هر نوع غذا را می توان به عنوان غذاهای طبع گرم، سرد، تر یا خشک طبقه بندی کرد. این نوع طبقه بندی به مزاج های ذاتی مرتبط با غذاها و تاثیری که هر یک از این مزاج ها بر خلق و خوی فرد می گذارد، اشاره دارد. آیا می دانستید که همه غذاها می توانند بر تمام قسمت های بدن ما تاثیرات مهمی بگذارند!
اگر مزاج یا همان طبع خودمان را بشناسیم، می توانیم با مصرف رژیم های غذایی مناسب طبع خودمان، از خوردن غذاهای مشکل زا پرهیز کرده و با خوردن غذاهای مفید، انرژی بیشتری را در بدن مان ذخیره نماییم. پس موثرترین و ساده ترین عامل برای تاثیرگذاری روی سلامت شخصی افراد، رژیم غذایی است چرا که کاملاً در کنترل خود فرد است.
چگونه بفهمم طبع من گرم است یا سرد؟
به طور کلی طبع بیانگر گرمی و رطوبت بیش از حد یا کمبود آن در بدن فرد است و به چهار دسته تقسیم می شود: گرمی، سردی، خشکی و تری. انواع مزاج هم به طور کلی به 9 دسته تقسیم می شوند: معتدل، گرم، سرد، تر، خشک، گرم و خشک (مزاج صفراوی)، گرم و تر (مزاج دموی)، سرد و خشک (مزاج سودایی)، سرد و تر (مزاج بلغمی) که چهار تای آخری چهار مزاج اصلی به شمار می روند.
تنومند بودن، استحکام، استخوان‌های درشت و مستعد افزایش وزن از نشانه‌های افراد دارای مزاج گرم و تر است، در حالی که افزایش وزن و لاغر بودن از ویژگی‌های بارز افراد طبع سرد و خشک است.
صورت، انگشتان، لب‌ها، بینی، اندام‌ها و قسمت‌های بزرگتر بدن ویژگی‌های مشخص‌کننده افراد مزاج تر هستند، در حالی که افراد طبع خشک، اعضای بدن کوچک‌تری دارند.
رنگ صورتی و گلگون نشانه گرمی و مرطوبی است، در حالی که رنگ زرد نشانه گرمی و خشکی است، از طرف دیگر رنگ روشن از ویژگی های بارز افراد طبع مرطوب و سرد و رنگ تیره از ویژگی های افراد طبع سرد و خشک است.
افراد طبع خشک موهای درشت، مجعد و پیچ‌داری دارند. گرمی باعث رشد سریع موها می شود و افرادی که مزاج گرم دارند موهای مشکی پرپشتی دارند. موهای ابریشمی، صاف، نازک و روشن که کندتر رشد می کنند از ویژگی های بارز افراد سرد مزاج است. آیا از تغذیه سالم افراد بلغمی مزاج اطلاع دارید؟
افرادی که مزاج خشک دارند، پوست خشکی هم دارند و افراد دارای مزاج تر، پوستی نرم و لطیف دارند.
افراد گرم مزاج نسبت به گرما (محیط اطراف، غذاها و نوشیدنی ها) حساسیت بیشتری دارند و کسانی که طبع سرد دارند به سرما حساس ترند. در واقع، افراد دارای طبع سرد نسبت به سایر افراد، بیشتر احساس سرما می کنند.
افرادی با مزاج گرم معمولاً برونگراتر، اجتماعی تر و شاید کمتر صبور هستند اما افراد سرد مزاج، درون گرا، آرام تر و صبورتر هستند.
خواب زیاد یا خواب آلودگی نشانه طبع تر و نیاز به ساعات خواب بسیار کمتر از مشخصه های طبع خشک است.
فضولات (مانند ادرار، عرق و مدفوع) در افرادی که مزاج گرم دارند رنگ و بوی قوی دارند در حالی که در افراد مبتلا به مزاج سرد، مواد زائد، رنگ یا بوی تندی ندارند.
معرفی انواع غذاهای طبع گرم و طبع سرد
غذاهای طبع گرم شامل گوجه فرنگی، زنجبیل، پیاز، خردل، فلفل و قیمه است که به بهبود هضم و گردش خون کمک می کنند. غذاهای طبع سرد شامل خربزه، نارگیل، مارچوبه، گل کلم، کدو تنبل و بیشتر میوه های شیرین است.
