عصبانیت یک احساس سالم و طبیعی است و به خودی خود یک مشکل محسوب نمی‌شود. اما زمانی‌که عصبانیت باعث شود کنترل رفتار و عقلانیت خود را از دست بدهید، مستلزم ریشه‌یابی است تا علت خشم و مشکل را دریافته و در صدد رفع آن برآئید.
اگر شما یا افرادی که می‌شناسید از عصبانیت یا مسائل مربوط به آن رنج می‌برند، این متن را مطالعه کنید زیرا در‌خواهید یافت، چرا این اتفاق می‌افتد و برای رفع آن چه می‌توان کرد.
خشم می‌تواند انفعالی یا تهاجمی باشد
خشم منفعل به سختی قابل تشخیص است، چرا که دلیل آن سرکوب شده و حتی ممکن است متوجه نشوید که عصبانی هستید. مشاوره راه خوبی برای کمک به یافتن دلایل خشم است و در عین حال به شما کمک میکند تا با آن مبارزه کنید.
گاهی اوقات ممکن است علت آن یک بیماری موسوم به اختلال متناوب بروز خشم ناگهانی باشد. با این حال همه‌ی انواع خشم‌ها، تهاجمی و کنترل نشده نیستند.
برخی از علل و بیماری‌های فیزیکی وجود دارند که عامل پرخاشگری در شما می‌شوند و شما حتی ممکن است از آن آگاه نباشید.
علائم هشدار دهنده‌ای که خشم می‌تواند غیر قابل کنترل یا تهاجمی شود
- خشم و تحریک پذیری بیش از حد و دائم، دوره‌های جدایی عاطفی
- احساساسات قوی و ناگهانی
- مشکل درسازماندهی یا کنترل افکار
- انگیزه آسیب رساندن به خود و دیگران
- تپش قلب، افزایش فشار در قفسه سینه
- سردرد، فشار درحفره سر و یا سینوس
- افزایش فشار خون
- خستگی مفرط
- احساس سوزن سوزن شدن
چرا ما تهاجمی و خشن می‌شویم؟
ما مطمئن نیستیم که آیا خشم کنترل نشده و پرخاشگری از علائم بیماری‌های خاص هستند و یا نتیجه‌ی آن بیماری‌ها. اما تحقیقات نشان می‌دهد که اختلال یا تغییر در ترکیبات شیمیایی مغز، مانند سرتونین، می‌تواند به طغیان خشونت و رفتار پرخاشگرانه منجر شود.
هم‌چنین متخصصان عصب‌شناسی دریافته‌اند که آسیب به نقاط خاصی از مغز، از جمله قشر جلویی مغز، آمیگدال (محل احساسات، ترس و استرس) و چین سینوسی زاویه‌ای مغز (که شامل عملکردهای شناختی و زبان است) می‌تواند به خشم کنترل نشده منجر شود.
محققان علوم زیستی مدت‌هاست که دریافته‌اند، اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی، زوال عقل و بیماری آلزایمر موجب بروز خشم کنترل نشده و پرخاشگری می‌شود.
آنها هم‌چنین دریافتند که مسائل مربوط به سلامت فیزیولوژیکی مانند فشار خون بالا، حمله قلبی، سکته مغزی، مشکلات گوارشی نیز می‌تواند سبب رفتارهای پرخاشگرانه و گاهی اوقات خشونت‌بار شود. اما، سوال این‌جاست که آیا بر عکس آن هم صادق است؟ آیا خشم غیرقابل کنترل و پرخاشگری علت برخی از این بیماری‌ها است؟
باور محققان بر این است که بله، بر عکس آن نیز صادق است.
بیماری‌های احتمالی و علل فیزیولوژیک خشم کنترل نشده و پرخاشگری
آسیب مغزی
خشم کنترل نشده و پرخاشگری یکی از پیامدهای شایع آسیب مغزی است.
دکتر جاناتان سیلور، استاد بالینی روانپزشکی در دانشکده پزشکی دانشگاه نیویورک می‌گوید: “رفتار خشونت آمیز و یا تحریک‌پذیر پس از آسیب مغزی بسیار معمول است. در عین حال ما به طور قطعی می‌دانیم که افسردگی یک عامل خطرناک برای رفتار پرخاشگرانه است، که ریشه‌ی آن آسیب به برخی نقاط مغز است.”
بنابراین اگر قسمت جلویی مغز آسیب ببیند، نتیجه‌ی آن ممانعت از انجام صحیح وظایف در سطوح دیگر مغز است. یعنی وظایفی که قبل از آسیب مغزی درباره انجام آنها فکر می‌کردید، پس از آسیب مغزی، بدون فکر انجام خواهید داد.
