خستگی مفرط اصطلاحی است که برای توصیف احساس کلی خستگی یا کمبود انرژی به کار می‌رود. این احساس مثل احساس خواب‌آلودگی یا بی‌حالی نیست. وقتی خسته می‌شوید، هیچ انگیزه و انرژی خاصی ندارید. خواب‌آلود بودن شاید نشانه‌ای از خستگی باشد، اما بازهم مثل هم نیستند.
خستگی یک علامت رایج در بسیاری از شرایط پزشکی است که از شدت خفیف تا شدید متغیر است.
خستگی همچنین نتیجه طبیعی برخی از شیوه‌های زندگی مانند عدم ورزش و یا رژیم غذایی ضعیف است.
چه چیزی باعث خستگی می‌شود؟
دلایل بالقوه زیادی برای خستگی وجود دارد. آن‌ها را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
- عوامل مرتبط با سبک زندگی
- وضعیت سلامت جسمی
- سلامت روانی
عوامل مرتبط با سبک زندگی
اگر شما خستگی را تجربه می‌کنید، فعالیت‌های شما و دیگر انتخاب‌های سبک زندگی ممکن است دلیل اصلی باشند.
برای مثال خستگی می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- کوشش جسمانی
- عدم فعالیت بدنی
- کمبود خواب
- اضافه‌وزن یا چاقی
- دوره‌های استرس هیجانی
- کسالت
- اندوه
- مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی و یا آرامبخش
- استفاده منظم از الکل
- استفاده از مواد مخدر مثل کوکائین
- مصرف بیش از حد کافئین
- نداشتن رژیم غذایی مقوی
شرایط سلامت جسمانی
بسیاری از شرایط پزشکی نیز می‌توانند باعث خستگی شوند. مثال‌ها عبارتند از:
- کم‌خونی
- ورم مفاصل
- دردهای عضلانی
- سندرم خستگی مزمن
- عفونت‌هایی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا
- بیماری آدیسون، اختلالی که می‌تواند سطوح هورمونی شما را تحت‌تاثیر قرار دهد
- کم‌کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدیسم
- هایپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید
- اختلالات خواب مانند بی‌خوابی
- اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی
- بیماریهای خود ایمنی
- نارسایی قلبی سرطان
- دیابت
- بیماریهای کلیوی
- بیماری کبد
- بیماریهای انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- آمفیزم
مشکلات سلامت روانی
شرایط سلامت روانی نیز می‌تواند منجر به خستگی شود. برای مثال خستگی یک علامت رایج اضطراب، افسردگی و اختلال عاطفی فصلی است.
چه زمانی برای بررسی خستگی به پزشک داخلی باید مراجعه کرد؟
اگر
- نمی‌توانید دلیل خستگیتان را پیدا کنید
- دمای بدنتان بالاتر از حد طبیعی است
- کاهش وزن بدون علت خاصی را تجربه کرده‌اید
- به دماهای سردتر خیلی حساس شده اید
- مرتب دچار مشکل به خواب رفتن می‌شوید
- فکر می‌کنید که ممکن است افسرده شده باشید
در برخی موارد ممکن است خستگی شما ناشی از یک بیماری جدی باشد. اگر همراه با علائم زیر خستگی را تجربه کردید فورا به نزدیک ترین بیمارستان یا مرکز درمانی بروید:
- خونریزی مقعد
- بالا آوردن خون
- سر درد شدید
- درد سینه
- احساس ضعف
- ضربان نامنظم
- تنگی نفس
- درد شدید در ناحیه شکم، کمر و لگن
- اندیشه خودکشی یا آسیب به خود
- فکر به آسیب رساندن به یک شخص دیگر
پزشک شما چطور خستگی را درمان می‌کند؟
برنامه درمانی توصیه‌شده پزشک شما بستگی به این دارد که چه چیزی باعث خستگی شما می‌شود. برای تشخیص به احتمال زیاد از شما سوالاتی در مورد موارد زیر خواهد پرسید:
- ماهیت خستگی شما، از جمله زمانی که شروع شد و اینکه آیا در برخی مواقع بهتر یا بدتر می‌شود.
- علائم دیگری که تجربه کرده‌اید.
