ویتامین D ویتامین بسیار مهمی است که تاثیر زیادی روی چند سیستم بدن دارد. ویتامین دی، برخلاف سایر ویتامین ها، مانند هورمون عمل می کند و تکتک سلول های بدن برای آن گیرنده دارند.
کمبود ویتامین دی بسیار شایع است. تخمین زده شده میزان ویتامین دی در خون حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا پایین است.
براساس تحقیق سال ۲۰۱۱، ۴۱.۶% از بزرگسالان ایالت متحده از کمبود ویتامین دی رنج می برند. این رقم در اهالی اسپانیا به ۶۹.۲ و در نژاد آفریقایی-آمریکایی به ۸۲.۱% می رسد.
در ادامه به ۷ عامل پرخطر اشاره می کنیم که در بروز کمبود ویتامین دی موثرند:
- تیره بودن پوست.
- کهولت سن.
- اضافه وزن یا چاقی مفرط.
- نخوردن ماهی و لبنیات به اندازهی کافی.
- زندگی در مناطقی از کره ی زمین که در طول سال نور کافی به آن نمی رسد.
- استفاده ی دائمی از کرم ضد آفتاب.
- در خانه ماندن.
افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می کنند و مدام در معرض نور خورشید هستند کمتر دچار کمبود ویتامین دی می شوند زیرا پوستشان به اندازه ی کافی ویتامین دی تولید می کند تا نیازهای بدن را تامین کند.
اکثر افراد نمی دانند که دچار کمبود ویتامین دی هستند زیرا علائم آن معمولا خفیف است. حتی اگر این علائم به طرز بارزی روی کیفیت زندگی شما تاثیر منفی بگذارد نیز ممکن است به سادگی متوجه کمبود ویتامین دی نشوید.
در ادامه به ۸ علامت و نشانه ی کمبود ویتامین دی می پردازیم.
علائم و نشانه های کمبود ویتامین D
۱. بیماری و عفونت مداوم
یکی از مهمترین وظایف ویتامین دی قوی نگه داشتن سیستم ایمنی است تا بدن بتواند با ویروس و باکتری که باعث بیماری می شود مبارزه کند. این ویتامین مستقیما با سلول هایی که مسوولیت مبارزه با عفونت را برعهده دارند در تعامل است.
اگر اغلب بیمار می شوید، به خصوص دچار سرما خوردگی یا انفولانزا می شوید، کمبود ویتامین دی می تواند یکی از دلایل باشد.
خلاصه ویتامین دی نقش مهمی در عملکرد ایمنی دارد. یکی از شایع ترین علائم کمبود افزایش خطر بیماری یا عفونت است.
۲. خستگی مفرط و ضعف
احساس خستگی می تواند دلایل مختلف داشته باشد و کمبود ویتامین دی یکی از این دلایل است. متاسفانه، این وضعیت به عنوان علت احتمالی اغلب نادیده گرفته می شود.
تحقیقات موردی نشان می دهد پایین بودن ویتامین دی در خون منجر به خستگی مفرط می شود که روی کیفیت زندگی تاثیر منفی زیادی دارد.
در یک نمونه تحقیق، مشخص شد میزان ویتامین دی در خانمی که از احساس خستگی و سردرد در طول روز رنج می برد فقط ۵.۹ ng/ml بود. این عدد بسیاری پایین است زیرا هر چیز کمتر از ۲۰ ng/ml کمبود محسوب می شود.
زمانیکه این خانم شروع به مصرف مکمل نمود، میزان ویتامین دی به ۳۹ ng/ml افزایش یافت و علائم برطرف گشت.
با این حال، حتی اگر میزان ویتامین دی در خون به این اندازه پایین نباشد، باز هم تاثیر منفی روی سطح انرژی فرد می گذارد.
در یک تحقیق مشاهدهای رابطه ی میان ویتامین دی و احساس خستگی در زنان جوان بررسی شد.
نتایج نشان داد زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها کمتر از ۲۰ ng/ml یا ۲۹-۲۱ ng/ml بود بیشتر از زنانی که میزان ویتامین دی در خون آنها بالای ۳۰ ng/ml از خستگی مفرط رنج می بردند.
براساس یک تحقیق مشاهده ای دیگر روی زنان پرستار، بین پایین بودن میزان ویتامین دی و گزارش احساس خستگی ارتباط پایدار وجود داشت.
