حتی اگر بگوییم قندها هیچ تأثیری بر بروز بیش‌فعالی در کودکان ندارند، مشکل اصلی در مورد مصرف قندها همچنان پا برجاست؛ ایجاد مشکلات دندانی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن جدی مانند دیابت، بیماری قلبی و سرطان در بزرگسالی.
«کودکی و مصرف شیرینی ارتباط تنگاتنگی باهم دارند. چیزی که باعث می‌شود این رابطه برای والدین ایجاد نگرانی کند تأثیر مصرف قند و شکر بر رفتار کودکان است. در واقع، این مفهوم که مصرف قند باعث بیش‌فعالی کودکان می‌شود، بحث کاملا پرمناقشه‌ای است که به‌شدت موجب نگرانی والدین است. با این حال مفهومی نادرست است زیرا با وجود بیش از ده‌ها مطالعه در این مورد، هیچ مدرک واقعی دال بر آن وجود ندارد.
تحقیقات چه می‌گویند؟
این ایده که قند زیاد می‌تواند کودکان را بیش‌فعال کند، ایده جدیدی نیست. به نوشته نیویورک تایمز، این موضوع برای اولین بار در سال ۱۳۰۱/۱۹۲۲ در مقالات پزشکی مطرح شد و در خارج از مقالات پزشکی می‌تواند قدیمی‌تر از این هم باشد. از آن زمان به بعد، تاثیر «قند بالا» بر کودکان در فیلم‌ها، کارتون‌ها و نشریات بی‌شماری به تفصیل شرح داده شد و ما امروز شاهد گسترش آن در افکار عمومی هستیم اما پزشکان کودکان و محققان حوزه پزشکی همگی بر این باور هستند که مشکلی به نام قند بالا برای کودکان وجود ندارد. از بیش از ۱۰ تا ۱۵ مطالعه انجام شده در این مورد، تنها یک مطالعه کوچک در سال ۱۳۷۴/۱۹۹۵ نشان داد پس از خوردن قند سطح آدرنالین در کودکان کمی بیشتر از بزرگسالان افزایش می‌یابد. این یافته در هیچ مطالعه دیگری تکرار نشد. تحقیقی که در سال ۱۳۷۳/۱۹۹۴ انجام شد نحوه واکنش کودکان ۵ ــ۳ و ۱۰ــ۶ سال را به انواع مختلف شیرین‌کننده‌ها ازجمله قند، آسپارتام (شیرین‌کننده‌ای که تصور می‌شود عامل بیش‌فعالی کودکان است) و ساخارین (جایگزین دیگر قند) آزمایش کرد. همه کودکان شرکت‌کننده در آزمایش از سوی والدین‌شان بسیار «حساس به قند» توصیف شدند. نه محققان و نه والدین نمی‌دانستند کدام شیرین‌کننده به کدام کودک داده شده است. با بررسی رفتار و قدرت شناختی کودکان در موارد متعدد، هیچ تفاوتی بین کودکان مشاهده نشد و این نشان می‌دهد که قند بر رفتار یا شناخت کودکان تأثیر نمی‌گذارد. به همین ترتیب، هیچ مدرک قطعی مبنی بر بدتر شدن علائم اختلال کم‌توجهی ــ بیش‌فعالی در کودکان وجود ندارد، بنابراین نمی‌توان توصیه خاصی برای اجتناب از مصرف قند در کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی ــ بیش‌فعالی داشت.
وقتی قند می‌خوریم واقعا چه اتفاقی می‌افتد؟
احتمالا پاسخ این سؤال را دست کم تا حدودی می‌دانید. مصرف قندها به افزایش قند خون منجر می‌شود و این شرایط به نوبه خود، پانکراس را وادار به تولید انسولین بیشتری می‌کند. انسولین به‌سرعت قند اضافی را تجزیه می‌کند و این پایان ماجراست. افراد مبتلا به دیابت که پانکراس آنها انسولین کافی تولید نمی‌کند، از این قانون مستثنا هستند. در افراد دیابتی داشتن قند خون بالا به‌جای ایجاد احساس بیش‌فعالی، باعث ایجاد خستگی، ضعف و به‌طور کلی احساسی ناخوشایند می‌شود. درواقع افزایش انرژی ناشی از قند بسیار کوتاه و ضعیف است، بنابراین قطعا نمی‌تواند انرژی به ظاهر بی‌پایانی را که در بسیاری از کودکان می‌بینید توضیح دهد.
چرا به نظر می‌رسد کودکان بعد از خوردن قند بیش‌فعال می‌شوند؟
از آنجا که کودکان شیرینی را نوعی خوراکی خاص در نظر می‌گیرند، ممکن است پس از خوردن آن، افزایش سطح دوپامین را تجربه کنند اما نکته ظریف این است حتی اگر کودک آن خوراکی شیرین را نخورد، شوک هیجانی در او ایجاد می‌شود و این یعنی همه چیز به روان‌شناسی مرتبط است نه واکنش فیزیکی به قند. به همین دلیل رفتارهای بد کودک که ظاهرا ناشی از مصرف قند است، به احتمال زیاد یک واکنش روانی نیز هست. بنابراین جلوگیری از مصرف قند هم ممکن است به از بین رفتن این رفتار کمکی نکند. با این حال حتی اگر بگوییم قندها هیچ تأثیری بر بروز بیش‌فعالی در کودکان ندارند، مشکل اصلی در مورد مصرف قندها همچنان پا برجاست؛ ایجاد مشکلات دندانی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن جدی مانند دیابت، بیماری قلبی و سرطان در بزرگسالی.»
