امروزه اولین گزینهای که برای کاهش وزن و چربی سوزی مطرح میشود، قرصها و مکملهای لاغری و کاهش وزن یا چربی سوز است. شما هم برای رسیدن به اهدافتان بسیار مقتدر هستید و میخواهید به هر نحوی به هدفتان برسید البته که تاثیر این داروها کاملاً غیر قابل انکار است ولی آیا اینها همان قدر که مفید هستند عوارض جانبی نیز دارند؟ در این مقاله بطور مفصل به تمام ابعاد این داروها پرداخته شده هم فواید و هم عوارض آن. این داروها جزء معروفترین های بازار امروز جهان و ایران هستند. اگر قصد خرید یا استفاده و انتخاب بهترین گزینه هستید این مقاله را کامل و با دقت مطالعه بفرمایید.
نکتهی مشترک همه آنها این است که ادعا دارند به شما در کاهش وزن کمک میکنند. این قرص و مکملها از شیوههای زیر به کاهش وزن کمک میکنند:
- کاهش اشتها (با سیر نگه داشتن شما و مصرف کمتر کالری)
- کاهش جذب مواد مغذی مثل: چربی تا کالری کمتری مصرف کنید
- افزایش چربی سوزی با سوزاندن بیشتر کالری
قرص ها و مکمل های کاهش وزن
۱. عصاره گارسینیا کامبوجیا(Garcinia Cambogia Extract)
گارسینیا کامبوجیا بعد از اینکه سال ۲۰۱۲ در برنامه مشهور دکتر Oz معرفی شد در تمام دنیا به شهرت رسید. (بله یک برنامه تلویزیونی سبب محبوبیت یک چربی سوز میشود!!)
گارسینیا کامبوجیا یک میوه سبز و کوچک شبیه به کدو حلوایی است. پوست این میوه حاوی اسید هیدروکسی (HCA) است. این ترکیب فعال گارسینیا کامبوجیا همان مادهای است که درون قرص های کاهش وزن میریزند.
نحوه عملکرد: تحقیقاتی که روی حیوانات صورت گرفته نشان میدهد که این قرص میتواند جلوی تولید آنزیم چربی ساز را بگیرد و سبب افزایش سطح سروتونین شود که به کاهش اشتها منجر خواهد شد. منبع (۱ و ۲)
میزان اثربخشی: یک مطالعه که روی ۱۳۹ نفر صورت گرفت مشخص کرد هیچ تفاوتی در میزان چربی سوزی نسبت به افرادی که قرصهای بیاثر را دریافت کرده بودند وجود نداشت. منبع (۳)
یک مطالعه جامع که به بررسی ۱۲ تحقیق که قبلاً روی گارسینیا کامبوجیا صورت گرفته، پرداخته است اشاره میکند که به طور متوسط این قرص کاهش وزن در طی چند هفته باعث کاهش وزن ۲ پوندی (۰.۸۸ کیلوگرمی) شده است. منبع (۴)
عوارض جانبی: هیچ نوع مدرک جدی از اثرات جانبی گارسینیا کامبوجیا گزارش نشده است اما عدهای دچار مشکلات گوارشی مختصری شدهاند.
۲. هیدروکسی کات(Hydroxycut)
مدلهای مختلفی از این قرص کاهش وزن در بازار وجود دارد اما یکی از سادهترین فرمهای آن همین هیدروکسی کات است.
نحوه عملکرد: درون این قرص کافئین و چند عصاره گیاهی دیگر وجود دارد که ادعا میشود به کاهش وزن کمک میکند.
میزان اثربخشی: یک مطالعه نشان میدهد که ظرف ۳ ماه این قرص سبب کاهش وزن تا ۹.۵ کیلوگرم شده است. منبع (۵)
عوارض جانبی: اگر به کافئین حساس هستید شاید دچار اضطراب، عصبانیت، لرزش، اسهال و حالت تهوع شوید.
۳. کافئین
قبلاً در مورد کافئین کلی صحبت کرده بودیم. کافئین را عمومیترین روانگردان در دنیا میدانند. منبع (۶)
شما میتوانید کافئین را به طور طبیعی در قهوه، چای سبز و شکلات تلخ پیدا کنید. کافئین به خاطر افزایش سرعت سوخت و ساز بسیار محبوب است و عموماً در ساخت مکمل های کاهش وزن از آن استفاده میشود.
نحوه عملکرد:مطالعات کوتاه مدت نشان میدهد که کافئین میتواند میزان سرعت سوخت و ساز را ۳-۱۱٪ بالا ببرد و سبب افزایش ۲۹٪ چربی سوزی میشود. منبع (۷، ۸، ۹ و ۱۰)
میزان اثربخشی: مطالعاتی در رابطه با کاهش وزن در پی مصرف کافئین وجود دارد. منبع (۱۱ و ۱۲)
عوارض جانبی:کافئین میتواند سبب افزایش اضطراب، حالت تهوع، عصبانیت شود. کافئین اعتیادآور نیز هست و به کاهش میزان کیفیت خواب میانجامد.
