سیستم ایمنی بدن، از شما در برابر مهاجمان خارجی محافظت می کند. اینها شامل میکروب هایی مانند باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها و سموم (مواد شیمیایی ساخته شده توسط میکروب ها) می شود. سیستم ایمنی از اندامها، سلولها و پروتئینهای مختلفی تشکیل شده است که با هم کار میکنند.
سیستم ایمنی و عفونت میکروبی
سیستم ایمنی هر میکروبی را که تا به حال شکست داده است، در انواع گلبول های سفید خون (لنفوسیت های B و لنفوسیت های T) که به عنوان سلول های حافظه شناخته می شوند، ثبت می کند. این بدان معناست که میتواند میکروب را به سرعت تشخیص دهد و اگر دوباره وارد بدن شود، قبل از اینکه تکثیر شود و احساس بیماری در شما ایجاد کند، نابود کند.
با برخی از عفونتها، مانند آنفولانزا و سرماخوردگی ، باید بارها مبارزه کرد، زیرا بسیاری از ویروسها یا سویههای مختلف از یک نوع ویروس میتوانند باعث این بیماریها شوند. ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا از یک ویروس به شما ایمنی در برابر سایر ویروس ها نمی دهد.
بخش هایی از سیستم ایمنی بدن
بخش های اصلی سیستم ایمنی بدن عبارتند از:
- گلبول های سفید خون
- آنتی بادی ها
- سیستم مکمل
- سیستم لنفاوی
- طحال
- مغز استخوان
- تیموس
گلبول های سفید خون
گلبول های سفید خون بازیگران کلیدی در سیستم ایمنی بدن شما هستند. آنها در مغز استخوان شما ساخته می شوند و بخشی از سیستم لنفاوی هستند.
گلبول های سفید خون از طریق خون و بافت در سراسر بدن شما حرکت می کنند و به دنبال مهاجمان خارجی مانند باکتری ها، ویروس ها، انگل ها و قارچ ها می گردند. وقتی آنها را پیدا می کنند، حمله ایمنی را آغاز می کنند.
گلبول های سفید شامل لنفوسیت ها (مانند سلول های B، سلول های T و سلول های کشنده طبیعی) و بسیاری از انواع دیگر سلول های ایمنی هستند.
آنتی بادی ها
آنتی بادی ها به بدن کمک می کنند تا با میکروب ها یا سموم تولید شده توسط آنها مبارزه کند. آنها این کار را با شناسایی موادی به نام آنتی ژن در سطح میکروب یا به کمک مواد شیمیایی که تولید می کنند، انجام می دهند که میکروب یا سم را به عنوان عامل خارجی نشان می دهد. سپس آنتی بادی ها این آنتی ژن ها را برای تخریب علامت گذاری می کنند. سلول ها، پروتئین ها و مواد شیمیایی زیادی در این حمله دخیل هستند.
سیستم مکمل
سیستم مکمل از پروتئین هایی تشکیل شده است که عملکرد آنها مکمل کار انجام شده توسط آنتی بادی ها است.
سیستم لنفاوی
سیستم لنفاوی شبکه ای از لوله های ظریف در سراسر بدن است. نقش های اصلی سیستم لنفاوی عبارتند از:
- سطح مایعات را در بدن مدیریت می کند
- به باکتری ها واکنش نشان می دهد
- با سلول های سرطانی مقابله می کند
- با محصولات سلولی مقابله می کند که در غیر این صورت منجر به بیماری یا اختلال می شود
- مقداری از چربی های موجود در رژیم غذایی ما را از روده جذب می کند
سیستم لنفاوی از موارد زیر تشکیل شده است:
- غدد لنفاوی: که میکروب ها را به دام می اندازند
- رگهای لنفاوی: لولههایی که لنف را حمل میکنند، مایع بیرنگی که حاوی گلبولهای سفید ضد عفونت است.
- گلبول های سفید (لنفوسیت ها)
طحال
طحال یک اندام تصفیه کننده خون است که میکروب ها و گلبول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده را از بین می برد. همچنین اجزای سیستم ایمنی (از جمله آنتی بادی ها و لنفوسیت ها) را برای مبارزه با بیماری می سازد.
