شاید در میان اطرافیان خود، به فردی با تمایلات غذایی عجیب مثل تمایل به خوردن یخ یا خاک برخورد کرده باشید. برخی وجود این نوع از تمایلات غذایی را حاکی از کمبود مواد مغذی در بدن می دانند، اما این گفته تا چه میزان به واقعیت نزدیک است؟ آیا این تمایلات در زنان باردار و حتی کودکان نیز صادق است؟ این ها همگی پرسش هایی هستند که در این پست از طبینجا به آنها بیشتر خواهیم پرداخت.
سندرم پیکا چیست؟
پیکا که با اصطلاح هرزه خواری نیز ممکن است شناخته شود، نوعی اختلال خوردن اجباری است که در آن افراد از مواد غیر غذایی استفاده می کنند. مواد کثیف، خاک رس، گچ و رنگ پوسته پوسته شده از رایج ترین مواد خورده شده توسط این بیماران به شمار می روند. اقلام کمتر متداول نیز شامل چسب، مو، خاکستر سیگار و مدفوع است. این اختلال بیشتر در کودکان دیده می شود و 10٪ تا 30٪ کودکان خردسال 1 تا 6 ساله را درگیر می کند. همچنین ممکن است در کودکان و بزرگسالان دارای اختلالات فکری و رشدی نیز بروز کند. در موارد نادر، ممکن است زنان باردار نیز هوس خوردن اقلام عجیب و غیرغذایی کنند. برای این زنان، پیکا اغلب شامل خوردن خاک است و ممکن است مربوط به کمبود آهن و روی باشد.
علائم پیکا
علائم Pica بیشتر مربوط به ماده غذایی غیر خوراکی است که فرد خورده است و این علائم عبارتند از:
• ناراحتی معده
• دل درد
• خون در مدفوع (که ممکن است نشانه زخم ایجاد شده در اثر خوردن مواد غیر غذایی باشد)
• مشکلات روده (مانند یبوست یا اسهال)
این علائم در نتیجه مصرف مواد غیر غذایی حاوی سم، مسمومیت زا و باکتریایی بروز می کند. خوردن مکرر مواد غیر غذایی در طی یک دوره زمانی می تواند باعث موارد زیر شود:
• مسمومیت با سرب (ناشی از خوردن تراشه های رنگی که حاوی سرب هستند)
• انسداد روده یا پارگی (به علت خوردن اجسام سخت مانند سنگ)
• آسیب به دندان ها
• عفونت (در نتیجه ورود موجودات زنده و انگلهایی که به داخل بدن وارد شده و باعث بیماری می شوند)
عوامل خطر
پیکا اغلب با سایر اختلالات بهداشت روان مرتبط با اختلال عملکرد (به عنوان مثال، ناتوانی ذهنی، اختلال طیف اوتیسم ، اسکیزوفرنی) رخ می دهد.
کم خونی فقر آهن و سوء تغذیه از مهمترین دلایل ایجاد پیکا هستند که به دنبال بارداری ممکن است رخ دهند. در این افراد، پیکا نشانه تلاش بدن برای اصلاح کمبود قابل توجه مواد مغذی است. درمان این کمبودها با دارو یا ویتامین ها، اغلب مشکلات مربوط به تمایلات غذایی عجیب و هرزه خواری را برطرف می کند.
چگونه پیکا تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص سندرم پیکا نیاز به بررسی موارد جزیی تر است. بسیاری از کودکان معمولی چیزهایی مانند ناخن و یخ خود را می جوند، یا اسباب بازی ها و موهای خود را به دهان می برند. این موارد جزو عادت های عادی محسوب می شود. اما شخصی که مبتلا به پیکا است، به طور مکرر از مواد غیر غذایی استفاده می کند، حتی اگر این موارد باعث بیماری او شوند. بهتر است درابتدا یک ارزیابی بالینی توسط پزشک صورت گیرد. مواردی که معمولا مد نظر قرار می گیرند شامل:
• خوردن این موارد غیر غذایی حداقل بایستی در طول مدت یک ماه ادامه داشته باشد.
