تسکین سندرم پیش قاعدگی (pms) با مکمل‌درمانی منیزیم و ویتامین b6
اکثر خانمها در روزهایی از ماه کسل و بی حوصله می شوند که خود باعث بدخلقی و افسردگی کوتاه مدت می گردد همه این تغییرات در زنان به دلیل ماهیت دوره‌ای عملکرد دستگاه تناسلی زنان، جزء طبیعی زندگی آنهاست و این عملکرد همراه با خود تظاهرات فیزیکی و روانی دارد. سندرم پیش قاعدگی یا اختصار PMS که مخفف عبارت انگلیسی به همین معنی Premenstrual Syndrome، می باشد که میلیونها زن را درگیر می‌کند و بعنوان مهم ترین اختلال در زنان شناخته شده است.
سندرم پیش قاعدگی (PMS) چیست و به چه علتی ایجاد می شود؟
سندرم پیش قاعدگی (PMS) بعنوان تغییرات جسمی یا شناختی، رفتاری و خلقی دوره‌ای تعریف می‌شود که از شدت کافی برای تداخل با جنبه‌های نرمال زندگی برخوردار بوده و ارتباط واضحی با قاعدگی دارد. این سندرم معمولا بین دهه 20 و دهه 40 بسیار شایع می‌باشد.
بطور کلی شیوع سندرم پیش قاعدگی در دنیا 47.8% است که در این بین کمترین و بیشترین میزان شیوع به ترتیب در فرانسه (12%) و ایران (98%) گزارش شده است. تقریبا 75% زنان حداقل یکی از علائم PMS را هر ماه تجربه می‌کنند. گفتنی است که این سندرم بر کیفیت زندگی زنان، عملکرد اقتصادی و اجتماعی آنها تاثیر بسزایی می‌گذارد. براساس مطالعات، حدود 23 تا 31 درصد از زنان سالم در سنین باروری، PMS را به گونه‌ای تجربه می‌کنند که زندگی روزمره آنها را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد.
تاکنون علل سبب شناختی متعددی برای توجیه این اختلال مطرح شده و به تبع آن روشهای درمانی گوناگونی نیز بـرای کنترل علائم بالینی آن پیشـنهاد شـده اسـت. علت این ابهام به ماهیت چند عـاملی این سندرم برمی‌گردد. عملکرد غیر طبیعی محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA)، که منجر به نقص در ترشح هورمون آدرنال می‌شود، نقایص تغذیه‌ای و عوامل محیطی جزء فاکتورهای اصلی این سندرم می‌باشد. سیستم غدد درون‌ریز یکی از نظریات برای توضیح مکانیسم فیزیولوژیک سندرم پیش قاعدگی است.
چگونه علائم سندرم پیش از قاعدگی را تشخیص دهیم؟
سندرم پیش قاعدگی دارای طیف وسیعی از علائم و نشانه است که به دو دسته جسمی و روانی تقسیم می‌شود. این علائم و نشانه ها ممکن است در دوره‌های مختلف تغییر کند. فرم شدید سندرم پیش از قاعدگی را اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی (PMDD) نامیده می‌شود و معمولا یک تا دو هفته قبل از شروع عادت ماهانه (قاعدگی) به شکلی شدیدتر بروز می کند. اما برای شناسنایی نوع خفیف آن یعنی پی ام اس می توان علائم یازده گانه زیر را در نظر داشت؛
معیارهای سازمان بهداشت جهانی برای سندرم پیش قاعدگی شامل؛
ناراحتی‌های روانی خفیف
احساس درد
نفخ
افزایش وزن
حساسیت پستان
تورم دست و پا
تمرکز حواس ضعیف
اختلالات و آشفتگی خواب
زمان سندرم پیش از قاعدگی
بسیاری از زنان در مورد زمان شروع این سندرم سوال می کنند(سندروم پیش از قاعدگی از کی شروع میشه؟) که می توان در پاسخ بربنابر مطالعات انجام شده توسط پژوهشگران گفت که نشانه‌ها بایستی به فاز لوتئال سیکل قاعدگی (مرحله ای قاعدگی که تخمک گذاری انجام شده و تخمک بصورت جسم لوتئوم درمی آید)محدود شوند و قبل از شروع قاعدگی به حداکثر برسند و با شروع فاز قاعدگی یا به سرعت پس از آن قطع شوند. بر اساس معیارهای ICD-10 (از جمله معیار های بین المللی سازمان جهانی بهداشت) وجود حداقل یک علامت از مجموع علائم یازده‌گانه (موارد نامبرده در بالا) جسمانی و خلقی استاندارد، دلیلی بر وجود سندرم پیش قاعدگی است.
علائم دیگری که برای این سندرم گزارش شده است؛ سردرد، کمردرد، تحریک پذیری، اضطراب، عصبانیت، افسردگی، تغییرات اشتها، کرامپ (گرفتگی عضلات)، یبوست، آکنه و خستگی بدن می‌باشد.
