گلپر یکی از ادویه‌های محبوب ایرانی‌ها است که به‌عنوان چاشنی در بعضی غذاها و خوردنی‌ها استفاده می‌شود. تقریبا همه ما تجربه خوردن انار یا گلپر و نمک را در فصل پاییز داریم؛ اما گلپر علاوه‌بر طعم و بوی فوق‌العاده، خواص دیگری هم دارد که می‌تواند برای درمان بعضی بیماری‌ها استفاده شود.
مشخصات گیاه گلپر
گلپر با اسم علمی هراکلیوم پرسیکوم (Heracleum persicum) نوعی گیاه چندساله و گل‌دار با ارتفاع ۱۵۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر است که به خانواده چتریان (Apiaceae) تعلق دارد. گلپر دارای ساقه‌های قرمز مایل به قهوه‌ای، گل‌های سفید با ۵ گل‌برگ، گلبرگهای بیرونی با تقارن آینه‌ای (زیگومورف) و عرض ۱۵ تا ۳۰ میلی‌متر، ۵ پرچم، کاسبرگ‌های کوتاه و میوه بیضی‌شکل است. گلپر، برخلاف سایر گیاهان علفی بزرگ، می‌تواند علاوه‌بر تولیدمثل، تکثیر رویشی داشته باشد. همچنین به‌دلیل اندازه بزرگ می‌تواند پوشش گیاهی یک منطقه را تغییر دهد.
زمان رویش گلپر از تیر تا شهریور است و بویی شبیه به رازیانه دارد. گلپر به‌عنوان ادویه در بعضی غذاها از جمله انواع سوپ، آبگوشت و انار استفاده می‌شود. همچنین گاهی با سرکه ترکیب و همراه با برگ کاهو میل می‌شود. البته برچه‌های گیاه کمی تلخ است.
موقعیت جغرافیایی گلپر
گلپر در اصل در منطقه قفقاز در خاورمیانه می‌روید و بومی ایران، عراق و ترکیه است. در حال حاضر می‌توان در نروژ و سوئد هم این گیاه را پیدا کرد که با اسامی مختلفی مثل نخل ترومسو (Tromso palm) یا گیاه جانکوپینگ (Jonkoping) شناخته می‌شود.
خواص گلپر
از گذشته‌های بسیار دور گلپر و عصاره آن مورد استفاده قرار می‌گرفت. به‌عنوان مثال، دانه‌های گیاه گلپر به‌عنوان ادویه در آشپزی به کار می‌رود و گاهی گلبرگهای طعم‌دار آن برای روی برنج استفاده می‌شود. استفاده از گلپر در آشپزی برای کاهش نفخ روده، به‌خصوص بعد از مصرف لوبیا، سیب‌زمینی و عدس مفید است. حتی پروانه‌ها و گوسفندها در زمان بیماری از این گیاهان دارویی استفاده می‌کنند. البته گلپر فواید دیگری هم دارد، از جمله:
۱. خاصیت آنتی‌اکسیدانی
در یک مطالعه، استفاده از عصاره گلپر در بیماران، میزان استرس اکسیداتیو بعد از آنژیوگرافی عروقی را به‌طور معنی‌داری کاهش داد. رادیکال‌های آزاد عامل بیماری‌های مختلفی مثل پارکینسون، سرطان و آلزایمر هستند.
۲. خاصیت ضدالتهابی
گلپر برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت و نقرس مناسب است. این بیماری‌ها موجب التهاب مفصل و استخوان و ایجاد درد شدید می‌شوند. با کاهش ورم، درد ناشی از این بیماری‌ها هم کم می‌شود.
۳. خواص ضد درد
گلپر خواص ضد درد خوبی دارد و برای درمان زخم پوست توصیه می‌شود. استفاده از عصاره گلپر بر روی زخم به ضدعفونی‌کردن زخم و جلوگیری از انتشار عفونت کمک می‌کند.
