در این بخش به معرفی ۷ مورد از خواص مهم ماهی سنگسر و مزایای گنجاندن آن در رژیم غذای افراد به ویژه کودکان، سالمندان و خانم های باردار پرداختیم. طیف وسیعی از ویتامین ها، مواد معدنی و عناصر کمیاب در گوشت این ماهی وجود دارد که آن را به یک مولتی ویتامین کامل مبدل نموده است.
ماهی سنگسر یکی از ماهی های معروف و لذیذ جنوب است که یکی از انواع ماهی های گرمسیری می باشد. این ماهی از سخت پوست ها تغذیه می کند و به دلیل آنکه فاقد استخوان و تیغ های آزار دهنده است، بسیار خوش خوراک می باشد. اما علت نامگذاری این ماهی تحت عنوان سنگ سر به شکل ظاهری آن بر می گردد که در قسمت پشت سر همانند سنگ برآمده و بسیار محکم و سفت است. بدن این ماهی به شکل کتابی با پهنای کم و به رنگ نقره ای و زیستگاه آن در مناطق کم عمق دریاها و اقیانوس ها می باشد. علاوه بر قسمت سر این ماهی، پولک ها نیز به شکل سنگ شباهت دارند.
ویژگی های ماهی سنگسر بوشهر
ماهی سنگسر بوشهر یکی از مرغوب ترین نوع آبزیان است که بسیار خوش خوراک نیز می باشد. اما به دلیل دارا بودن خواص و ویژگی های منحصر به فرد، از جایگاه ویژه ای در سفره ایرانیان برخوردار است.
به دو دلیل، ماهی سنگسر سرشار از انواع مواد مغذی است و بسیار خوشمزه و لذیذ بوده، به همین دلیل محبوب می باشد. در وهله اول به دلیل گرمابی بودن این ماهی که به معنی زندگی در آب های گرم با دمای حدودا ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد، همچنین در وهله دوم تغذیه این ماهی از سخت پوستانی نظیر میگو، ماهی های ریز، صدف ها، ساردین، خرچنگ و … می توان آن را یک غذای کامل با ارزش غذایی بالا در نظر گرفت.
ماهی سنگ سر را در خارج از ایران، می توان در اقیانوس ها یافت کرد که تحت عنوان ” Javelin Fish ” شناخته می شود. به دلیل خوش خوراک بودن، تقاضای بالایی برای سنگ سر در سراسر دنیا به ویژه در ایران وجود دارد. به همین دلیل صید این ماهی بسیار زیاد است و اغلب در سواحل دریا و آب های گل آلود می توان آن را صید نمود.
ارزش غذایی ماهی سنگسر
در صورتی که با خواص این ماهی ارزشمند به لحاظ منابع غذایی مفیدی که برای سلامت دارد آشنا شوید، بطور حتم آن را در برنامه غذایی خود خواهید گنجاند.
ارزش غذایی سنگسر بسیار بالا و سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ می باشد که نقشی حیاتی در کنترل فرآیند متابولیسم بدن ایفا می نماید. همچنین به دلیل دارا بودن منابع غنی از اسیدهای آمینه، پروتئین و پپتید ها می توان آن را یک غذای کامل برای بدن دانست.
به دلیل وجود ویتامین های مهمی نظیر D همچنین مواد معدنی ارزشمندی نظیر سلنیوم، فسفر، کلسیم و … ماهی سنگسر یه غذای کامل و مفید برای تمامی رده های سنی به ویژه کودکان، سالمندان و خانم های باردار به شمار می رود.
مزایای مصرف ماهی سنگ سر برای سلامتی
با توجه به وجود انواع ویتامین ها در گوشت این ماهی به ویژه ویتامین های D و A می توان آن را یک غذای سالم و پر اهمیت در جهت پیشگیری از انواع بیماری ها نامید. بطور مثال ویتامین A موجود در این ماهی به تقویت قوه بینایی و سلامت پوست و مو کمک می نماید.
همچنین گروه ویتامین های B که در این ماهی وجود دارند، به سلامت مغز و بهبود عملکرد سیستم ایمنی کمک نموده، از ریزش مو به ویژه در دوران بارداری جلوگیری می نمایند. البته گوشت ماهی سنگ سر بسیار سبک و لذیذ است و قابلیت هضم آسانی دارد.
به همین دلیل کلیه افراد حتی خانم های باردار یا افرادی که مشکلات گوارشی نظیر درد معده دارند نیز می توانند بدون مشکل از آن استفاده نمایند.
ذخایر غنی از آهن که در گوشت ماهی سنگسر یافت می شود، با کمک به ساخت گلبول های قرمز در بدن، به جلوگیری از کم خونی کمک می نمایند. بنابراین برای خانم های باردار یا افرادی که دچار مشکلات کم خونی می باشند بسیار مفید است. از طرفی پروتئین بالایی که در این ماهی وجود دارد برای رژیم غذایی ورزشکاران و بدنسازان که در معرض آسیب های عضلانی هستند بسیار ضروری است. زیرا به ترمیم بافت های آسیب دیده کمک می نماید.
۱- کالری پایین، پروتئین بالا
کالری این ماهی در هر حالت از پخت بسیار پائین است. به همین دلیل برای افرادی که از رژیم های لاغری پیروی می کنند یک وعده غذایی سالم و مفید به شمار می رود. البته افرادی که دچار چربی خون بالا هستند نیز خوب است از این ماهی کم کالری در برنامه غذایی خود بهره مند شوند.