جدیدترین درمان ها برای PMS یا سندرم پیش از قاعدگی
سندرم پیش قاعدگی میتواند اختلالات خلقی و عوارض جدی پس از آن را ایجاد کند. بنابراین، در 2 دهه گذشته؛ چندین مطالعه در مورد گزینه‌های مختلف درمان در مورد PMS انجام شده است. اگرچه هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما برخی از درمانهای طب طبیعی و آسان و مصرف مکمل‌های غذایی برای کاهش این علائم توصیه می‌شود. و در این راستا قرص های ضد سندرم پیش از قاعدگی زیادی در بازار عرضه می شوند در اینجا به جدیدترین یافته های علمی برای درمان و یا پیشگیری و کنترل این سندرم پرداخته شده است تا انتخاب آگاهانه ای در مصرف قرص های ضد افسردگی در دوران قبل از پریود داشته باشید.
نقش مکمل منیزیم و ویتامین ب6 در درمان پی ام اس
در مطالعات جدید به سایر روشهای درمــانی کـه بیشـتر با مکانیسمهای ناشناخته براساس تجربیات بالینــی بوده و شدت علائم آزاردهنده سندرم پیش از باعث کاهش شیوع و
قاعدگی میشوند، توجه بیشتری شده استو آن مصرف منیزیم است. آبراهام نخستین فـردی بـود کـه کمبـود منیزیم را به عنوان یکی از فاکتورهای مسـبب در ایجـاد و تشدید علایم سندرم پیش قاعدگی پیشنهاد کرد و به گفته وی این کاهش به خاطر اثر آرام بخشی منیزیـم در کنتـرل تحریکات عصبی- عضلانی می‌باشد. سـطوح منیزیـم در اریتروسیت‌ها و لکوسیت‌های زنان مبتلا به سندرم پیش قاعدگی کمتر از زنانی است که این سندرم را ندارنـد.
افزایش استروژن در گردش میتواند علت کاهش در میزان منیزیم پلاسما باشد زیرا این هورمون جذب و مصرف منیزیم توسط بافت نرم و استخوان را افزایش میدهد. از طرفی منیزیم یک آرام بخش طبیعی است که میتواند خستگی قاعدگی را که یکی از شکایات شایع زنان است از طریق به حالت ریلکس در آوردن ماهیچه‌ها و اکسیژن رسانی کافی به مغز برطرف کند.
چندین مطالعه نشانگر سطوح پایین منیزیم در بافت زنان دچار سندرم پیش قاعدگی، و نیز اثربخشی درمان با منیزیم خوراکی (400-200 میلی گرم در روز) به تنهایی یا در ترکیب با ویتامین B6، هستند. پس از دو دوره درمان، منیزیم باعث بهبود معناداری در احتباس مایع، خلق منفی و تحریک پذیری بیماران شد.
مطالعات اخیر هم چنین شواهدی مبنی بر اثربخشی ویتامین ب6 در کاهش علایم روحی و یا جسمی سندرم پیش قاعدگی به دست می‌دهند.
ویتامین B6 باعث افزایش سطوح دو نوروترنسمیتر(گیرنده های) سروتونین و دوپامین در مغز شده و سبب بهبود علائم PMS می‌شود و از طرفی منیزیم برای تبدیل ویتامین B6 به فرم فعالش در بدن لازم است. و همچنین حضور ویتامین B6 جذب منیزیم را در بدن چندین برابر می‌کند.
همچنین ویتامین B6 نقش مهم در سنتز پروستاگلاندین و اسیدهای چرب دارد که در حضور علل ایجاد کننده PMS کاهش می‌یابند. علاوه‌بر این محققین براین باورند که کمبود ویتامین B6 باعث کاهش میزان دوپامین در کلیه‌ها شده و در نتیجه میزان دفع سدیم را افزایش داده که به نوبه خود منجر به تجمع آب در بدن شده و باعث تورم اندام‌ها، ادم و ناراحتی‌های شکمی و قفسه سینه می‌شود.
مشخص شده است که منیزیم و ویتامین B6 در بهبود علایم اضطرابی سندرم پیش قاعدگی اثر هم افزایی(تشدیدی) دارند.
مطالعه ی دیگری در همین زمینه، اثربخشی منیزیم را (360 میلی گرم در روز از روز 15 سیکل تا آغاز خونریزی) در درمان علایم سندرم پیش قاعدگی بررسی کرد. پس از یک دوره پیگیری ابتدایی، بیماران ابتدا به مدت 2 ماه دارونما (چیزی شبیه به دارو)، و سپس به مدت 2 ماه منیزیم دریافت کردند. نتایج نشان داد که نمرات درد، خلق منفی، تحریک پذیری و مجموع علایم بهبود معناداری پیدا کرده است.