چه غذاهایی طبع گرم دارند؟
از میان غذاهایی که طبع گرم دارند، می توان به قیمه، سبزی پلو، شیرین پلو، مرصع پلو، دم پختک، حلیم گندم، آش شله قلمکار، اشکنه، آبگوشت، نخود آب، سمنو، کاچی، کباب کوبیده، تاس کباب، کباب برگ، بریانی، کوفته ریزه، فلافل نخود، حلوا، خوراک لوبیا قرمز، کله جوش، کوکو سبزی، دلمه بادمجان، خوراک کنگر، فسنجان بادام و نیمروی پیاز تخم مرغ اشاره کرد.
غذاهایی مثل آب آبگوشت، برنج کته ای، خورش فسنجان، کباب و دل گوشت هایی مثل گوشت آهو، اردک، بلدرچین، گنجشک، شتر مرغ، شیر شتر، کبوتر و خروس، شیر میش، گوشت غاز، گوشت کله، خورش قرمه سبزی، آبگوشت به، آبگوشت کلم قمری، آب شور، کره، خامه، نیمرو و تخم مرغ نیز جزو غذاهای طبع گرم و تر محسوب می شوند.
پیاز، سیر، موسیر، چای سبز و چای سیاه، کاکائو، روغن زیتون، شیره خرما، عسل، شکر سرخ یا سفید، تخم شربتی، بولاغ اوتی، گل سرخ و موم عسل هم جزو مواد غذایی طبع گرم محسوب می شوند.
همان طور که گفتیم گرم مزاج ها دو نوعند: گرم و تر و گرم و خشک
غذاهای طبع گرم و تر کدامند؟ گرم و ترها باید از غذاهای نشاسته ای، فست فودها، غذاهای سرخ کردنی و غذاهای تند و ادویه دار، آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، ترشیجات، سیر تا حد امکان پرهیز کنند. آنها باید نان جو، سوپ یا آش جو، نوشیدنی هایی مثل خاکشیر و تخم ریحان و میوه هایی مثل برگ زردآلو، آلبالو، هلو، زغال اخته، زالزالک، انار ترش، بالنگ، ازگیل، تمر هندی، زرشک، گریپ فروت، توت و شاتوت، تمشک، نارنج، لیمو عمانی، انبه، سنجد، زیتون، گیلاس، موز، انگور، گلابی، خرما و انجیر را مصرف نمایند.
این افراد بهتر است روغن هایی مثل روغن کرچک، روغن زیتون و روغن آفتابگردان، حبوباتی مثل باقالی خشک، جو، ذرت، عدس، ماش و ارزن، مغزهای گیاهی مثل بلوط، شاه بلوط، و شاهدانه و سبزیجاتی مثل گشنیز، ریواس و ترشک و خوردن گوشت گاو، سیرابی و قلوه گوسفند را در رژیم غذایی خود بگنجانند. کشک، قره قروت و شیر گوسفند جزو لبنیاتی هستند که مناسب برای افراد گرم مزاج می باشد. قهوه و چای سنتی هم جزو نوشیدنی های مفید برای این افراد به شمار می رود.
غذاهایی که با گوشت گوسفند، بره، جگر، گوشت اردک و بوقلمون، رشته فرنگی و ماکارونی، و ادویه هایی مثل زنجبیل، رازیانه، آویشن، فلفل سیاه پخته می شوند و حاوی زیتون، پیاز، سیر، نعنا، شوید، عسل، شکر و سبزیجاتی مثل پیازچه و تره، شاهی، جعفری، ریحان، شاتره، شنبلیله، کرفس، کنگر فرنگی، نعنا، کلم برگ، گل كلم، برگ چغندر و… می باشند، مزاج گرم داشته و برای افرادی که مزاج گرم و تر دارند، مناسب نمی باشند. این افراد باید از انواع کیک و بیسکویت، بیشتر غذاهای شور و شیرین و دمنوش هایی با طبع گرم پرهیز نمایند.
گرم و خشک ها هم باید از مصرف شیرینی جات، آش رشته و ماکارونی پرهیز کرده و میوه هایی همچون انار، شاتوت، زرشک، سیب، گلابی، خیار، هلو، زردآلو و سبزیجاتی همچون هویج، کاهو، کدو، اسفناج، گشنیز را در رژیم غذایی خود بگنجانند. پیاز، موسیر، سیر، فلفل سبز، نعنا، پونه، پیازچه، ترخون، شنبلیله، ریحان، جعفری، خرما و شیره خرما، زنجبیل، زعفران، چای سیاه و چای سبز، بادام، پسته، فندق، گردو، شیر شتر و گوشت شتر، لپه، انبه، نخود و بادام هندی غذاهای با طبع گرم و خشک محسوب می شوند.