- دیگر شرایط پزشکی که دارید.
- شیوه زندگی و منابع استرس شما.
- داروهایی که مصرف می‌کنید.
اگر پزشک مشکوک است که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید که باعث خستگی شما می‌شود، ممکن است دستور انجام برخی آزمایش‌های پزشکی را بدهد. برای مثال، او ممکن است دستور انجام آزمایش خون یا ادرار بدهد.
چه تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند به کاهش خستگی کمک کنند؟
تعدادی از اقدامات می‌تواند به کاهش خستگی ناشی از فعالیت‌های روزانه کمک کند. برای کمک به افزایش سطح انرژی و سلامت کلی:
- مایعات کافی بنوشید.
- عادت غذایی سالم داشته باشید.
- ورزش منظم کنید.
- به اندازه کافی بخواب.
- از عوامل استرس زای شناخته‌شده دوری کنید.
- از یک برنامه کاری یا اجتماعی که بیش از حد انرژی‌کاه است اجتناب کنید.
- در فعالیت‌های آرامش بخشی مانند یوگا شرکت کنید.
- پرهیز از الکل، تنباکو و بقیه مواد مخدر
این تغییرات در سبک زندگی ممکن است به کاهش خستگی شما کمک کنند. همچنین مهم است که برنامه درمانی توصیه‌شده پزشک خود را برای هر گونه بیماری تشخیص داده‌شده دنبال کنید. اگر بدون درمان رها شوید، خستگی می‌تواند بر سلامت جسمی و عاطفی شما تاثیر بگذارد.
آلرژی‌ها، تب و خستگی
علائم: خستگی، سردرد، خارش، گرفتگی بینی و تخلیه چرک و عفونت از طریق برش.
رینیت آلرژیک یک علت شایع خستگی مزمن است. اما رینیت آلرژیک اغلب می‌تواند به آسانی درمان شود. برای تشخیص، پزشک شما علائم شما را ارزیابی خواهد کرد.
پزشک همچنین از طریق تاریخچه دقیق و یا آزمایش اینکه آیا آلرژی شما با حشرات (کنه‌های گرد و غبار یا سوسک‌ها)، خرزهره، کپک‌ها و قارچ‌ها، تغییرات آب و هوایی و یا هر چیز دیگری که باعث ایجاد علایم بیماری می‌شوند، تشدید می‌شود یا خیر.
یک راه برای کاهش علائم رینیت آلرژیک، از جمله خستگی، برداشتن گام‌هایی برای جلوگیری از آلرژن‌های مضر است. علاوه بر این، داروهای مناسب می‌توانند به رفع علائم کمک کنند. داروهایی که می‌توانند به شما کمک کنند عبارتند از:
- استروئیدهای نازال
- آنتی‌هیستامین‌های اورال
- آنتی‌هیستامین‌های نازال
- تطیسق‌دهنده‌های لوکوترین.
- تثبیت‌کننده‌های ماست سل‌ها
واکسن آلرژیک، ایمونوتراپی، می‌تواند به موارد شدید کمک کند. این درمان شامل تزریق هفتگی محلول‌های بالاتر آلرژن‌های مختلف است. تزریق‌های آلرژیک زمان می‌برد تا موثر واقع شوند و معمولا در یک دوره سه تا پنج ساله انجام می‌شوند.
آنمی و خستگی
علائم: خستگی، گیجی، احساس سرما، تحریک‌پذیری.
آنمی شایع‌ترین بیماری خونی در آمریکا است و بیش از ۵.۶ % از آمریکایی‌ها به آن مبتلا هستند. برای زنان در سنین باروری، کم‌خونی یک علت شایع خستگی است. این امر به ویژه برای زنانی که سیکل‌های قاعدگی سنگین، تومورهای فیبروئید رحم و یا پولیپ‌های رحمی دارند، صادق است.