راستش را بخواهید هیچ دلیلی برای مصرف قرص ها و مکمل های حاوی کافئین وجود ندارد. شما میتوانید کافئین را از روشهای طبیعی مصرف کنید.
اورلیستات یک داروی داروخانهای است که میتوانید با نام Alli در داروخانهها آن را پیدا کنید. پزشکها با نام زیناکال (Xenical) آن را به شما تجویز میکنند.
نحوه عملکرد: این قرص کاهش وزن با شکستن چربی درون معده باعث خواهد شد تا کالری کمتری از چربیها دریافت کنید.
میزان اثربخشی: برطبق مطالعهای که ۱۱ تحقیق را مورد بررسی قرار داده است اورلیستات میتواند تا ۲.۷ کیلوگرم نسبت به قرصهای بیاثر سبب کاهش وزن شود. منبع (۱۳)
همچنین اورلیستات سبب کاهش فشار خون و کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ تا ۳۷٪ میشود. منبع (۱۴ و ۱۵)
عوارض جانبی: این دارو مشکلات عدیدهای را برای سیستم گوارشی شامل: اسهال، نفخ شکم، تکرر عمل دفع ایجاد میکند. همچنین در عمل جذب ویتامینهایی مثل: A، D، E و KK اختلال ایجاد میکند.
توصیه میشود تا موقع مصرف اورلیستات رژیم کم چرب را اتخاذ کنید تا اثرات جانبیاش را کمتر کنید. جالب اینجاست که در یک تحقیق مشخص شد یک رژیم کم کربوهیدرات بدون دارو میتواند به همان اندازه رژیم کم چرب همراه با مصرف اورلیستات موثر باشد. منبع (۱۶) البته توصیه ما زیادهروی در رژیم کم کربوهیدرات نیست.
۵. کتون تمشک
نحوه عملکرد: کتون موجود درون تمشک شکسته شدن چربیهای درون سلولهای ایزوله شده موشها را افزایش میدهد. همچنین میزان سطح هورمون آدیپونکتین را که به کاهش وزن کمک میکند افزایش میدهد. منبع (۱۷)
میزان اثربخشی: هیچ مطالعهای در مورد اثر این مکمل روی کاهش وزن انسان انجام نشده است اما یک مطالعه که روی موشها انجام شد نشان میدهد که استفاده از دوزهای بالا سبب کاهش وزن میشود. منبع (۱۸)
عوارض جانبی: باعث میشود آروغهای شما بوی تمشک بدهد.
۶. عصاره دانه قهوه سبز
نحوه عملکرد: کافئین میزان چربی سوزی را افزایش و اسید کلروژنیک میتواند شکسته شدن کربوهیدرات در معده را کُند کند.
میزان اثربخشی: مطالعات زیادی نشان میدهد که عصاره قهوه سبز میتواند به کاهش وزن کمک کند. منبع (۱۹ و ۲۰)
مطالعهای روی ۳ تحقیقی که در آنها از مکملهای حاوی عصاره دانه سبز قهوه استفاده شده بود نشان داد آنها میتوانند تا ۲.۵ کیلوگرم نسبت به قرصهای بیاثر درکاهش وزن اثر بیشتری داشته باشند. منبع (۲۱)
عصاره دانه سبز قهوه سبب کاهش سطح قند و فشار خون میشود. این عصاره حاوی مقادیر زیادی آنتیاکسیدان هم هست. (۲۲،۲۳، ۲۴ و ۲۵)
عوارض جانبی: همان اثرات جانبی کافئین را دارد. اسید کلروژنیک همین طور سبب اسهال شود. بعضی از افراد به دانه سبز قهوه حساسیت هم دارند. منبع (۲۶)
۷. گلوکومانان(Glucomannan)
گلوکومانان نوعی فیبر است که از ریشه گیاه کوننیاکو بدست میآید.
میزان اثربخشی: مطالعاتی که روی انسانها صورت گرفته نشان میدهد گلوکومانان در ترکیب با یک رژیم غذایی سالم میتواند بین ۳.۵-۴.۵ کیلوگرم به کاهش وزن طی ۵ هفته کمک کند. منبع (۲۸)
گلوکومانان سبب تغذیه باکتریهای مفید درون روده میشود و به کاهش قند و کلسترول خون کمک میکند و برای مقابله با یبوست بسیار مفید است. منبع (۲۹، ۳۰ و ۳۱)
عوارض جانبی: باعث نفخ کردن و اختلال در عمل هضم بعضی داروها میشود. مهم است که گلوکومانان را نیم ساعت قبل از وعده غذایی مصرف کنید.
۸. مراتریم (Meratrim)
Meratrim یک قرص جدید است که در بازار میتوانید آن را پیدا کنید. درون این قرص ۲ ترکیب گیاهی به کار رفته است که میتواند سوخت و ساز سلولهای چربی را تغییر بدهد.
نحوه عملکرد: ادعا میشود که این محصول تقسیم شدن چربیها را سختتر میکند و میزان چربی که سلولها از جریان خون برداشت میکنند را کاهش میدهد و کمک میکند تا چربی بیشتری بسوزاند.