به علاوه، محققان دریافتند ۸۹% از پرستاران دچار کمبود ویتامین دی هستند.
خلاصه خستگی مفرط می تواند از علائم کمبود ویتامین دی باشد. مصرف مکمل به بهبود میزان انرژی کمک می کند.
۳. درد کمر و استخوان
ویتامین دی به طرق مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند.
مثلا، توانایی جذب کلسیم توسط بدن را بالا می برد.
درد استخوان و کمر میتواند از نشانه های کمبود ویتامین دی باشد.
از مطالعات مشاهده ای چنین برمی آید که بین کمبود ویتامین دی و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد.
یک تحقیق به بررسی ارتباط میان میزان ویتامین دی و کمردرد در بیش از ۹ هزار زن میانسال پرداخت.
محققان دریافتند احتمال کمردرد، شامل درد شدیدی که در انجام فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می کند، در زنان دچار کمبود ویتامین دی بیشتر بود.
براساس یک تحقیق کنترل شده، احساس تجربهی درد در استخوان پا، دنده ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین دی دوبرابر بیشتر از کسانی بود که میزان ویتامین دی در خون آنها طبیعی بود.
خلاصه پایین بودن میزان ویتامین دی در خون می تواند علت کمردرد و درد استخوان باشد یا در بروز آن سهم داشته باشد.
۴. افسردگی
افسردگی هم می تواند نشانه ی کمبود ویتامین دی باشد.
محققان، به خصوص در بزرگسالان، کمبود ویتامین دی را به افسردگی ربط می دهند.
براساس یک ارزیابی، ۶۵% از تحقیقات مشاهده ای حاکی از ارتباط میان کمبود ویتامین دی و افسردگی بود.
از طرفی، اکثر آزمایشات کنترل شده، که بار علمی آنها بیشتر از تحقیقات مشاهده ای است، ارتباطی میان این دو پیدا نکردند.
با این حال، محققان با ارزیابی تحقیقات به این نکته اشاره می کنند که دوز ویتامین دی در آزمایشات کنترل شده بسیار پایین بوده است.
به علاوه، آنها دریافتند مدت زمان بعضی از تحقیقات آنقدر طولانی نبود تا تاثیر مصرف مکمل روی خلق و خو بررسی و مشاهده شود.
بعضی تحقیقات کنترل شده حاکی از این بود که تجویز ویتامین دی به افراد دچار کمبود به بهتر شدن افسردگی، شامل افسردگی فصلی که در ماه های سرد اتفاق میافتد، کمک می کند.
خلاصه افسردگی با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است و بعضی تحقیقات نشان می دهد مصرف مکمل به بهتر شدن روحیه کمک می کند.
۵. نقص در توانایی ترمیم زخم
اگر جای زخم بعد از جراحی یا بروز آسیب به کندی درمان می شود، ممکن است فرد دچار کمبود ویتامین دی باشد.
نتایج تحقیقات نشان می دهد ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی می شود که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از فرایند التیام زخم حیاتی است.
براساس یک تحقیق که روی افرادی که جراحی دندان داشتند انجام شد، برخی جوانب درمان تحت تاثیر کمبود ویتامین دی قرار گرفت.
همچنین گفته می شود نقش ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت دارد.
در یک ارزیابی بیماران دیابتی که از عفونت پا رنج می بردند مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد احتمال التهاب که روند درمان را کند میکند در افرادی که دچار کمبود شدید ویتامین دی بودند بیشتر بود.
متاسفانه، در حال حاضر تحقیقات کمی پیرامون تاثیر مکمل های ویتامین دی روی فرایند التیام زخم در افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی انجام شده است.
با این حال، نتایج یک تحقیق نشان می دهد زمانی که بیماران دچار کمبود ویتامین دی به دلیل جراحت پا از طریق مکمل ویتامین دی تحت درمان قرار گرفتند، اندازه ی زخم به طور میانگین تا ۲۸% کاهش داشت.
خلاصه کمبود ویتامین دی می تواند منجر به کند شدن روند التیام زخم بعد از جراحی، بروز آسیب یا عفونت شود.
۶. پوسیدگی استخوان
ویتامین دی در جذب کلسیم و متابولیزم استخوان نقش حیاتی دارد.
بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند فکر میکنند باید کلسیم بیشتر مصرف کنند. درحالیکه ممکن است دچار کمبود ویتامین دی هم باشند.
پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان نشان می دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است. این امر باعث می شود افراد مسن، به خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.
محققان در یک تحقیق مشاهده ای روی بیش از ۱۱۰۰ زن میانسال یائسه یا درحال یائسگی دریافتند بین کمبود ویتامین دی و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد.
با این حال، تحقیقات کنترل شده نشان میدهد زنان دچار کمبود ویتامین دی بعد از مصرف مکمل های قوی از نظر میزان ویتامین دی در خون به وضعیت مطلوب دست یافتند اما تراکم مواد معدنی در استخوان آنها بهتر نشد.
به رغم این نتایج، مصرف کافی ویتامین دی و حفظ میزان مطلوب آن در خون روش خوبی برای محافظت از تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی است.
خلاصه تشخیص پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان می تواند نشانه ی کمبود ویتامین دی باشد. مصرف کافی این ویتامین برای حفظ تراکم استخوان با افزایش سن مهم است.
۷. ریزش مو
ریزش مو اغلب به استرس نسبت داده می شود که مطمئنا علت شایعی است.
با این حال، اگر ریزش مو شدید باشد، ممکن است در نتیجه ی بیماری یا کمبود ماده ی مغذی رخ دهد.
ریزش مو در زنان با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است البته تا به امروز تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است.
طاسی منطقه ای نوعی بیماری خودایمنی است که با ریزش شدید موی سر و سایر قسمت های بدن شناخته می شود. این وضعیت با بیماری ریکت در ارتباط است که به دلیل کمبود ویتامین دی باعث نرمی استخوان در کودکان می شود.
کمبود ویتامین دی با طاسی منطقه ای در ارتباط است و می تواند عامل پرخطری برای بروز این بیماری باشد.
براساس یک تحقیق که روی افراد دچار طاسی منطقه ای انجام شد، معمولا کمبود ویتامین دی با ریزش شدید مو ارتباط دارد.
در یک تحقیق نمونه ای، استفاده ی موضعی از شکل مصنوعی ویتامین دی به درمان ریزش مو در پسر کوچکی که دچار نقص در گیرنده ی ویتامین دی بود کمک کرد.
خلاصه ریزش مو می تواند در الگوی ریزش موی زنان یا نوعی بیماری خودایمنی به نام طاسی منطقه ای نشانه ی کمبود ویتامین دی باشد.
در اغلب موارد، به سختی می توان علت درد عضلات را به درستی تشخیص داد.
برخی شواهد نشان میدهد کمبود ویتامین دی می تواند علت احتمالی درد عضلانی در کودکان و بزرگسالان باشد.
در یک تحقیق، ۷۱% از کسانی که از درد مزمن رنج میبردند دچار کمبود ویتامین دی بودند.
گیرنده ی ویتامین دی در سلول های عصبی به نام گیرنده ی درد، که درد را درک و احساس می کند، وجود دارد.
براساس یک تحقیق که روی موش ها انجام شد، کمبود ویتامین دی به دلیل تحریک گیرنده های درد در عضلات منجر به درد و حساسیت می شود.
تعدادی از تحقیقات نشان می دهد مصرف مکمل های قوی ویتامین دی می تواند باعث کاهش انواع درد در افراد مبتلا به کمبود شود.
یک تحقیق که روی ۱۲۰ کودک دچار کمبود ویتامین دی انجام شد که از درد رشد رنج می بردند نشان داد یک دوز از ویتامین دی میزان درد را تا ۵۷% کاهش می دهد.
خلاصه بین درد مزمن و کمبود ویتامین دی ارتباط وجود دارد که ممکن است ناشی از تعامل بین ویتامین دی و سلول های عصبی ادراک درد باشد.
کلام آخر
کمبود ویتامین دی به شدت رایج است اکثر افراد از آن بی اطلاع هستند.
زیرا علائم آن اغلب خفیف و نامشخص است یعنی به سختی می توان دریافت این علائم ناشی از کمبود ویتامین دی است یا علت دیگری دارد.
خوشبختانه، معمولا درمان کمبود ویتامین دی ساده است. می توانید بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید یا بیشتر از غذاهای سرشار از ویتامین دی (مانند ماهی چرب و محصولات لبنی فراوری شده) استفاده کنید. درمان کمبود ویتامین دی ساده و آسان است و مزایای زیادی برای سلامتی دارد.