گرمیجات و غذاهای با طبع گرم چه فوایدی دارند؟
گرم شدن و افزایش گردش خون بدن
دارای کالری بالا
افزایش انرژی بدن و شادابی فرد
افزایش متابولیسم بدن
مانع از افزایش وزن
از بین بردن طبع سرد
کاهش میزان مرگ و میر تا ۱۴ درصد
افزایش متابولیک بدن و کاهش اشتها
پیشگیری از رشد چربی‌های اضافه
بهبود التهاب‌ها در بدن
مقابله با مشکلاتی مثل آرتروز، اختلال خود ایمنی و حالت تهوع
مقابله با سلول‌های سرطانی به علت داشتن کپسایسین
از بین بردن باکتری‌های مضر
تقویت سیستم ایمنی بدن
عوارض زیاده روی در خوردن گرمیجات و مصرف آنها در در روزهای گرم سال
بی خوابی
سردرد
تپش قلب، افزایش فشارخون، گر گرفتگی و ناپایداری خلق و خو
سوزش ادرار
گرمی کبد و اختلال در کارکرد آن
یبوست
تحریک آسیب‌های پوستی، التهاب پوست و بروز اگزما و آکنه
گلو درد
8 نکته و ترفند مهم برای تهیه غذاهای گرم
با مصرف غذاها و مواد غذایی طبع سرد مثل انواع شور و ترشیجات همراه با غذاهای طبع گرم می توانید در رژیم غذایی خودتان تعادل ایجاد کنید. چراکه طب سنتی همیشه تاکید دارد که تعادل گرمی و سردی مواد غذایی حفظ شود.
توصیه می کنیم برای ایجاد اعتدال مزاج ماده غذایی سرد را همراه با غذای گرم بخورید. مثلاً خرما را در کنار ماهی، گردو را در کنار پنیر، کشمش را همراه با برنج یا رشته پلو و گوجه فرنگی را در کنار بادمجان بخورید تا مانع بسیاری از عارضه های جسمانی شوید.
با وجود اینکه غذاهای گرم ارزش غذایی بالایی دارند اما اگر زیاد مصرف شوند می توانند عملکرد بدن را با مشکل مواجه کنند و به بدن آسیب برسانند
از خوردن غذاهای گرم در تابستان خودداری کنید.
برای گرم کردن غذاها بهتر است به آنها ادویه‌ها و مواد غذایی گرم اضافه کنید، مثلاً اضافه کردن کمی فلفل سیاه، زردچوبه، زیره و دارچین به غذاها باعث می شود طبع آنها گرم شود.
دم کردن چای با زنجبیل، دارچین و لیمو یا آویشن طبع چای را گرم نگه می‌دارد.
این لیست غذاهایی که نباید دوباره گرم شوند را جدی بگیرید: گرم کردن سبزیجاتی مثل سفناج یا هر گونه سبزیجات برگ سبز، هویج، شلغم یا حتی کرفس که نیترات بالایی دارند! چند بار داغ کردن برنج و دوباره گرم کردن تخم مرغ، سیب زمینی و قارچ، گرم کردن مجدد جوجه کباب و مرغ!
برای تهیه غذاهای حرارتی به روشی سالم از روش های پخت کم چرب استفاده کنید و از پختن بیش از حد آنها پرهیز کنید.
معرفی و طرز تهیه چند نوع غذای طبع گرم
انواع پلو با طبع گرم: دم پختک شیرازی، شیرین پلو، هویج پلو، ته چین، کلم پلو، سبزی پلو و مرصع پلو
انواع غذا گوشتی با طبع گرم: کباب برگ، بریانی، حلیم، چلو ماهیچه و شامی پوک
انواع غذای نونی با طبع گرم: کله جوش، اشکنه، آش شله قلمکار، سوپ مارچوبه، خاگینه، آبگوشت سنتی ایرانی و آبگوشت بزباش، میگو پفکی و سوپ گندم
انواع خورشت با طبع گرم: خورش فسنجان بادام و خورش کاری
که ما از هر کدام به انتخاب خودمان طرز تهیه یک مورد را حضور شما بیان می کنیم.
