اقدام به گرفتن جان خود، خودکشی نام دارد. علائم هشداردهنده ای وجود دارند که نشان می دهد ممکن است فرد دست به خودکشی بزند.
نمیتوان به احساس درونی دیگران پی برد بنابراین وقتی کسی فکر خودکشی دارد، همیشه به سادگی قابل تشخیص نیست اما در ادامه چند علامت بیرونی و هشدار دهنده آمده که ممکن است کسی که به خودکشی فکر می کند دست به انجام آن ها بزند:
- صحبت درمورد احساس ناامیدی، گرفتاری یا تنهایی
- ممکن است بگوید دیگر دلیلی برای زندگی ندارد
- نوشتن وصیتنامه یا بخشیدن اموال شخصی
- گشتن به دنبال ابزاری برای آسیب رساندن به خود، مثل خرید اسلحه
- خواب زیاد یا کم
- پر خوری یا کم خوری که منجر به افزایش یا کاهش قابل توجه وزن می شود
- رفتار های پر خطر مثل مصرف زیاد الکل و مواد
- اجتناب از تعاملات اجتماعی با دیگران
- بروز خشم یا قصد انتقام
- نشان دادن علائم اضطراب یا پریشانی شدید
- تغییرات خلق و خو
- از خودکشی به عنوان راهی برای رهایی حرف می زند
شاید ترسناک به نظر برسد اما دست به عمل زدن و کمک رسانی به کسی که نیازمند آن است به پیشگیری از تلاش برای خودکشی یا مرگ کمک می کند.
چطور با کسی که به خودکشی فکر می کند حرف بزنیم؟
اگر شک دارید که ممکن است یکی از دوستان یا اعضای خانواده به خودکشی فکر کند، درباره نگرانی هایتان با او صحبت کنید. می توانید با پرسیدن سوالاتی که فرد را متهم نمی کند یا او را مورد قضاوت قرار نمی دهد، سر صحبت را باز کنید
.رک و راست حرف بزنید و از پرسیدن سوالات مستقیم مثل «آیا به خودکشی فکر میکنی؟» نترسید.
حین مکالمه از موارد زیر مطمئن شوید:
- خونسردی خود را حفظ کنید و با اطمینان حرف بزنید
- به طرف مقابل اطمینان دهید که احساساتش معتبر و مهم است
- حمایت و پشتیبانی خود را ابراز کنید
- به او بگویید که می تواند کمک بگیرد و با درمان احساس بهتری پیدا کند
مشکلاتشان را کوچک نشان ندهید یا سعی نکنید با شرمنده کردن فرد نظرش را عوض کنید. شنیدن و نشان دادن حمایت بهترین راه برای کمک است. همچنین می توانید فرد را به درخواست کمک از متخصص تشویق کنید.
پیشنهاد دهید تا برای پیدا کردن متخصص به او کمک کنید، برایش نوبت بگیرید یا همراه او در اولین جلسه حاضر شوید.
اگر کسی که برایتان مهم است علائم خودکشی از خود نشان دهد، می تواند برایتان ترسناک به نظر برسد اما اگر کمکی از دستتان برمی آید، حتما باید اقدام کنید. باز کردن سر صحبت بمنظور تلاش برای کمک به نجات جان فرد ریسکی است که ارزش اقدام را دارد.
اگر نگران هستید و نمی دانید باید چه کار کنید، میتوانید از خطوط مخصوص شرایط بحرانی یا جلوگیری از خودکشی کمک بگیرید.
به صحبت درمورد خودکشی یا دست زدن به اقداماتی برای پایان دادن به زندگی، رفتار متمایل به خودکشی گفته می شود. به این افکار و رفتار متمایل به خودکشی به چشم وضعیت اضطراری روانپزشکی نگاه می شود.
درصورت خطر حتمی
به گفته اتحادیه ملی سلامت روان (NAMI)، اگر در کسی متوجه این علائم زیر شدید، باید فورا تحت مراقبت قرار گیرد:
- راست و ریست کردن امور یا بخشیدن اموال
- خداحافظی با دوستان و آشنایان
- درحالیکه قبلا ناامید بودند، حالا آرام به نظر می رسند
- برنامه ریزی برای خرید، سرقت یا قرض گرفتن ابزار خودکشی، مانند تفنگ یا دارو
اگر فکر می کنید کسی می خواهد به خود آسیب بزند:
- با شماره ی اورژانسی منطقه تماس بگیرید.
- تا زمان رسیدن کمک همراه فرد بمانید.
- اسلحه، چاقو یا هر وسیله ای که باعث آسیب می شود را دور کنید.