مغز استخوان
مغز استخوان بافت اسفنجی است که در داخل استخوان های شما یافت می شود. گلبولهای قرمز خونی که بدن ما برای حمل اکسیژن به آن نیاز دارد، گلبولهای سفیدی که برای مبارزه با عفونت استفاده میکنیم و پلاکتهایی که برای کمک به لخته شدن خون به آن نیاز داریم تولید میکند.
تیموس
تیموس محتوای خون شما را فیلتر و کنترل کرده و گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت های T را تولید می کند.
سایر دفاع های بدن در برابر میکروب ها
علاوه بر سیستم ایمنی بدن، بدن چندین راه دیگر برای دفاع از خود در برابر میکروب ها دارد، از جمله:
- پوست: یک سد ضد آب که روغن با خاصیت کشتن باکتری ترشح می کند
- ریه: مخاط در ریه ها (بلغم) ذرات خارجی را به دام می اندازد و موهای کوچک (سیلیا) مخاط را به سمت بالا تکان می دهند تا بتوان آن را با سرفه خارج کرد.
- دستگاه گوارش: پوشش مخاطی حاوی آنتی بادی است و اسید موجود در معده می تواند بیشتر میکروب ها را از بین ببرد.
- سایر دفاع ها: مایعات بدن مانند روغن پوست، بزاق و اشک حاوی آنزیم های ضد باکتری هستند که به کاهش خطر عفونت کمک می کنند. گرگرفتگی مداوم مجاری ادرار و روده نیز کمک می کند.
تب یک پاسخ سیستم ایمنی است
افزایش دمای بدن یا تب که می تواند با برخی عفونت ها اتفاق بیفتد، در واقع یک پاسخ سیستم ایمنی است. افزایش دما می تواند برخی از میکروب ها را از بین ببرد. تب همچنین روند ترمیم بدن را آغاز می کند.
اختلالات رایج سیستم ایمنی
اختلالات رایج سیستم ایمنی معمولاً در افراد دارای سیستم ایمنی بیش از حد یا ضعیف دیده می شود. بیش فعالی سیستم ایمنی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، از جمله:
بیماری های آلرژیک
بیثماری های آلرژیک که در آن سیستم ایمنی یک واکنش بسیار قوی به آلرژن ها نشان می دهد. بیماری های آلرژیک بسیار شایع هستند. آنها عبارتند از:
- آلرژی به غذاها ، داروها یا حشرات گزنده
- آنافیلاکسی (آلرژی تهدید کننده زندگی)
- تب یونجه (رینیت آلرژیک)
- بیماری سینوسی
- آسم
- کهیر
- درماتیت
- اگزما
بیماری های خودایمنی
جایی که سیستم ایمنی در برابر اجزای طبیعی بدن واکنش نشان می دهد. بیماری های خودایمنی از شایع تا نادر متغیر می باشند. بیماری های خودایمنی عبارتند از:
- اسکلروز چندگانه
- بیماری خود ایمنی تیروئید
- دیابت نوع 1
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- روماتیسم مفصلی
- واسکولیت سیستمیک
کم کاری سیستم ایمنی که نقص ایمنی نیز نامیده می شود، می تواند:
- ارثی باشد: نمونه هایی از این شرایط شامل بیماری های نقص ایمنی اولیه مانند نقص ایمنی متغیر رایج (CVID)، نقص ایمنی ترکیبی شدید مرتبط با x (SCID) و کمبودهای مکمل است.
- در نتیجه درمان پزشکی ایجاد می شود: این می تواند به دلیل داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها یا شیمی درمانی رخ دهد.
- ناشی از بیماری دیگری باشد: مانند HIV/AIDS یا انواع خاصی از سرطان باشد.
سیستم ایمنی ضعیف عمل نمی کند و افراد را در برابر عفونت ها آسیب پذیر می کند. در موارد شدید می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
افرادی که پیوند عضو داشته اند برای جلوگیری از حمله بدن به اندام پیوندی نیاز به درمان سرکوب سیستم ایمنی دارند.