مواد لازم و طرز تهیه مرصع پلو شیرازی
برنج 2 پیمانه
سینه مرغ 1 عدد
کشمش ¼ پیمانه
هویج و زرشک یک و نیم قاشق غذاخوری
زعفران دم کرده و خلال بادام، خلال پسته و خلال پوست پرتقال از هر کدام 1 قاشق غذاخوری
پیاز 1 عدد
کره ۵۰ گرم
شکر سفید ۳ قاشق غذاخوری
گلاب ۱ قاشق غذاخوری
دارچین ۱ قاشق سوپ‌خوری
نمک و فلفل به مقدار لازم
ابتدا مرغ ها را به صورت مکعبی خرد کرده و همراه با پیازها تفت می دهیم. سپس زردچوبه، زعفران و دارچین را به مرغ اضافه کرده و پس از کمی تفت دادن مقداری آب می ریزیم تا مرغ ها بپزند. بعد از پختن مرغ ها آنها را ریش ریش می کنیم.
در ظرف دیگر کشمش ها را با کره یا روغن تفت داده و زرشک های از قبل خیسانده را بعد از برداشتن کشمش ها تفت می دهیم. بعد هم خلال پسته و بادام از قبل خیسانده را نیز تفت می دهیم و هنگام تفت دادن مقداری زعفران و گلاب به آن اضافه می کنیم.
هویج رنده درشت شده را همراه با کمی شکر و آبلیمو داخل کره تفت می دهیم. سپس خلال پوست پرتقال از قبل خیسانده را بعد از تفت دادن و خارج کردن هویج ها، تفت می دهیم. بعدا هم برنج را دم می کنیم. برای ته دیگ می توانید کف قابلمه کمی کنجد ریخته و نان یا سیب زمینی را ته قابلمه می چینیم و برنج را رویش می ریزیم. برای سرو کردن ابتدا یک لایه مرغ و سپس یک لایه برنج ریخته و مواد تفت داده شده را به صورت نواری روی برنج می ریزیم.
مواد لازم و طرز تهیه غذای طبع گرم کباب برگ
گوشت راسته گوسفندی ۱ کیلو گرم
آب پیاز ۱ پیمانه
روغن زیتون ½ پیمانه
ماست شیرین ۱ قاشق سوپ‌خوری
ابتدا گوشت ها را به تکه های چند سانتی متری مساوی تقسیم می کنیم و بعد به مدت 4 تا 8 ساعت در آب پیاز، روغن زیتون، ماست و فلفل بخوابانید. بعد از این مدت، گوشت ها را به سیخ کشیده و با چاقو روی آنها می کوبیم. سپس دو طرفش را که نمک زده ایم روی زغال کباب می کنیم و بعد از کباب شدن رویشان کمی کره می مالیم و با سماق سرو می کنیم.
مواد لازم و طرز تهیه آش شله قلمکار
گوشت 250 گرم
نخود، برنج نیم دانه، لوبیا و عدس از هر کدام ۱۰۰ گرم
سبزی آش کیلوگرم
پیاز ۳ عدد
نمک و فلفل به مقدار لازم
ابتدا پیاز داغ را به همراه زردچوبه درست کرده و بعد هم گوشت تکه تکه شده را اضافه می کنیم (می توانید کمی هم آب استخوان قلم اضافه نمایید) و سپس نخود، لوبیا و عدس از قبل خیسانده را اضافه می کنیم. نمک و فلفل هم اضافه می کنیم. سبزیجات آش (تره، جعفری، گشنیز و اسفناج) را به همراه برنج نیم دانه اضافه کرده و کمی زمان می دهیم تا آش جا بیفتد. بعد از سرو هم، روی آن را با نعنا داغ، کشک و پیازداغ تزئین می‌کنیم.
مواد لازم و طرز تهیه خورشت کاری
مرغ
بادام یا بادام زمینی 1/2 پیمانه
روغن مایع
پودر کاری ۱ قاشق سوپ‌خوری
ادویه: ۲ قاشق مرباخوری
آبلیمو ۲ قاشق سوپ‌خوری
پیاز سرخ کرده ۴ قاشق سوپ‌خوری
نمک به مقدار لازم
مرغ ها را بعد از خرد کردن داغ پیاز داغ تفت می دهیم و پس از تغییر رنگ دادن مرغ ها، بادام را به ان اضافه می کنیم (پوست بادام ها را بگیرید) و تفت می دهیم و بعد کمی آب می ریزیم تا مرغ ها بپرند. سپس ادویه ها (پودر هل، زنجبیل، جوز هندی و فلفل قرمز) و آبلیمو را اضافه کرده و کمی زمان می دهیم تا خورشت جا بیفتد و بعد هم با پلو سرو می کنیم. اگر دوست داشتید می توانید داخل خورشت، سیب زمینی، هویج، کلم بروکلی و ذرت بریزید.