- به حرف هایش گوش دهید اما او را مورد قضاوت قرار ندهید، بحث یا تهدید نکنید و فریاد نزنید.
اگر هر فکری در مورد خودکشی دارید، با شماره تلفن ۱۲۳ اورژانس اجتماعی یا ۱۴۸۰ بهزیستی تماس بگیرید و رایگان کمک بگیرید.
چه چیزی خطر خودکشی را بالا می برد؟
معمولا هیچکس فقط بخاطر یک دلیل تصمیم نمی گیرد خودش را بکشد. چند عامل باعث افزایش خطر خودکشی می شود. مانند مبتلا بودن به اختلال سلامت روان.
اما بیش از نیمی از افرادی که در اثر خودکشی جان خود را از دست می دهند، اختلال روانی در آنها هنگام مرگ تشخیص داده نشده است.
افسردگی اولین عامل خطرناک روانی است اما اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال اضطراب و اختلال شخصیت هم از دیگر عوامل است.
به غیر از اختلالات روانی، عوامل دیگری که خطر خودکشی را بالا می برد عبارت است از:
- حبس
- امنیت شغلی ضعیف یا پایین بودن میزان رضایت از کار
- سابقه قرار گرفتن در معرض خشونت یا مشاهده خشونت همیشگی
- تشخیص بیماری جدی در فرد، مثل سرطان یا ایدز
- انزوای اجتماعی یا قربانی قلدری یا مورد آزار قرار گرفتن
- اختلال مصرف مواد
- تجاوز یا آسیب روحی در کودکی
- سابقه خودکشی در خانواده
- فرد قبلا دست به خودکشی زده باشد
- ابتلا به بیماری مزمن
- فقدان اجتماعی، مانند پایان یافتن یک رابطه جدی
- از دست دادن شغل
- دسترسی به ابزار مرگبار، مانند اسلحه و دارو
- قرار گرفتن در معرض خودکشی
- برای دریافت کمک و پشتیبانی به مشکل بربخورد
- عدم دسترسی به روش های درمان اختلال روانی یا مصرف مواد
- پیروی از نظام های اعتقادی که خودکشی را راه حل مشکلات فردی می دانند
تحقیقات نشان داده افراد زیر بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند:
- مردان
- افراد بالای ۴۵ سال
- سفیدپوستان، سرخپوستان یا بومیان آلاسکا
ارزیابی کسانی که در معرض خطر خودکشی قرار دارند
مشاور روانشناس و متخصص روانشناسی می تواند براساس علائم، سابقه شخصی و خانوادگی تشخیص دهد آیا خطر اقدام به خودکشی در فرد بالاست یا خیر.
او زمان شروع علائم و تناوب آن را از فرد می پرسد. همینطور درمورد هرگونه بیماری فعلی یا قبلی و شرایط خاص خانوادگی از فرد سوال می کند.
بدین ترتیب، توضیح احتمالی برای علائم را به دست می آورد و تشخیص می دهد یا آزمایش یا متخصص دیگری را پیشنهاد دهد. پزشک احتمالا موارد زیر را معاینه می کند:
- سلامت روان: در بسیاری از موارد فکر به خودکشی معلول اختلال روانی زمینه ای مانند افسردگی، اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی است. اگر فرد مشکوک به اختلال روانی باشد، احتمالا به یک متخصص سلامت روان ارجاع داده می شود.
- مصرف مواد: سوء مصرف الکل و مواد اغلب منجر به رفتار و فکر به خودکشی می شود. اگر علت اصلی مصرف مواد است، اولین قدم این است که به مراکز باز پروری مراجعه کنید.
- دارو: مصرف بعضی دارو های تجویز شده- مانند دارو های ضد افسردگی– خطر خودکشی را بالا می برد. متخصص دارو هایی را که فرد درحال حاضر استفاده می کند مورد بررسی قرار می دهد تا ببیند آیا عامل بروز این رفتار هست یا خیر.
درمان خودکشی
روش درمان به علت زمینه ای فکر به خودکشی بستگی دارد اما در بسیاری از موارد از صحبت درمانی و دارو استفاده می شود.
صحبت درمانی
صحبت درمانی، که تحت عنوان روان درمانی هم شناخته می شود، یکی از روش های احتمالی درمان برای پایین آمدن خطر اقدام به خودکشی است. درمان رفتاری-شناختی نوعی صحبت درمانی است که اغلب درمورد کسانی که به خودکشی فکر می کنند به کار می رود.
هدف از این روش آموزش کنار آمدن با رخداد های استرس آور زندگی و عواطفی است که در بروز افکار و رفتار متمایل به خودکشی نقش دارد. درمان رفتاری-شناختی به فرد کمک می کند افکار مثبت را جای افکار منفی بنشاند و دوباره در زندگی احساس رضایت و کنترل داشته باشد.
