ماده کلسترول جزئی ضروری برای سلامت اعضای بدن و سلول‌های ما است و سوخت و ساز آن توسط بدن به نحوی سختگیرانه کنترل می‌شود. کلسترولی که از غذا دریافت می‌کنیم، در خون ما به چند شکل حمل می‌شود. این انواع کلسترول که در برگه آزمایش خون شما هم نوشته می‌شوند، شامل LDL، HDL و VLDL هستند.
کلسترول بد
LDL وظیفه انتقال کلسترول را به بافت‌ها بر عهده دارد. بنابراین افزایش مقدار LDL منجر به رسوب کلسترول در رگ‌ها و ایجاد بیماری‌های قلبی-عروقی می‌شود. بنابراین به نام کلسترول بد شناخته می‌شود.
کلسترول خوب
HDL وظیفه انتقال معکوس کلسترول از بافت‌های بدن به کبد را برعهده دارد تا از طریق کبد و کیسه صفرا دفع شود یا در ساخت استروئیدهای لازم برای بدن مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین کلسترول خوب نام دارد.
تری‌گلیسرید
نوع دیگری از چربی که بیشترین نوع چربی خون را تشکیل می‌دهد. بدن ما کالری اضافی دریافتی را به شکل تری‌گلیسرید در بافت‌ها ذخیره می‌کند.
اهمیت کلسترول خوب و بد
کلسترول LDL بالای 130 میلی‌گرم در دسی‌لیتر، با افزایش خطر انسداد رگ‌ها و ایجاد بیماری‌های قلبی-عروقی همراه است. بر اساس مطالعات، کلسترول زیر 100 خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را کم می‌کند و بهترین میزان LDL در خون بین 50 تا 70 است. کلسترول HDL بالای 45 در مردان و بالای 55 در زنان خطر انسداد عروق (آترواسکلروز) و بیماری‌های قلبی-عروقی را کم می‌کند. HDL زیر 40 می‌تواند برای بدن مضر باشد. البته طبق مطالعات، مقادیر خیلی بالای HDL (بالاتر از 60) نیز در بعضی بیماران مثل بیماران مبتلا به دیابت، بیماری کلیوی و قلبی مفید نیست و حتی می‌تواند مضر باشد.
چطور کلسترول خوب را زیاد و کلسترول بد را کم کنیم؟
برای دست‌یابی به پروفایل چربی سالم تنها مصرف دارو راه‌گشا نیست؛ بلکه در بدن باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم. از جمله راه‌های کاهش LDL و افزایش HDL بدن شامل موارد زیر است:
• رعایت یک رژیم غذایی سالم و جایگزین کردن چربی‌های غیر اشباع بجای چربی‌های اشباع و ترانس
• دست‌یابی به یک وزن متعادل
• ورزش منظم
• دوری از سیگار
• محدود کردن مصرف الکل
• داروهای کاهنده کلسترول در صورت تجویز پزشک
چربی مفید و مضر در تغذیه
مطالعات نشان می‌دهد خوردن اسیدهای چرب اشباع و چربی‌های ترانس میزان LDL را افزایش داده و HDL را کاهش می‌دهد.
چربی ترانس
این نوع چربی به میزان کمی در غذاهای با منشأ حیوانی وجود دارد و به طور کلی کمتر در غذاهای طبیعی یافت می‌شود. اغلب چربی‌های ترانس به صورت مصنوعی در روغن‌های هیدروژنه که در شیرینی‌پزی، سرخ کردن دونات، سیب‌زمینی سرخ کرده و مارگارین کاربرد دارد، تولید می‌شود.
چربی اشباع در مواد غذایی زیر یافت می‌شود:
• لبنیات پرچرب از قبیل کره و پنیر و ماست
• گوشت قرمز و چربی حیوانی
• بستنی
• روغن نارگیل
• روغن پالم
چربی مفید یا غیر اشباع در منابع زیر یافت می‌شود:
• روغن‌های نباتی مثل روغن آفتاب‌گردان، ذرت، کلزا و کانولا
• ماهی‌های روغنی مثل ماهی سالمون و ماهی Cod
• مغزها و دانه‌ها مثل بادام، بادام‌زمینی، کنجد، بادام هندی و گردو
• زیتون
• آووکادو
توجه شود که غیراشباع بودن یک نوع چربی به این معنا نیست که باید در مصرف آن زیاده‌روی کرد. درواقع برای داشتن یک رژیم غذایی صحیح در جهت کاهش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی باید از تمام گروه‌های مواد غذایی به طور متناسب استفاده کرد. یک رژیم غذایی سالم حاوی مقدار زیادی از سبزیجات، میوه، غلات سبوس‌دار، لبنیات کم‌چرب، غذاهای دریایی، دانه‌ها، مغزها و مقدار کمی از گوشت پر چرب، غلات فرآوری شده، غذاها و نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی، نمک و چربی‌های اشباع باشد.
