تریلیون‌ها میکروب ـ باکتری، ویروس، قارچ ـ روده ما را خانه خود می‌خوانند و ما به این همزیستان مفید و دوست داشتنی خود، میکروبیوتای روده می‌گوییم. این میکروب‌ها کارهایی فراتر از کمک به هضم غذا در روده‌هایمان انجام می‌دهند. آن‌ها با پاتوژن‌ها یا بیماری‌زاهای گوناگون مبارزه می‌کنند. ویتامین K و سایر مواد شیمیایی مهم را می‌سازند، بر نحوه عملکرد داروها تأثیر می‌گذارند و ممکن است بر سیستم ایمنی، سلامت قلب و خطر سرطان موثر باشند. همچنین گفته می‌شود که در پیری سالم و طول عمر نقش داشته باشند.

میکروبیوتای روده ما دارای ظرفیت متابولیک عظیمی است، با بیش از 1000 گونه مختلف باکتریایی منحصر به فرد و بیش از 3 میلیون ژن منحصر به فرد. ژن‌های همه میکروبیوتای روده ما در مجموع میکروبیوم روده نامیده می‌شوند.

در 18 فوریه سال 2021 مطالعه‌ای منتشر شد. این مطالعه نشان داد، افراد مسن‌تری که ترکیب میکروب‌های روده‌شان در طول زمان بیشترین تغییر را داشته‌اند، نسبت به افرادی که تغییر کمتری در میکروبیوم روده‌شان داشتند، بیشتر عمر می‌کنند.
هرچند این مطالعه ثابت نکرد که یک میکروبیوم خاص مستقیماً باعث طولانی‌تر شدن عمر افراد می‌شود، با این حال، نشان داد که این میکروبیوم خاص به پایین آمدن سطح کلسترول در خون، سرعت بیشتر در راه رفتن و بالا رفتن ترکیبات شیمیایی مفید خون کمک می‌کند. دقیقاً عواملی که باعث افزایش طول عمر می‌شوند.
خوب پس چه کار کنیم که میکروبیوم روده ما متنوع‌تر شود تا از سلامتی و طول عمر بیشتر برخوردار باشیم؟ مطمئناً این کار به سبک زندگی ما بستگی دارد. شاید این‌گونه می‌توان گفت که، سبک زندگی سالم از طریق تأثیری که بر میکروبیوم روده ما می‌گذارد، می‌تواند به سلامت بدن ما نیز کمک کند. در این مقاله به مواردی از سبک زندگی اشاره می‌کنیم که بر تنوع میکروبیوم روده ما موثر است.

خوردن غذاهای مناسب و به عبارتی داشتن رژیم غذایی سالم، یکی از بهترین راه‌هاست. میکروب‌های روده ما نیز دوست دارند غذا بخورند و غذاهای مورد علاقه آن‌ها برای ما سالم‌ترین غذاها هستند؛ یعنی: میوه‌ها، سبزیجات (به خصوص سبزی‌های تیره و برگ‌دار)، حبوبات (لوبیا، نخود) و غلات کامل (کینوا، گندم کامل، برنج قهوه‌ای). در حقیقت، این غذاها حاوی فیبر هستند. بدن ما فیبر غذایی را تجزیه نمی‌کند، فیبر به روده می‌رود و میکروبیوتای روده از آن تغذیه می‌کنند. این فرایند سبب می‌شود، محیط خوبی برای رشد و تکثیر این میکروب‌های دوست داشتنی و مفید در بدن ما فراهم شود.
اما زمانی که یک رژیم غذایی ناسالم با مقدار زیادی غذاهای فرآوری شده، چرب و شیرین می‌خوریم، بقای میکروب‌های مفید را سخت‌تر می‌کنیم. به این ترتیب، زمانی که میکروب‌ها با کمبود مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکثیر و تنوع خود مواجه می‌شوند، شروع به تولید و تکثیر مواد شیمیایی خاصی می‌کنند که می‌تواند برای بدن ما خطرناک باشد و بدن ما را برای ابتلا به انواع بیماری‌ها آماده کند.