درمان رفتاری دیالکتیکی هم روش مشابهی است که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
دارو
اگر صحبت درمانی برای پایین آوردن خطر کافی نباشد، برای تسکین علائمی مانند افسردگی و اضطراب دارو تجویز می شود. درمان این علائم به کاهش یا از بین بردن فکر به خودکشی کمک می کند.
از یک یا چند نمونه از داروهای زیر استفاده می شود:
- ضد افسردگی
- دارو های ضد روانپریشی
- دارو های ضد اضطراب
تغییر در سبک زندگی
گاهی می توان با انجام عادت های سالم در کنار دارو و صحبت درمانی خطر خودکشی را پایین آورد. در ادامه به چند مورد اشاره می کنیم:
- پرهیز از مصرف الکل و مواد: عدم مصرف الکل و مواد امری حیاتی است زیرا این مواد قدرت بازداری را پایین می آورد و خطر خودکشی را افزایش می دهد.
- ورزش منظم: سه بار در هفته ورزش، به خصوص در هوای آزاد و تا حدودی آفتابی، موثر است. فعالیت فیزیکی باعث ترشح بعضی موارد شیمیایی خاص در مغز می شود که باعث می شود احساس شادی و آرامش بیشتری داشته باشید.
- خواب کافی: خواب کافی و باکیفیت هم موثر است. بد خوابی به بسیاری از علائم اختلال روان دامن می زند..
چطور میتوان مانع از فکر به خودکشی شد
اگر احساس یا فکر به خودکشی دارید، خجالت نکشید و آن را مخفی نکنید. اگرچه بعضی از افراد به خودکشی فکر می کنند ولی قصد ندارند آن را عملی کنند، باز هم کمک رسانی مهم است.
شما می توانید برای جلوگیری از تکرار شدن این افکار از چند روش استفاده کنید.
با یک نفر حرف بزنید
هرگز نباید تمایل به خودکشی را به تنهایی کنترل کنید. دریافت کمک از فرد متخصص و حمایت عزیزان باعث می شود راحت تر بتوانید بر چالش هایی که علت بروز این عواطف است غلبه کنید.
موسسات و گروه های حمایتی زیادی می توانند در کنار آمدن با فکر به خودکشی و درک این نکته که خودکشی بهترین راه حل برای مواجه شدن با رخداد های تنش زا در زندگی نیست به شما کمک کنند.
اگر هر فکری در مورد خودکشی دارید، با شماره تلفن ۱۲۳ اورژانس اجتماعی یا ۱۴۸۰ بهزیستی تماس بگیرید و رایگان کمک بگیرید.
دارو هایتان را به موقع بخورید
هیچوقت نباید دوز دارو را عوض کنید یا مصرف آن را قطع کنید مگر اینکه به پیشنهاد متخصص باشد. امکان عود تمایل به خودکشی و تجربه علائم ترک درصورت قطع ناگهانی دارو وجود دارد.
اگر از مصرف دارو های فعلی دچار عوارض نا خواسته شده اید، با درمانگر درمورد تغییر دارو صحبت کنید.
هرگز نوبت خود را کنسل نکنید
حضور در جلسات تراپی بسیار مهم است. بهترین راه حل برای رفع میل به خودکشی این است که برنامه درمان را دنبال کنید.
به علائم هشدار دهنده توجه کنید
برای تشخیص عواملی که میل به خودکشی را در شما برمی انگیزاند، با تراپیست همکاری کنید. بدین ترتیب، زودتر از موعد متوجه علائم خطرناک می شوید و تصمیم می گیرید که چه انتخابی را لحاظ کنید.
همچنین بهتر است علائم هشدار دهنده را با اعضای خانواده و دوستان درمیان بگذارید تا بدانند چه زمانی به کمک نیاز دارید.
دسترسی به وسایل مرگبار را محدود کنید
اگر نگران هستید که ممکن است اقدام به خودکشی کنید، هرگونه اسلحه، چاقو و دارو های جدی را دور بریزید.
مرور کلی
امروزه، افراد و تشکیلات زیادی برای پیشگیری از خودکشی تلاش می کنند و بیشتر از قبل راه حل و تصمیماتی برای جلوگیری اتخاذ شده است. هیچکس نباید به تنهایی با فکر به خودکشی روبه رو شود.
اگر شما یا عزیزتان از فکر به خودکشی رنج می برید، کمک در دسترس است. ساکت نمانید- شاید بتوانید به نجات جان یک نفر کمک کنید.