ایمونوگلوبولین درمانی
ایمونوگلوبولین ها (معمولاً به عنوان آنتی بادی شناخته می شوند) برای درمان افرادی که قادر به تولید کافی آنتی بادی نیستند یا آنتی بادی های آنها به درستی کار نمی کند استفاده می شود. این درمان به عنوان درمان جایگزینی ایمونوگلوبولین (IRT) شناخته می شود.
تا همین اواخر، درمان با ایمونوگلوبولین در استرالیا بیشتر شامل تحویل ایمونوگلوبولین ها از طریق قطره ای به داخل ورید – معروف به درمان با ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg) بود. اکنون، درمان با ایمونوگلوبولین زیر جلدی (SCIg) میتواند به بافت چربی زیر پوست منتقل شود که ممکن است برای برخی از بیماران فوایدی داشته باشد. این به عنوان انفوزیون زیر جلدی یا درمان SCIg شناخته می شود.
ایمونوگلوبولین زیر جلدی مشابه ایمونوگلوبولین داخل وریدی است. این از پلاسما (قسمت مایع خون حاوی پروتئین های مهم مانند آنتی بادی ها) ساخته شده است.
بسیاری از خدمات بهداشتی در حال حاضر درمان SCIg را به بیماران واجد شرایط با شرایط ایمنی خاص ارائه می دهند. اگر علاقه مند هستید، لطفاً شرایط خاص خود را با متخصص ایمونولوژی/آلرژی بالینی خود در میان بگذارید .
ایمن سازی
ایمن سازی با شبیه سازی پاسخ ایمنی طبیعی بدن عمل می کند. یک واکسن (مقدار کمی از ویروس، باکتری یا سم) به بدن تزریق می شود. سپس بدن برای آن آنتی بادی می سازد. اگر یک فرد واکسینه شده در معرض ویروس، باکتری یا سم واقعی قرار گیرد، بیمار نمی شود زیرا بدن او آن را تشخیص می دهد و می داند که چگونه با موفقیت به آن حمله کند.
واکسیناسیون علیه بسیاری از بیماری ها از جمله سرخک و کزاز در دسترس است. واکسیناسیون هایی که ممکن است نیاز داشته باشید بر اساس سلامت، سن، سبک زندگی و شغل شما تعیین می شود. این عوامل با هم به عنوان HALO شناخته می شوند که به صورت زیر تعریف می شود:
- سلامت: برخی شرایط یا عوامل سلامتی ممکن است شما را در برابر بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن آسیبپذیرتر کند. به عنوان مثال، زایمان زودرس، آسم، دیابت، بیماری های قلبی، ریه، طحال یا کلیه ، سندرم داون و HIV به این معنی است که ممکن است از واکسیناسیون های اضافی یا مکرر بهره مند شوید.
- سن: در سنین مختلف شما نیاز به محافظت در برابر بیماری های مختلف قابل پیشگیری با واکسن دارید. برنامه ملی ایمن سازی استرالیا واکسیناسیون های توصیه شده را برای نوزادان، کودکان، افراد مسن و سایر افراد در معرض خطر تعیین می کند.
- سبک زندگی: انتخاب سبک زندگی می تواند بر نیازهای ایمن سازی شما تأثیر بگذارد. سفر به خارج از کشور به مکانهای خاص، فعالیت جنسی ، سیگار کشیدن و انجام ورزشهای تماسی که ممکن است شما را مستقیماً در معرض خون دیگران قرار دهد، به این معنی است که ممکن است از واکسیناسیونهای اضافی یا مکرر بهره مند شوید.