آنمی، شرایطی است که شما به اندازه کافی سلول‌های خونی قرمز ندارید. آنمی می‌تواند به خاطر از دست دادن خون و یا کاهش تولید گلبول‌های قرمز باشد. هم چنین می‌تواند نتیجه همورویید و یا مشکلاتی نظیر زخم معده و یا سرطان باشد.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)مانند ایبوپروفن یا آسپرین نیز می‌توانند منجر به مشکلات GI و خونریزی شوند. علل دیگر کم‌خونی شامل کمبود آهن، اسید فولیک و یا ویتامین ب ۱۲ است. بیماریهای مزمن مانند دیابت یا بیماریهای کلیوی نیز می‌توانند باعث کم‌خونی شوند.
برای تایید تشخیص کم‌خونی متخصص داخلی به شما یک آزمایش خون خواهد داد. اگر فقر آهن علت خستگی شما است، درمان ممکن است شامل مکمل‌های آهن باشد. غذاهای غنی از آهن مثل اسفناج، بروکلی و گوشت قرمز نیز می‌توانند به رژیم غذایی شما اضافه شوند تا به تسکین علائم کمک کنند.
ویتامین C با غذا و یا مکمل آهن می‌تواند به جذب بهتر آهن و بهبود علائم شما کمک کند.
افسردگی، اضطراب و خستگی
علائم: ناراحتی، احساس ناامیدی، بی‌ارزش بودن، درماندگی و خستگی
گاهی افسردگی یا اضطراب ریشه خستگی مزمن است. افسردگی زنان را دو برابر بیشتر از تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و اغلب در خانواده‌ها شایع است. این بیماری معمولا در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی شروع می‌شود.
زنان می‌توانند پس از زایمان دچار افسردگی شوند. برخی افراد در زمستان دچار اختلالات عاطفی فصلی می‌شوند و احساس خستگی و ناراحتی می‌کنند. افسردگی عمده نیز بخشی از اختلال دو قطبی است.
با افسردگی ممکن است بیشتر روز افسرده باشید. شما ممکن است علاقه کمی به فعالیت‌های عادی داشته باشید. علاوه بر احساس خستگی، شما ممکن است یا خیلی زیاد غذابخورید یا اشتهای خود را از دست بدهید. زیاد یا کم بخوابید، احساس ناامیدی و بی‌ارزشی کنید و علائم جدی دیگری نیز داشته باشید.
علایم اضطراب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آژیتاسون (سراسیمگی یا بی‌قراری روانی یک سری حرکت‌های ناخواسته و بی‌هدف است که از تنش روانی و اضطراب فرد ریشه می‌گیرد)
- مشکلات خواب
- نگرانی بیش از حد
- بیشتر اوقات “در حالت آماده‌باش” بودن
- حس عذاب قریب الوقوع
- عصبانیت
اگر افسرده هستید و یا علائم اضطراب دارید بهتر است ابتدا با پزشک خود صحبت کنید و معاینه فیزیکی دریافت کنید. اگر هیچ دلیل فیزیکی برای افسردگی و یا اضطراب وجود ندارد، پزشک شما ممکن است دارو تجویز کند.
اگر چه علل خاص افسردگی و یا اضطراب مشخص نیستند اما این مشکلات به شدت قابل‌درمان هستند. دارو، روان‌درمانی و یا ترکیبی از این دو می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.
فیبرومیالژی و خستگی
علائم: خستگی مزمن، درد عضلات عمیق، نقاط حساس دردناک، مشکلات خواب، اضطراب و افسردگی.
فیبرومیالژی یکی از علل شایع خستگی مزمن و درد اسکلتی عضلانی به ویژه در زنان است. فیبرومیالژی و سندروم خستگی مزمن به عنوان اختلالات مجزا اما مرتبط در نظر گرفته می‌شوند. آن‌ها علائم مشترکی دارند – خستگی شدید که شدیدا با زندگی افراد تداخل دارد.
با رنج جسمانی، ممکن است احساس کنید که مهم نیست چقدر بخوابید، هیچ وقت خوابتان آرامش‌بخش نیست و ممکن است احساس کنید که در ساعات روز همیشه خسته هستید.
خواب شما ممکن است با بیدار شدن مکرر قطع شود. با این حال ممکن است هیچ گونه اختلال خواب در روز بعد را به خاطر نداشته باشید. برخی افراد مبتلا به فیبرومیالژی در یک “مه فیبرو” ثابت زندگی می‌کنند – احساسی مبهم و ذهنی که تمرکز را دشوار می‌سازد.