غذاهای طبع گرم برای بارداری پسر
غذاهای طبع گرم برای پسرزایی و بارداری پسر
به نظر شما بهترین رژیم غذایی و تغذیه برای پسردار شدن چه می تواند باشد؟ خیلی از پزشکان معتقدند که افرادی که دوست دارند پسر باردار شوند، بایستی مواد غذایی حاوی کلسیم را کمتر بخورند و بیشتر از غذاهای دارای سدیم و پتاسیم را مصرف نمایند. میوه هایی مثل مرکبات، زردآلو، آناناس، موز، هلو، گلابی، سیب، گوجه سبز، آلو، خیار، گیلاس، تمشک، توت فرنگی، انجیر، خربزه به میزان کافی دارای سدیم و پتاسیم هستند.
بهتر است برای پسرزایی میوه هایی مثل انبه، انگور و انجیر که جزو خوراکی های طبع گرم هستند را بیشتر بخورید. همچنین انجیر خشک، خرما، برگه زردآلو، آلو بخارای خشک و کشمش جزو آن میوه های خشکی هستند که برای پسردار شدن توصیه می شود. پیاز ، کرفس، ماءالشعیر، لبنیات، گوشت سفید و غذاهای دریایی از آنجایی که طبع سردی دارند، توصیه نمی شود که در دوران قبل از بارداری مصرف شوند.
ما در یک جدول، غذاهای طبع گرم برای بارداری پسر که باید قبل از بارداری و در دوران بارداری مصرف شوند و غذاهای طبع گرم برای بارداری پسر را که نباید قبل از حاملگی و در دوران حاملگی مصرف شوند را به اختصار حضورتان معرفی می کنیم.
نکته: خانم هایی که دوست دارند دختردار شوند باید به مقدار کافی شیر و فرآورده های آن، ماهی، ساردین، خاویار، بادام، کاکائو، جوانه گندم، کلم، کدو و فلفل سبز مصرف کنند.
غذاهای طبع گرم برای افزایش شانس مادران برای پسردار شدن
غذاهایی با گلوکز بالا و غذاهای شیرین و بدون کافئین همچون عسل، نبات و آبنبات
غذاهای خوش نمک مثل پپرونی، ترشیجات و کراکر
خیارشور قبل از بارداری
گوشت قرمز
صبحانه حتماً خورده شود
حبوبات گندم
دمنوش قاصدک و کاسنی
دان فلفل
حلوای گرم
سیب، استیک، موز و بادام
غلات غنی شده مخصوصا در صبحانه
قارچ
مواد نشاسته دار مانند برنج و سیب زمینی
گوجه فرنگی
میوه های سرشار از پتاسیم مثل طالبی و زردآلو
اسفناج، لوبیا و کدو
تخم کدو تنبل
مارچوبه
برای پسردار شدن چی نخوریم
گوشت سفید (کمتر بخوریم)
پیاز
کرفس
ماءالشعیر
لبنیات و غذاهای لبنی مانند پنیر، شیر و ماست
غذاهای دریایی
توصیه مهم: اگر طبع تان سرد است و دوست دارید پسردار شوید بهتر است از انواع مرباهایی مثل زردک، زنجبیل، ترنجبین و نارگیل و غذاهایی مثل حلیم با گوشت بزغاله، قلیه با ادویه های گرم همچون دارچین و خولنجان، پسته، نخوداب با دارچین، زعفران و قلیه کدو و شلغم و شربت سیب، عصاره گوشت، خوراک نخود و پیاز و سیر، زرده تخم مرغ عسلی بیشتر تغذیه نمایید.
غذاهای طبع گرم و رژیم غذایی
تعیین مزاج کار پیچیده و سختی نیست و هر متخصص طب سنتی به راحتی و با پرسیدن چند سوال و معاینه می‌تواند، طبع شما را تشخیص دهد. با شناخت مزاج خود، سبک زندگی و همچنین تغذیه خود را با آن تنظیم کنید و سلامتی را برای خود به ارمغان آورید.