به نظر می‌رسد ورزش تنوع میکروبیوم روده را بهبود می‌بخشد. اما نحوه عملکرد آن در حد حدس و گمان است. دانشمندان می‌گویند ورزش از چند طریق ممکن است به تنوع میکروب‌های روده ما کمک کنند؛
1.      ورزش ممکن است سرعت حرکت مواد در روده‌ها را تغییر دهد.
2.      ورزش احتمالاً التهاب روده  و سایر بافت‌های بدن را کم می‌کند.
3.      شاید ورزش اشتهای ما را تغییر دهد.
4.      احتمالاً ورزش به تکثیر برخی میکروبیوم‌ها کمک می‌کند. البته نوع و شدت ورزش مهم است.
5.      ممکن است روشی را که بدن ما غذا می‌خوریم، تغییر دهد.

درباره داشتن حیوانات خانگی مانند سگ و گربه، صحبت‌های ضد و نقیض بسیاری وجود دارد. اما این را می‌دانیم که اکثر حیوانات خانگی به ویژه سگ ها، در فضاهای بیرون در گردش هستند و چیزهای بسیاری مانند؛ خاک، حشرات و علف‌ها را دنبال می‌کنند و در محیط‌های مختلفی قرار می‌گیرند، بنابراین می‌توانند خانواده انسانی خود را در معرض انواع میکروب‌ها قرار دهند. احتمالاً این موضوع می‌تواند در ایجاد تنوع و تکثیر میکروب‌های روده‌ای صاحبانشان موثر باشد. این موضوع ممکن است برای خنثی کردن تأثیر دنیای مدرن بر میکروبیوم روده ما نیز کمک کننده باشد.
پیشرفت علوم پزشکی و بهداشت برای حفظ زندگی، سلامت و افزایش طول عمر، تا حدودی سبب کاهش تنوع میکروبیوم انسانی شده است. مطالعاتی که روی کودکان خردسال انجام شده، نشان داده، کودکانی که در خانه‌ای با حیوانات خانگی بزرگ می‌شوند، میکروبیوم متنوع‌تری دارند و احتمال آلرژی در آن‌ها کمتر است. هر چند این مطالعه در بزرگسالان و افراد مسن‌تر انجام نشده، اما می‌تواند، یک راه مناسب برای تنوع میکروبیوتای روده در سنین کودکی باشد.

سیگار حاوی مقدار زیادی مواد شیمیایی و سمی است که برای کل بدن، از جمله روده و ساکنان آن مضر است. سیگار می‌تواند برخی از میکروب‌ها را از بین ببرد و تنوع میکروب‌ها را کاهش دهد. سیگار همچنین استرس به بدن و از جمله میکروبیوتای روده وارد می‌کند و هنگامی که میکروب‌ها تحت استرس هستند، عملکرد خود را تغییر می‌دهند؛ احساس می‌کنند که در وضعیت بدی هستند و در برخی موارد حمله می‌کنند.

آخرین پیشنهادی که ممکن است بر میکروبیوم روده تأثیر بگذارد، بلعیدن کلنی‌هایی از باکتری‌های «خوب» به نام پروبیوتیک‌ها است که به صورت قرص یا پودر یا به طور طبیعی یا غنی شده در غذاهای تخمیر شده (مانند ماست، پنیر، کفیر و شیر) وجود دارند. این غذاها به طور طبیعی میکروبیوتای روده را افزایش می‌دهند.
اگر اخیراً آنتی بیوتیک مصرف کرده اید، حتماً از این پربیوتیک ها برای جبران میکروب های از دست رفته روده خود کمک بگیرید. چون آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها به میکروب‌های مضر که به بدن حمله کرده‌اند، هجوم می‌برند، بلکه میکروب‌های خوب روده را هم دشمن می‌دانند و آن‌ها را نیز از بین می‌برند.

البته این مسئله را هم لازم است بدانیم که اگر از قبل تنوع میکروبیوتای روده خوبی داشته باشیم، اضافه شدن یک گونه جدید شاید تغییر چندان محسوسی ایجاد نکند!
بنابراین با خیال راحت می‌توانیم از غذاهای حاوی پروبیوتیک استفاده کنیم و نگران مضرات آن ها نباشیم، به ویژه پروبیوتیک‌هایی که به طور طبیعی در غذاهای ما وجود دارند. علاوه بر این خوردن این غذاها، مزایای دیگری مانند کلسیمی که در لبنیات وجود دارد، به همراه دارد.

نتیجه آنکه؛ طبق تحقیقات مختلف، داشتن میکروبیوتای متنوع و غنی، آینه‌ای است برای داشتن بدن تندرست، روحی سالم و عمری مفید و شاد! بنابراین هرآنچه که به تنوع و تکثیر آن کمک می‌‌کند، می‌تواند ضامن سلامت ما باشد!