سکته‌ی مغزی
یک تحقیق کره‌ای که در مجله نورولوژی منتشر شده، نشان می‌دهد که در واقع ناتوانی در کنترل خشم و پرخاشگری یکی از نشانه‌های مهم رفتاری در بیمارانیست که دچار سکته مغزی شده‌اند.
متخصصین مغز و اعصاب در مصاحبه‌ایی که با بیمارانی که متحمل سکته مغزی شده‌اند دریافتند که ۳۲٪ از آنها دچار اختلاللات عملکردهای محرکی از قبیل اختلالات گفتاری، بی‌اختیاری عاطفی و ضایعات موثر بر قشر پیشانی مغز شدند.
آنها اذعان داشتند که رفتار تهاجمی این بیماران زیاد بود، زیرا مغز به دلیل استرس بیش از حد، ناشی از شرایطشان دچار تخریب و زوال می‌شود.
سکته‌ی قلبی
حملات قلبی و بیماری‌های قلبی با افسردگی و سایر تغییرات عاطفی مرتبط است. بسیاری از مردمی که سال‌ها برای مقابله با برخی احساسات خود می‌جنگند، دچار حمله قلبی می‌شوند.
آنها احساساتی اعم از اضطراب و افسردگی، خشم، سرخوردگی و از دست دادن اعتماد به نفس را تجربه می‌کنند. مراقب باشید، زیرا طغیان خشم در واقع می‌تواند موجب حمله قلبی شود!
محققان منشاء بیماری‌های قلبی و حملات قلبی را به تغییرات در مغز، تغییر مسیر سرتونین و پاسخ التهابی، نسبت داده‌اند. همان‌طور که می‌دانیم همه‌ی اینها به‌طور مستقیم با خشم و پرخاشگری در ارتباط هستند.
غده پاراتیروئید
خستگی مفرط مزمن و افسردگی از علائم شایع پاراتیروئید پرکار می‌باشند.
کارشناسان بر این باورند افزایش کلسیم در خون می‌تواند علتی برای افسردگی باشد.
دکتر جیمز نورمن در وبلاگ خود دراین باره می‌نویسد که آیا در کنترل خشم مشکل دارید یا دچار افسردگی یا خستگی مزمن هستید؟
بهتر است سطح کلسیم خون خود را بررسی کنید! امروز ما یک مرد ۴۰ ساله از ایالت نیوجرسی را جراحی نمودیم. اگرچه رابرت تنها ۴۰ سال سن دارد اما سال گذشته نیز یک عمل جراحی قلب باز در برای رفع تصلب شریان سرخ‌رگ‌هایش داشت، زیرا رگ‌های قلب او قبل از موعد مقرر دچار گرفتگی شده بود (با رسوب کلسیم!).
گرچه برای خستگی مزمن و افسردگی طی ۱۰ سال گذشته تحت درمان بود، اما در ۲ سال گذشته درمان را رها کرده بود. مشکل کنونی رابرت افزایش درگیری‌ها در محل کار، حملات مکرر خشونت‌بار و غضب گاه و بی‌گاه او نسبت به همکاران و گاهی اوقات مشتریان است.
۲ سال پیش همسرش او را به‌دلیل مشکلات عصبی‌اش ترک کرد. در طی فرایند طلاق همسرش به او گفت که “تو تغییر کرده‌ای! تو آن مرد دوست داشتنی که ۱۴ سال پیش با او ازدواج کردم، نیستی. تو عصبی، تنبل، افسرده و به یکباره دیوانه شده‌ای.”
رابرت بدلیل تومور پاراتیروئیدی و پرکاری آن توموردر حال مرگ تدریجی است.
کمبود ویتامین B12 و آهن
کمبود ویتامین ۱۲B می‌تواند به تحریک‌پذیری و رفتار پرخاشگرانه بعلاوه‌ی خستگی، تپش قلب، بی‌خوابی، کبودی و خونریزی آسان و ناراحتی معده منجر شود.
تحقیقات ثابت کرده است که کمبود ویتامین ۱۲B باعث از بین رفتن پوشش چربی اطراف نخاع و اعصاب می‌شود. این تغییر در عملکرد مغز به دلیل اختلال در انتقال دهنده‌های عصبی دوپامین است. که نتیجه‌ی آن اختلال حاد رفتاری است.
علاوه بر آن اگر مقدار آهن در خون بالا باشد، می‌تواند علائم را تشدید کند. هم‌چنین کمبود ترکیبات ویتامین‌های B مانند نیاسین و تیامین هم می‌تواند این نتایج را به بار آورد.
ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که کمبود آهن به رفتارهای بسیار پرخاشگرانه منجر می‌شود. آهن در مسیر دوپامین متمرکز است و کمبود آن انتقال دوپامین را کاهش می‌دهد و باعث اختلالات رفتاری می‌شود.
مسمومیت ناشی از سرب
کودکانبیشتر مستعدمسمومیتاز طریقرنگسرب موجود دراسباب بازی‌هایشانهستند و البته نسبت به بزرگسالان حساس‌ترند، زیرارودهآن‌هابسیار سریعتر سرب را جذب میکند. هم‌چنین،سیستم عصبیدر حال رشد کودک نسبت به سیستم عصبی یک فرد بالغ در برابر عوامل سمی آسیب‌پذیرتر است.
برخی مطالعات، ارتباط بین مسمومیت سرب و پرخاشگری در کودکان را تائید کرده‌اند.
حساسیت‌های غذایی
تحقیقات نشان می‌دهد که ۷۰٪ از کودکانی که مشکلات رفتاری دارند، به غذاهای خاص، به‌ویژه رنگ‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده حساسیت دارند.
داروها
برخی داروها نیز می‌توانند از دلایل عصبانیت بدون تحریک و علت باشند! موسسه‌ی ملی سوء‌مصرف مواد مخدر ایالات متحده، گزارش می‌دهد که استروئیدهای آنابولیک مانند تستوسترون، چنانچه در مقادیر فراوان مصرف شوند، باعث افزایش تحریک‌پذیری و پرخاشگری می‌شوند.
هم‌چنین مواردی وجود دارند که در آن برخی داروها و مواد مخدر موجود در آنها باعث نوسانات خلقی و پرخاشگری در کودکان شده، اما این تنها در کمتر از ۱۰٪ موارد در کودکان گزارش شده است.
داروهای ضدافسردگی گاهی اوقات می‌توانند باعث خشم کنترل نشده در بزرگسالان شود.
دکتر چارلز ریزون، روانپزشک دانشکده پزشکی دانشگاه اموری معتقد است یکی از مسائل ناراحت کننده در پزشکی این است که نمی‌توان گفت که آیا هر نوع دارویی که تجویز می‌شود، بیش‌تر به بیمار صدمه می‌زند یا برایش موثر است. این مسئله به‌خصوص درباره‌ی مسن‌ترها صدق میکند، زیرا اغلب از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند که همه آنها دارای عوارض جانبی مربوط به خود هستند و معمولا می‌توانند با یکدیگر تداخل دارویی داشته باشند.
به گفته‌ی وی یک نمونه از چنین داروهایی پروزاک (دارویی برای درمان افسردگی) است، که می‌تواند عوارض جانبی مانند احساسات خصمانه یا عصبانیت و اعمال غیرمنتظره را در برداشته باشد.
چگونه می توان خشم و پرخاشگری خود را کنترل نمود؟
پیشنهاد محققان در درجه اول این است که سطح استرس خود را کاهش دهید. اما چگونه؟ با پیاده‌روی، دویدن، شنا، یوگا، تمرینات تایچی یا مدیتیشن یا هرگونه فعالیت ورزشی و تمدد اعصاب.
تمرینات تنفسی برای کاهش سطح استرس شما مفیدند. ایزابل کلارک، روانشناس بالینی و متخصص در کنترل خشم می‌گوید: شما به‌طور خودکار زمانی‌که احساس خشم می‌کنید، بیش‌تر تنفس می‌کنید و بیش‌تر نفس کشیدن خود، ترفندی مناسب برای کنترل خشم است.
نکاتی برای کنترل خشم
- برای کاهش تنش، خلاق باشید.نوشتن، رقص، موسیقی و نقاشیهمه برای ازبین بردن استرس عالی هستند.
- خواب کافی داشته باشید.
- در مورد احساسات خود با یک دوست صحبت کنید.
- در جهت رهایی ازافکاریکه شما راعصبانی می‌کنند، تلاش کنید.
- اجتناب از مصرف الکلو موادروان‌گردان.آن‌هامشکلخشمشما را وخیم‌ترمی‌کنند.
- و البته مهم‌ترین نکته، اگر نمی‌توانید خشمتان را کنترل کنید، از یک متخصص حرفه‌ایی کمک بگیرید.
مارک تواین گفت: “خشم اسیدی است که به رگ‌ها آسیب فراوانی می‌زند و هرچیزی که در آن ریخته شود، ذخیره می‌شود.” او کاملا درست گفته است!