میزان اثربخشی: تا حالا فقط یک تحقیق در مورد قرص مراتریم (Meratrim) صورت گرفته است که در آن ۱۰۰ فرد چاق از یک رژیم محدود به ۲۰۰۰ کالری همراه با قرص مراتریم (Meratrim) مورد آزمایش قرار گرفته است. منبع (۳۲)
بعد از ۸ هفته افرادی که از مراتریم (Meratrim) استفاده کرده بودند ۵.۲ کیلوگرم وزن از دست داده بودند. همچنین میزان قند خون و کلسترول آنها نیز کم شده بود.
۹. عصاره چای سبز
عصاره چای سبز را میتوانید در انواع مکمل های کاهش وزن پیدا کنید. همه اینها به خاطر وجود آنتی اکسیدانی به نام EGCG است که به کاهش وزن کمک میکند.
نحوه عملکرد: عصاره چای سبز باعث افزایش نوراپی نفرین میشود. این هورمون هم به کاهش وزن کمک میکند. منبع (۳۳)
میزان اثربخشی: مطالعات زیادی نشان داده است که عصاره چای سبز میتواند میزان چربی سوزی را افزایش دهد مخصوصاً در ناحیه شکم. منبع (۳۴، ۳۵، ۳۶ و ۳۷)
عوارض جانبی: عصاره چای سبز را به خوبی میتوانید تحمل کنید. البته اگر به کافئین حساسیت دارید ممکن است برای شما مشکل ایجاد شود.
۱۰. اسید لینولئیک مزدوج (CLA)
نحوه عملکرد: اسید لینولئیک مزدوج (CLA) باعث کاهش اشتها و افزایش سوخت و ساز میشود. منبع (۳۸ و ۳۹)
میزان اثربخشی: در یک مطالعه که نتیجه بررسی ۱۸ تحقیق است مشخص شده اسید لینولئیک مزدوج (CLA) باعث کاهش وزن ۰.۱ کیلوگرم در هفته خواهد شد. منبع (۴۰)
یک مطالعه دیگر نشان میدهد که اسید لینولئیک مزدوج (CLA) میتواند تا ۱.۳ کیلوگرم نسبت به قرصهای بیاثر وزن شما را بیشتر کاهش دهد. منبع (۴۱)
عوارض جانبی: اسید لینولئیک مزدوج (CLA) باعث ایجاد مشکلات گوارشی میشود که در طولانی مدت مشکلزا خواهند بود. یکی از آنها ایجاد کبد چرب، مقاومت به انسولین و افزایش التهاب در بدن است.
۱۱. فورسکولین(Forskoli)
فورسکولین عصارهای است که از گیاه نعناع گرفته میشود و میتواند به کاهش وزن کمک کند.
نحوه عملکرد: این هورمون میزان cAMP را در سلولها بالا میبرد که میتواند به چربی سوزی کمک کند. منبع (۴۲)
میزان اثربخشی: یک مطالعه روی ۳۰ مرد چاق نشان داد که فورسکولین میزان چربی بدن را کاهش و میزان عضلات را افزایش داد. یک مطالعه دیگر روی ۲۳ زن چاق هم نشان داد که این مکمل اثری ندارد. منبع (۴۳ و ۴۴)
عوارض جانبی: مطالعات کمی روی اثرات جانبی این مکمل صورت گرفته است.
۱۲. پرتقال تلخ (سینفرین)
یک نوع از پرتقال تلخ حاوی ترکیبی به نام سینفرین است. سینفرین مثل افدرین عمل میکند که درون قرص های کاهش وزن زیاد به کار میرفت. هر چند افدرین به عنوان یک مکمل کاهش وزن توسط سازمان FDA به خاطر اثرات جانبی آن ممنوع شده است.
نحوه عملکرد: سینفرین همان مکانیزم عمل افدرین را دارد اما قدرت کمتری دارد. سینفرین میتواند باعث کاهش اشتها و چربی سوزی را افزایش بدهد. منبع (۴۵)
میزان اثربخشی: مطالعات کمی روی سینفرین صورت گرفته است اما افدرین نشان داده است که باعث کاهش وزن زیادی در مدت زمان کوتاهی میشود. منبع (۴۶)
عوارض جانبی: درست مثل افدرین، سینفرین میتواند اثرات جانبی خطرناکی روی قلب شما داشته باشد. از طرفی این دارو اعتیادآور نیز هست.
داروهای پزشکی کاهش وزن
برطبق مطالعهای که در سال ۲۰۱۴ صورت گرفته شاید این داروها آنچنان که باید اثرگذار نباشند. به طور متوسط آنها میتوانند باعث کاهش وزن ۳-۹٪ شوند. منبع (۴۷)
به یاد داشته باشید این اثرات نیازمند ترکیب با یک رژیم غذایی سالم است. به تنهایی از دست این قرصها کاری برنمیآید. البته اثرات جانبی را نباید از یاد برد.