- شغل: اگر در شغلی کار می کنید که شما را در معرض بیماری های قابل پیشگیری با واکسن قرار می دهد یا شما را با افرادی که بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات ناشی از بیماری های قابل پیشگیری با واکسن هستند در تماس قرار می دهد، احتمالاً به واکسیناسیون اضافی نیاز دارید (مانند نوزادان یا کودکان خردسال، زنان باردار، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا حاد). به عنوان مثال، اگر در بخش مراقبت از سالمندان، مراقبت از کودکان، مراقبت های بهداشتی، خدمات اورژانسی یا تعمیر و نگهداری فاضلاب کار می کنید، نیازهای ایمن سازی خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
چند روش برای ارزیابی سیستم دفاعی بدن
به گزارش سلامت نیوز به نقل از خراسان ؛ برای این که سیستم بدن خوب کار کند، لازم است مواد مغذی کافی به سیستم دفاعی برسد تا بدن بتواند با بیماری های واگیردار مقابله کند.اگر زود به زود مریض می شوید،شاید ویتامین ها و مواد مغذی مورد نیاز را دریافت نمی کنید.چند روش برای تعیین نسبی میزان دریافت مواد مغذی و مولتی ویتامین ها وارزیابی سیستم دفاعی بدن وجود دارد که به آن اشاره می کنیم.
آزمایش اول: فشردن انگشت شست روی جناغ سینه
با این کار می توان دریافت که آیا به اندازه کافی ویتامین D دریافت می کنید یا نه. این ویتامین برای فعال سازی سیستم ایمنی بسیار حیاتی است و سیستم دفاعی بدن را هوشیار نگه می دارد. علاوه بر آن ویتامین Dبرای سلامت استخوان و عضله نیز مهم است. برای انجام این آزمایش، با انگشت شست روی استخوان جناغ سینه یا روی استخوان ساق پا فشار دهید. اگر نرم بود یا هنگام فشار دادن احساس درد کردید ممکن است نشانه کمبود ویتامین D باشد. اگر چه منابع غذایی ویتامین D زیاد است اما بیش از ۹۰درصد از نیاز ویتامین D بدن ما از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست می آید.
آزمایش دوم: تعادل
این آزمایش نشان می دهد که ویتامین B12 کافی دریافت می کنید یا نه. پایین بودن میزان ویتامین B12 نه تنها روی سیستم ایمنی تاثیر می گذارد بلکه میزان انرژی بدن را نیز کاهش می دهد، در نتیجه فرد احساس افسردگی می کند.
افزون بر این قدرت درست فکر کردن را نیز از شما می گیرد. برای انجام دادن این آزمایش بایستید و پاها را کنار هم بگذارید. در حالی که دست ها نیز کنار هم قرار گرفته است، چشم ها را ببندید و یک پا را به جلو بیاورید و به مدت ۳ ثانیه دراز کنید. در صورت نیاز به حفظ تعادل می توانید کنار دیوار بایستید. اگر تعادل نداشته باشید ممکن است نشانه کمبود ویتامین B12 باشد. ویتامین B12 در جگر، ماهی، پنیر و ماست موجود است.
آزمایش سوم: زخم دهان
با انجام این آزمایش می توانید دریابید که آیا ویتامین B6 بدنتان کافی است یا نه. این ماده مغذی مهم سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. کمبود آن باعث سردرگمی، افسردگی، بی قراری و زخم دهان و زبان می شود. کمبود ویتامین B6 با التهاب مزمن بدن نیز ارتباط دارد. برای معاینه دهان خود را در آینه بررسی کنید. ابتدا قسمت بیرون و گوشه ها را معاینه کنید. زیر زبان فراموش نشود. زخم دهان نشانه این است که بدن ویتامین B6 را به اندازه کافی دریافت نمی کند. منبع این ویتامین مرغ، ماهی، قلوه، جگر، مغز میوه، غلات سبوس دار و گیاهان بنشنی است.
آزمایش چهارم: معاینه پوست
این معاینه نشان می دهد که بدن ویتامین A کافی دریافت می کند یا نه؛ این ویتامین مهم به بدن کمک می کند تا پوست، دندان و استخوان قوی باشد. ویتامین Aبه سیستم دفاعی بدن نیز کمک می کند. در این آزمایش لازم است پوست را از نظر خشکی، زبری، ترک و همچنین شکنندگی مو و ترک ناخن معاینه کنید. ویتامین A در سبزیجات سبز و زرد رنگ، میوه های زرد، مانند کلم بروکلی، برگ های شلغم، هویج، کدوسبز و کدو حلوایی موجود است.