصص مشورت کنید)
– ممکن است به تقویت عملکرد شناختی کمک کند
یک مطالعه کوچک در سال 2016، اثرات عصاره گوتوکولا و اسید فولیک را در تقویت عملکرد شناختی پس از سکته مغزی مقایسه کرد. این مطالعه تاثیر دو ترکیب نام برده را روی سه گروه از شرکت کنندگان مورد ارزیابی قرار داد: گروه مصرف کنندگان 1000 میلی گرم گوتوکولا در روز، گروه مصرف کنندگان 750 میلی گرم گوتوکولا در روز و نهایتا گروه مصرف کنندگان 3 میلی گرم اسید فولیک در روز.
هرچند گوتوکولا و اسید فولیک به یک اندازه در بهبود کلی عملکردهای شناختی مفید بودند، گوتوکولا در تقویت دامنه حافظه تاثیر بیشتری داشت. یک مطالعه جداگانه به اثرات تقویت شناختی عصاره آب گوتوکولا بر موش های آزمایشگاهی پرداخت. با وجود آن که هر دو دسته موش های پیر و جوان بهبود در روند یادگیری و قدرت حافظه را از خود نشان دادند، این تاثیر در موش های مسن تر بیشتر بود.
– ممکن است به درمان بیماری آلزایمر کمک کند
از آن جایی که گوتوکولا ویژگی تقویت حافظه و عملکرد عصبی را دارا است، محققان پتانسیل درمان بیماری آلزایمر را نیز به آن نسبت می دهند. در واقع، یک مطالعه در سال 2012 روی موش ها نشان داد که عصاره گوتوکولا تاثیر مثبتی بر ناهنجاری های رفتاری در موش های مبتلا به بیماری آلزایمر دارد.
همچنین، در مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی عصاره این گیاه اثرگذاری متوسطی در محافظت از سلول های مغز در برابر سمیت داشته است. این عملکرد در عین حال می تواند سلول ها را از تشکیل پلاک های مرتبط با آلزایمر هم محافظت کند.
با وجود پیشرفت های حاصل شده همچنان تحقیقات بیشتری در راستای تعیین دقیق چگونگی استفاده از گوتوکولا برای درمان آلزایمر مورد نیاز است. در صورتی که علاقه مند به افزودن این گیاه به برنامه درمانی خود هستید، پیش از تصمیم گیری حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.
– ممکن است به کاهش اضطراب و استرس کمک کند
محققان در یک مطالعه حیوانی مربوط به سال 2016 به این نتیجه رسیدند که گوتوکولا روی موش های نر که به مدت 72 ساعت از خواب محروم بودند، اثر ضد اضطرابی دارد. کم خوابی می تواند باعث اضطراب، آسیب اکسیداتیو و التهاب عصبی شود.
موش هایی که به مدت پنج روز متوالی پیش از محرومیت از خواب گوتوکولا دریافت کرده بودند، رفتارهای شبه اضطرابی کمتری را از خود نشان دادند. آنها همچنین بهبود فعالیت حرکتی و آسیب اکسیداتیو کمتری را تجربه کردند.
از طرفی دیگر پژوهشی مروری بر داروهای گیاهی ضد اضطراب در سال 2013 حاکی از آن است که گوتوکولا اثر ضد اضطرابی حاد دارد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته ها مورد نیاز است.
– ممکن است به عنوان یک ضد افسردگی قوی عمل کند
اثر مثبت گوتوکولا بر عملکرد مغز می تواند آن را به یک ضد افسردگی موثر تبدیل کند. در این راستا یک بررسی دقیق در سال 2016 روی 33 فرد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر انجام و از شرکت کنندگان خواسته شد تا به مدت 60 روز به جای داروهای ضدافسردگی گوتوکولا مصرف کنند. آنها در انتها کاهش احساساتی نظیر استرس، اضطراب و افسردگی را گزارش کردند.
موضوع دیگری که در این بررسی مورد بحث قرار گرفت، تاثیر گوتوکولا بر موش های مبتلا به افسردگی مزمن بود. این داروی گیاهی اثر مثبتی بر برخی از عناصر افسردگی رفتاری از جمله وزن بدن، دمای بدن و ضربان قلب داشت.
– ممکن است گردش خون را بهبود ببخشد و تورم را کاهش دهد
تحقیقی معتبر در سال 2001 نشان داد که گوتوکولا می تواند مشکلات مربوط به احتباس مایعات، تورم مچ پا و اختلال گردش خون مرتبط با پروازهایی که بیش از سه ساعت طول می کشند را کاهش دهد. به منظور بررسی دقیق این تاثیر از شرکت کنندگانی که ترومبوز سطحی خفیف تا متوسط همراه با رگ های واریسی داشتند، خواسته شد تا دو روز قبل از پرواز، روز پرواز و روز بعد از پرواز گوتوکولا مصرف کنند.
داوطلبانی که این مکمل را مصرف کرده بودند نسبت به گروه کنترل به میزان قابل توجهی احتباس مایع و تورم مچ پای کمتری را تجربه کردند. تحقیقات قدیمی تر نیز نشان داده اند که گوتوکولا می تواند در درمان واریس مفید باشد. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که گوتوکولا اثر متابولیکی مثبتی بر بافت همبند دیواره عروقی دارد.
از جمله دیگر فواید این گیاه جادویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– کمک به رفع بیخوابی
– برطرف کردن آثار ترک های پوستی
– بهبود زخم و اسکار ناشی از آن
– تسکین درد مفاصل
– رفع سمیت داروهای مختلف مانند آنتی بیوتیک ها
بایدها و نبایدهای مصرف
اگر در یکی از گروه های زیر قرار می گیرید، از مصرف گوتوکولا اجتناب کنید:
– باردار هستند
– در حال شیردهی هستند
– مبتلا به هپاتیت یا سایر بیماری های کبدی هستید
– طی دو هفته آینده یک عمل جراحی برنامه ریزی شده دارید
– زیر 18 سال سن دارید
– سابقه سرطان پوست دارید
پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید، مخصوصا اگر:
– مبتلا به دیابت هستید
– کلسترول بالا دارید
– داروهایی مانند آرام بخش برای خواب یا ضد اضطراب مصرف می کنید
– دیورتیک مصرف می کنید