• بلع این مواد نبایستی جزو هنجارهای اجتماعی باشد به عنوان مثل خوردن خاک.
• مواد معمولی مصرف شده با توجه به سن و میزان دسترسی به آن متفاوت است. ممکن است شامل کاغذ، صابون، پارچه، مو، رشته، پشم، خاک، گچ، پودر تالک، رنگ، آدامس، فلز، سنگریزه، زغال چوب، خاکستر، خاک رس، نشاسته یا یخ باشد.
• خوردن این مواد باید از نظر رشد نامناسب باشد. در کودکان زیر دو سال، دهان زدن اشیا یا قرار دادن اشیا کوچک در دهان آنها یک بخش طبیعی از رشد بوده و به کودک اجازه می دهد حواس خود را کشف کند. دهان زدن ممکن است گاهی منجر به بلع شود. به منظور حذف این فرآیند طبیعی رشد، نباید کودکان زیر دو سال با پیکا تشخیص داده شوند.
• به طور کلی، کسانی که دارای پیکا هستند، از مصرف غذا بیزار نیستند.
پزشک علائم جسمی کودک را برای تشخیص ناراحتی معده یا مشکلات روده مورد بررسی قرار می دهد. اگر کودک شما در معرض خطر ابتلا به اختلال پیکا (دارای ناتوانی های ذهنی یا رشدی) است، این احتمال وجود دارد که پزشک از شما سوالاتی درباره مدت زمان بروز تمایلات عجیب غذایی کودک بکند؟ اگر این رفتار به مدت یک ماه یا بیشتر رخ داده باشد، پزشک ممکن است آن را به عنوان پیکا تشخیص دهد.
علاوه بر این پزشک ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش خون یا تصویر برداری اشعه ایکس را تجویز کند. این موارد می توانند کم خونی احتمالی، سموم در خون و انسداد روده را بررسی کنند. پزشک احتمالا آزمایش خون برای بررسی سطوح اهن و روی موجود در خون کودک تجویز خواهد کرد. کمبود این ویتامین ها در برخی موارد محرک خوردن خاک و خاک رس به حساب می آیند.
درمان پیکا
درمان pica شامل چندین مرحله خواهد بود. به منظور درمان پیکا در کودکان ، پزشک در ابتدا به دلیل خوردن مواد غیر غذایی، به بیماری های کودک مانند، یبوست، اسهال، زخم، پارگی روده، عفونت یا هر ترکیبی از بیماری های دیگر رسیدگی کرده و آنها را مورد درمان قرار می هد. اگر پزشک متوجه شود کودک شما آهن و روی کافی ندارد، با مکمل ویتامین و توصیه های غذایی این مشکل را برطرف خواهد کرد.
تمرکز دیگر درمانی بر روی علت اصلی ایجاد سندرم پیکا در فرد خواهد بود. در چنین مواردی روانشناسان قادر خواهند بود با بررسی علل روانی این مشکل، سعی در برطرف نمودن آن کنند.
آیا می توان از پیکا پیشگیری کرد؟
نمی توان از بروز بیماری پیکا جلوگیری کرد. البته داشتن تغذیه مناسب تا حدود زیادی می تواند کمبود مواد غذایی را در فرد برطرف نماید. در صورتی که یک کودک مبتلا به سندرم پیکا باشد، توصیه می شود تا در صورت امکان، مواد غیر غذایی حاوی تمایل غذایی کودک از دسترس او خارج گردد.
زندگی با پیکا
بیشتر کودکان با بزرگتر شدن همچنان با پیکا رشد می کنند. البته در برخی موارد این حالت معمولاً طی چند ماه از بین می رود. با این حال، جمعیت های پرخطر، مانند کودکان و بزرگسالان دارای ناتوانی های ذهنی یا رشدی، ممکن است نیاز به نظارت مداوم بر رفتار و محیط خود داشته باشند.
