فرزندپروری یکی از مهم‌ترین مباحثی است که همه والدین باید اطلاعات و مهارت‌های ورد نیاز در آن را به دست بیاورند. از تشویق کودک برای کار در مدرسه و ورزش گرفته تا مدل‌سازی ارزش‌ها در سنین رشد کودک همه و همه مباحث مربوط به فرزند پروری هستند.
هر چند نقش پدر و مادر در فرزند پروری بسیار پررنگ است. اما والدین تنها افراد تاثیرگذار زندگی کودکشان نیستند. به ویژه پس از ورود کودکان به مدرسه و شروع به تعامل با کل دنیا، تعداد این تاثیرگذاران رفته رفته بیشتر می‌شود. بنابراین شکل گیری شخصیت کودک در سال‌های اول زندگی او اهمیت زیادی در آینده او و تاثیرپذیری او از جامعه خواهد داشت.
بیشتر والدین کار می کنند تا بهترین شروع ممکن را به فرزندانشان هدیه دهند. اما مسئله مهم اینجاست که والدین باید درک کنند که بچه‌ها با خلق و خو، شخصیت و اهداف خاص خودشان وارد جهان می شوند. بنابراین هر چند شیوه‌های مختلف فرزند پروری می‌تواند شخصیت آنها را تحت تاثیر قرار دهد. اما در مجموع هر فرزندی ویژگی های شخصیتی مخصوص به خودش را خواهد داشت که در بیشتر مواقع غیر قابل پیش‌بینی است.
در این میان هر چند ممکن است والدین بخواهند فرزند خود را به سمت مسیر مشخصی سوق دهند. اما حقیقت این است که وظیفه والدین این است که به عنوان رابطی باشند که کودک بتواند به کمک آن با جهان ارتباط برقرار کند. در نهایت نیز به کمک شیوه‌های درست فرزند پروری کودک باید برای استقلال کامل آماده باشد و توانایی پیگیری هر مسیری که انتخاب می کند داشته باشد.
در دنیایی که به سرعت در حال تغییر است، فرزند پروری می تواند موضوعی گذرا و متغییر باشد. هر چند امروزه فرزندپروری در برخی محافل ممتاز به یک روش رقابتی تبدیل شده است. اما نیازهای مربوط به رشد کودک که توسط علم مشخص شده است، نسبتاً ثابت است:
- ایمنی
- سازماندهی
- پشتیبانی
- عشق
چگونه یک پدر و مادر خوب باشیم؟
برای اینکه بتوانیم در فرزندپروری کارآمد باشیم، این که تلاش کنیم فرزندمان را از خطرات آشکار مانند سوءاستفاده، غفلت یا افراط و تفریط محافظت کنیم، کافی نیست. در واقع ، آکادمی ملی علوم چهار مسئولیت اصلی را برای والدین در خصوص فرزند پروری برایشان مشخص می کند. این مسئولیت‌ها عبارتند از :
- حفظ سلامت و ایمنی کودکان
- ارتقا احساسات عاطفی کودکان
- آموزش مهارت های اجتماعی
- آماده سازی کودکان از نظر فکری
مطالعات انجام شده حاکی از آن است که کودکانی که به بهترین شکل ممکن سازگاری را می‌آموزند، توسط والدینی پرورش یافته‌اند که بهترین راه را برای ترکیب صمیمیت و حساسیت همراه با انتظارات واضح رفتاری پیدا می کنند.
چهار C با اهمیت که در فرزند پروری بسیار مهم است، عبارتند از :
- Care به معنی اهمیت دادن (نشان دادن پذیرش و محبت)
- consistency به معنی ثبات (حفظ یک محیط پایدار)
- choices به معنی انتخاب ها (اجازه دادن به کودک برای توسعه استقلال فردی)
- consequences که به معنی عواقب آن (اعمال پیامدهای انتخابی، مثبت یا منفی)
روش‌های فرزندپروری ناسالم چیست؟
طبیعتا همه روش‌های فرزندپروری به نفع کودک نیستند. در این جا بحثی مطرح می‌شود تحت عنوان “مراقبت بیش از حد” که می تواند کودکان را در سنین بزرگسالی ناتوان و عاجز کند و آنها را از توانایی مقابله با کمبودهای شدید محروم سازد.
یکی از سبک‌های “مراقبت بیش از حد” به نام “فرزندپروری هلیکوپتری” شناخته می‌شود، که در آن کودکان بیش از حد تحت نظارت قرار می گیرند. در این روش سعی می‌شود که از راه های آسیب زا دور نگه داشته شوند. بنابراین کودک در بزرگسالی در حل مشکلات توانمند نیست.
سب دیگری به نام “فرزندپروری به روش ماشین برف روبی” هم یکی دیگر از روش‌های فرزندپروری ناسالم است. در این روش نیز موانع احتمالی از مسیر کودک برداشته می شود. هر دوی این سبک‌ها می توانند بر استقلال فرد در آینده، سلامت روان و عزت نفس کودک تأثیر منفی بگذارد.
البته در این میان سبکی تحت عنوان “فرزند پروری خیلی ضعیف” نیز وجود دارد. تحقیقات نشان می دهد که عدم تعامل والدین اغلب منجر به پیامدهای رفتاری ضعیف در کودکان می شود.
این مشکل به نوبه ی خود می تواند به این دلیل باشد که جوانان را ترغیب می کند تا بیش از حد روی شریک خود حساب باز کنند. جالب اینجاست که، سبک‌های فرزند پروری بیش از حد خشن یا اقتدارگرا نیز می‌توانند تاثیرات منفی بسیاری داشته باشد. بنابراین داشتن تعادل بهترین راه‌حل است.
درنهایت باید بگوییم که والدین باید تلاش کنند که دوست داشتنی اما محکم باشند. در عین حال که به کودکان فرصت کافی می‌دهند تا منافع خود را توسعه دهد، باید به او کمک کنند تا استقلال را کشف کند و شکست را نیز تجربه کند.