تغییرات مثبت در علایم زنان دچار سندرم پیش قاعدگی که برای چهار دوره متوالی تحت درمان با دارونما یا منیزیم قرار گرفتند، مشاهده شد.
مطالعه دیگری نیز نشانگر سینرژی (همکاری) میان منیزیم و ویتامین B6 برای درمان علایم سندرم پیش قاعدگی است. در مطالعه‌ای محقیقن زنان مبتلا به PMS را تحت درمان با دوز پایین منیزیم به تنهایی (200 میلی گرم در روز)، ویتامین B6 (50 میلی گرم در روز) یا ترکیبی از هر دو قرار دادند. نتایج نشان داد که ترکیب منیزیم با ویتامین B6 علایم اضطرابی (تنش عصبی، تغییر خلق، تحریک پذیری یا اضطراب) را بطور معنادار کاهش داد.
با توجه به اهمیت ایـن سـندرم در بـروز مشـکلات فـردی – اجتماعی و از طرفی صرفه اقتصادی، در دسـترس بـودن و همچنـین ایمنی مکمل منیزیم و ویتامین B6، برای افرادی که مبتلا به سندرم پیش قاعدگی هستند، مصرف روزانه حدود 300 میلی گرم منیزیم همراه با ویتامین B6 از دو هفته قبل از شروع قاعدگی میتواند تا حدود زیادی علائم را بهبود بخشد.
سوالات رایج در خصوص سندرم پیش قاعدگی (PMS)
آیا سندرم پیش قاعدگی (PMS) با افزایش فشار خون همراه است؟
در مورد ارتباط سندرم پیش قاعدگی و افزایش فشار خون طبق مطالعات علمی انجام شده، مشاهده شده که نوسانات هورمونهای استروژن و پروژسترون ، اختلالات عصبی ، اختلالات غدد درون ریز ، تنوع گیرنده استروژن و سنتز پروستاگلاندین ، کمبود پیریدوکسین (ویتامین B6) ، تغییر در متابولیسم گلوکز، عدم تعادل الکترولیت در مایعات بدن، اختلال در عملکرد رنین- آنژیوتانسین- آلدوسترون (RAAS) و کمبود ریز مغذی‌ها میتواند بر بروز بیولوژیکی PMS تأثیر بگذارد. این مکانیسم‌ها همچنین می‌توانند تغییرات فشار خون را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، PMS ممکن است به طور بالقوه با فشار خون بالاتر و خطر ابتلا به فشار خون بالا در آینده مرتبط باشد. از طرفی چندین مکانیسم زمینه ساز فشار خون بالا نیز ممکن است به سندرم قبل از قاعدگی (PMS) کمک کند.
اولین مطالعات در این خصوص نشان میدهد فشار خون دیاستولیک در زنان بالغ جوان مبتلا به PMS افزایش می‌یابد. در این رابطه، دان و همکاران نشان داد که فشار خون با شروع قاعدگی افزایش یافته و در روزهای 17 تا 26 چرخه قاعدگی کمتر است. نتایج یک مطالعه آینده نگر نشان داد که زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی 40٪ بیشتر از زنان بدون سندرم پیش از قاعدگی دچار فشار خون میشوند.
آیا داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین باعث بهبود علائم سندرم پیش قاعدگی می شوند؟
براساس تحقیقات، اغلب استفاده از داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین برای سندرم پیش از قاعدگی کمک کننده است. داروهای ضد افسردگی به بسیاری از زنان مبتلا به PMS در رفع علائم جسمی و احساسی کمک می‌کند. اما برخی از پزشکان و محققان معتقدند از آنجا که داروهای فعلی PMS به همه زنان کمک نمی‌کند، یا فقط بهبود نسبی میدهد، رویکردهای دارویی فعلی کافی نیست.
همچنین نباید عوارض جانبی این داروها (مثل سردرد، اختلال جنسی) را در مقایسه با درمانهای ایمن دیگر نادیده گرفت. لذا نباید اولین و تنها راه حل بالقوه در نظر گرفته شوند. به نظر ما – و نظر بسیاری از پزشکان و متخصصان این حوزه – رژیم غذایی، مکمل های منیزیم، مکمل‌های گیاهی و اصلاح شیوه زندگی باید ابتدا مورد مورد توجه قرار گیرد
میگرن و سردرد در زمان قاعدگی نیز از علائم سندرم پیش قاعدگی محسوب می شود؟
برخی از زنان هر ماه از 2 روز قبل تا 2 روز پس از شروع قاعدگی، هر ماه دچار میگرن میشوند. زنان دیگر با قاعدگی خود و همچنین در زمان‌های دیگر ماه میگرن دارند. هنگامی که سطح استروژن در شروع قاعدگی کاهش می‌یابد . این نوع میگرن را میگرن پریودی یا قاعدگی می گویند.