خستگی مداوم روزانه با فیبرومیالژی اغلب منجر به کاهش ورزش می‌شود. این امر باعث کاهش آمادگی جسمانی می‌شود. هم چنین می‌تواند باعث مشکلات مربوط به وضعیت روحی شود. بهترین راه برای جبران این تاثیرات، تمرین بیشتر است. ورزش تاثیر بسیار مفیدی بر خواب، حالت روحی و خستگی دارد.
اگر سعی می‌کنید شنا بروید (یا هر ورزش متوسطی)تا خستگی را کاهش دهید، به آرامی شروع کنید. همان طور که به فعالیت‌های ورزشی اضافه عادت می‌کنید، می‌توانید زمان تمرین خود را در استخر و یا سالن ورزشی افزایش دهید.
یک زمان منظم برای ورزش تعیین کنید اما مراقب باشید که بیش از حد آن را انجام ندهید تا از خستگی اضافی جلوگیری کنید.
آلرژی‌های غذایی، عدم تحمل غذا و خستگی
علائم: خواب‌آلودگی و خستگی مداوم.
اگر چه فرض بر این است که غذا به شما انرژی می‌دهد اما تحقیقات پزشکی جدید نشان می‌دهد که عدم تحمل مواد غذایی پنهان، یا آلرژی، می‌تواند عکس این کار را انجام دهد.
در واقع خستگی ممکن است یک علامت هشدار دهنده اولیه برای عدم تحمل غذا و یا آلرژی به غذا باشد. بیماری سلیاک که از ناتوانی در هضم گلوتن ناشی می‌شود نیز ممکن است باعث خستگی شود.
در مورد رژیم غذایی حذفی از پزشک خود بپرسید. یک رژیم غذایی که در آن شما برخی غذاها را که منجر به علائم مختلفی از جمله خواب‌آلودگی در ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از خوردن آن‌ها می‌شود، قطع می‌کنید.
همچنین می‌توانید با پزشک خود در مورد تست آلرژی به مواد غذایی صحبت کنید و یا در یک تست خانگی مانند ALCAT شرکت کنید که می‌تواند به شما در شناسایی غذاهای آلوده کمک کند.
بیماریهای قلبی و خستگی
علائم: خستگی با فعالیتی که آسان در نظر گرفته می‌شود.
اگر بعد از فعالیتی که قبلا آسان بود، احساس خستگی کردید برای مثال، پله‌نوردی، ممکن است وقت آن باشد که با پزشک خود در مورد احتمال بیماری قلبی صحبت کنید.
بیماریهای قلبی علت اصلی مرگ در زنان هستند. اگر خستگی با قلب شما مرتبط است، روش‌های درمانی و یا دارویی معمولا می‌توانند به اصلاح مشکل کمک کنند، خستگی را کاهش دهند و انرژی شما را به حالت اولیه بازگردانند.
آرتریت ریوماتوئید و خستگی
علائم: خستگی، خشکی صبحگاهی، درد مفاصل و التهاب مفاصل.
آرتریت ریوماتوئید (RA)، نوعی از ورم مفاصل التهابی، دلیل دیگر خستگی بیش از حد است. از آنجا که آسیب مفصلی می‌تواند منجر به ناتوانی شود، درمان زودهنگام و تهاجمی بهترین روش برای آرتریت روماتوئید است.
داروهایی که ممکن است در RA خفیف به کار روند عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs).
- داروهای ضد رماتیسم اصلاح‌کننده بیماری(DMARD)
سایر داروهای مورد استفاده در اشکال جدی‌تر RA شامل درمان‌های ضد سایتوکاین (عوامل عامل ضد نکروز تومور آلفا)، همچنین تزریقات و دیگر اشکال درمان است. اختلالات خود ایمنی دیگر مثل لوپوس و بیماری شوگرن نیز ممکن است باعث خستگی شوند.
آپنه خواب و خستگی
علائم: خستگی مزمن، احساس خستگی بعد از بیدار شدن و خروپف کردن.