۴. اثر روی بیماری‌های کرونری
بررسی میزان لیپید (نوعی چربی) در بیماران مبتلا به بیماری کرونر نشان می‌دهد که بعد از مصرف کنترل‌شده عصاره گیاه گلپر، میزان تری‌گلیسرید سرم خون‌شان به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. هرچند مطالعه کوتاه مدت بهبودی خاصی را نشان نداد، اما مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند تفاوت ایجاد کند.
۵. درمان بیماری قارچی
یکی از بیماری‌های قارچی رایج، بیماری پای ورزشکار است. این بیماری بیشتر در افرادی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. همچنین در بیماران مبتلا به دیابت و تحت درمان سرطان دیده می‌شود. خمیر گل گلپر را روی ناحیه مورد نظر بزنید و اجازه دهید خشک شود. این کار را دو بار در روز انجام دهید تا عفونت کنترل شود. این روش بیماری پای ورزشکار را درمان می‌کند.
۶. فعالیت ضدمیکروبی
استفاده از داروهای ضدمیکروبی، مثل آنتی‌بیوتیک، به توقف رشد میکروارگانیسم‌ها کمک می‌کند. می‌توانید از عصاره گلپر به‌عنوان آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. این محلول را در ناحیه‌ای بزنید که میکروارگانیسم رشد می‌کند.
۷. پروفایل چربی
مطالعه پروفایل چربی در افراد مبتلا به بیماری قلبی که از عصاره گلپر استفاده کردند بهبودی را نشان می‌دهد.
۸. درمان تشنج
گلپر، به‌دلیل داشتن تری‌ترپن‌ها، تریپنوئیدها و آلکالوئیدها برای درمان تشنج بسیار مؤثر است. خوردن یک لیوان دم‌کرده برگ‌های گیاه گلپر به کاهش دفعات تشنج کمک می‌کند.
۹. تعدیل‌کننده ایمنی
بعضی از خواص تعدیل‌کنندگی ایمنی از جمله سرکوب تکثیر سلول تی (T-cell)، اتمام یا سرکوب تکثیر سلول بی (B-cell) برای کنترل بازسازی بافت در عضله، استخوان و غضروف مفید است. بنابراین می‌توانید بیماری‌هایی مثل التهاب مفاصل، بیماری پیوند مقابل میزبان و گندیدگی را درمان کنید. همچنین گلپر برای ژن‌درمانی مناسب است. برای درمان مؤثر از عصاره گیاه استفاده کنید.
۱۰. فعالیت ضد کاندیدا
خاصیت ضد میکروبی عصاره گیاه گلپر به خوبی شناخته شده است. قارچ کاندیدا به‌دلیل حضور مخمر رشد می‌کند و معمولا باکتری لاکتوباسیلوس به کنترل رشد مخمر کمک می‌کند. اگر این اتفاق نیفتاد، باید از عصاره گلپر برای کاهش عفونت کاندیدا استفاده کنید.
۱۱. خاصیت ضد دیابت
استفاده از گیاه گلپر به کاهش علائم دیابت در بیماران کمک می‌کند. دو عامل خطر اصلی برای این بیماران افزایش تری‌گلیسیرید و افزایش کلسترول است که موجب آترواسکلروز و بیماری عروق کرونر می‌شود. استفاده از عصاره گلپر به‌طور معنی‌داری این عوامل خطر را کاهش می‌دهد.
عوارض جانبی گلپر
آب این گیاه سمی است و اگر در تماس با پوست باشد، حساسیت به نور خورشید را ایجاد می‌کند، بنابراین فرد خارش، قرمزی، اگزما و گزگز را تجربه می‌کند. همچنین بعضی افراد دچار سوختگی درجه سوم می‌شوند و علائم این بیماری تا ۱ سال ادامه دارد.
دانه‌های گیاه گلپر، گیاهان اطراف را از بین می‌برد، بنابراین اگر در باغتان گیاه گلپر دارید بیشتر مراقب باشید.
مایعات موجود در برگ گیاه مواد شیمیایی خاصی دارد که برای پوست مضر است. در صورت تماس با آن بلافاصله دست‌هایتان را بشویید.