براساس گزارش بنیاد ملی خواب آمریکا، بیش از یک سوم افراد بالغ در ایالات‌متحده ،حداقل چند شب در هفته، خر و پف می‌کنند. اگر خر و پف با دوره‌های زمانی که تنفس متوقف می‌شود مرتبط باشد، تحت شرایطی به نام آپنه خواب، فرد ممکن است خواب‌آلودگی روزانه و خستگی بیش از حد داشته باشد.
آپنه خواب مخرب منجر به سطح پایین اکسیژن در خون می‌شود. به این خاطر که انسداد مانع رسیدن هوا به ریه‌ها می‌شود. سطح پایین اکسیژن همچنین بر قلب و عملکرد مغز شما تاثیر می‌گذارد.
بعضی اوقات، تنها سرنخی که به آپنه حین خواب مرتبط می‌شود خستگی است. با پزشک خود در مورد مطالعه خواب (پلی سومنوگرام) صحبت کنید تا ببینید آیا آپنه خواب دارید یا خیر.
اگر اضافه وزن دارید وزن کم کنید و اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید. چاقی و سیگار هر دو عوامل خطر آپنه خواب هستند. خوابیدن به پهلو به جای پشت ممکن است به از بین بردن آپنه خفیف خواب کمک کند.
پزشک شما ممکن است یک دستگاه پزشکی به نام CPAP تجویز کند که به باز نگه داشتن راه‌های هوایی شما در هنگام خواب کمک می‌کند. در موارد شدید آپنه خواب، جراحی می‌تواند کمک‌کننده باشد. جراح بافت‌های مسدود کننده راه هوایی را از بین می‌برد. در صورت عدم درمان، آپنه خواب می‌تواند خطر سکته یا حمله قلبی را افزایش دهد.
دیابت و خستگی
علائم: خستگی مفرط، افزایش تشنگی و گرسنگی، افزایش ادرار کردن، کاهش وزن غیر معمول.
شیوع دیابت نوع 2 در کودکان و بزرگسالان در ایالات‌متحده در حال افزایش است. اگر علایم دیابت نوع ۲ را در خود می‌بینید، با پزشک خود تماس بگیرید و درخواست آزمایش کنید.
با اینکه فهمیدن اینکه شما مبتلا به دیابت هستید ممکن است ترسناک باشد، اما دیابت نوع ۲ می‌تواند خود به خود با راهنمایی پزشک شما اداره شود. درمان دیابت نوع ۲ ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن وزن اضافی.
- افزایش فعالیت بدنی.
- کنترل دقیق قند خون.
- مصرف داروهای دیابت (انسولین یا سایر داروها).
- رژیم خسبا نمایه گلایسمی پایین یا رژیم با کربوهیدرات پایین که هنوز مورد بحث است.
دیگر معیارهای سبک زندگی در سالم ماندن با دیابت نوع ۲ مهم هستند شامل ترک سیگار، کنترل فشار خون و کاهش کلسترول.
تیرویید کم‌کار و خستگی
علائم: خستگی شدید، تنبلی، احساس کمبود، افسردگی، عدم تحمل سرما، افزایش وزن.
مشکل ممکن است تیروئید کم‌کار یا کم فعال باشد. این امر به عنوان کم‌کاری تیرویید شناخته می‌شود. تیروئید غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در پایین گردن شما قرار گرفته‌است و به تنظیم نرخ متابولیسم کمک می‌کند.
براساس بنیاد تیروئید آمریکا، تقریبا ۱۷ درصد از زنان تا سن ۶۰ سالگی دچار اختلالات تیروئیدی خواهند شد و بیشترشان هم نمی‌دانند. دلیل آن، یک بیماری خود ایمنی است که به نام تیروئید هاشیموتو شناخته می‌شود. هاشیموتو فعالیت غده تیروئید را متوقف کرده و تولید هورمون‌های تیروئیدی را برای کاری که باید انجام دهند متوقف می‌کند که نتیجه کم‌کاری تیروئید یا متابولیسم آهسته است.
آزمایش‌ها خونی معروف به T3 و T4 هورمون‌های تیروئیدی را تشخیص خواهند داد. اگر این هورمون‌ها در بدنتان کم باشند، هورمون‌های مصنوعی (دارو) می‌توانند شما را سریعا بهبود بخشند و شما به سرعت احساس بهتری خواهید کرد.