درصد پروتئین بالای ماهی سنگسر علاوه برای ورزشکاران و افرادی که رژیم لاغری دارند ایده آل است. مقدار پروتئین در هر ۱۰۰ گرم گوشت ماهی سنگسر حدود ۲۰ گرم است. به همین دلیل اصطلاحا آن را تحت عنوان بمب پروتئین نیز می شناسند. پروتئین ها برای ساخت آنتی بادی در بدن و کمک به سیستم ایمنی بسیار نقش مهمی دارند. به طوری که به شکل غیر مستقیم از بروز اکثر بیماری ها در بدن پیشگیری می نمایند.
ضمن آنکه پروتئین با حفظ تعادل بین آب و الکترولیت های موجود در بدن، میزان مایعات حیاتی در بخش های مختلف بدن انسان را کنترل و تنظیم می نمایند. بنابراین به حفظ بافت ها کمک نموده از تخریب آنها جلوگیری می نمایند.
جالب است بدانید وجود مقادیر مورد نیاز از پروتئین در بدن برای ساخت هورمون ها و آنزیم ها، ضروری است و سرعت سوخت و ساز در بدن را افزایش می دهد.
بسیاری از سرطان ها به دلیل اسیدی شدن محیط داخل بدن بروز می نمایند که پروتئین موجود در ماهی سنگسر می تواند تعادل اسیدی و قلیایی حیاتی برای بدن انسان را بر قرار سازد. و در نهایت پروتئین می تواند به تولید انرژی در بدن کمک نماید.
۲- اسیدهای چرب امگا ۳
اولین و مهمترین ماده غذایی که در ماهی سنگسر نیز همانند سایر آبزیان می توان به منابع خوبی از آن دسترسی پیدا کرد، امگا ۳ می باشد. این اسید چرب غیر اشباع ضروری برای سلامتی بدن، به میزان ۱۵۰ میلی گرم در هر ۱۰۰ گرم گوشت سنگسر یافت می شود که برای بسیاری از فعالیت های زیستی ارگان های بدن مورد نیاز است.
بطور مثال کمک به فعالیت های مغزی و پیشگیری از ابتلا به زوال عقل و سکته های مغزی، همچنین سلامتی قلب و پیشگیری از سکته های قلبی از مهمترین خواص امگا ۳ است. همچنین:
کمک به سلامتی چشم ها و بهبود بینایی
کاهش التهابات بدن
کاهش ریسک ابتلا به انواع سرطان ها
کنترل و درمان بیماری های خود ایمنی
کاهش علایم بیماری های مفاصل به ویژه آرتریت روماتوئید
تقویت کلی سیستم ایمنی بدن انسان
۳- سرشار از ویتامین D
ارزش غذایی ماهی سنگسر به واسطه وجود منابع غنی از ویتامین دی بسیار بالا است. این ویتامین به جذب کلسیم در بدن انسان کمک می نماید که این امر موجب پیشگیری از پوکی استخوان و افزایش تراکم استخوان ها خواهد شد. همچنین فرآیند رشد و تکثیر سلولی تنظیم شده، از تقسیم بیش از حد سلول ها که منجر به برخی سرطان ها در بدن می شود، جلوگیری می نماید. بطور مثال سرطان های پروستات، کلون (روده بزرگ)، سرطان پوست و …
التبه از نقش ویتامین D در پشتیبانی از اعصاب مرکزی به منظور انتقال پیام های عصبی به مغز و بهبود روند عملکرد مغز نمی توان غافل شد.
۴- فسفر بالا در سنگسر
نقش فسفر در استحکام استخوان ها و سلامت دندان ها ثابت شده است. در این ماهی به ازای هر ۱۰۰ گرم گوشت، حدود ۱۰۰ میلی گرم فسفر یافت می شود که به تقویت حافظه و بهبود فعالیت های زیستی مغز کمک شایانی می نماید.
همچنین از دیگر مزایای فسفر می توان به تصفیه مواد زائد موجود در کلیه ها اشاره نمود. فسفر برقرار کننده تعادل در بدن در استفاده از ویتامین های مختلف نظیر ویتامین های D و B همچنین مواد معدنی نظیر منیزیم، زینک (روی)، ید و … نیز می باشد.
با مصرف یک یا دوبار ماهی سنگسر در برنامه غذایی هفتگی می توان نیاز بدن به فسفر مورد نیاز برای تنظیم ضربان قلب، تولید DNA و RNA که بلوک های ژنتیکی حیاتی بدن هستند، تامین می شود. برخی خواص دیگر ماهی سنگسر برای سلامتی به واسطه دارا بودن فسفر عبارتند از:
افزایش هوش کودکان
کمک به انقباضات ماهیچه ای
بهبود روند انتقال پیام های عصبی
کاهش ریسک گرفتگی عضلات و دردهای ماهیچه ای به خصوص پس از فعالیت های بدنی و ورزشی
۵- پتاسیم
یکی از مواد معدنی مهمی که بدن برای تنظیم مایعات خود به آن نیاز دارد پتاسیم است که در ارسال سیگنال های عصبی و انقباض، عضلات از آن استفاده می شود. جالب است بدانید وجود مقادیر کافی از پتاسیم به کاهش و کنترل فشارخون کمک می نماید.
از طرفی ریسک بروز سکته های مغزی را با کاهش عصبانیت و افزایش شادابی فرد، کاهش می دهد. در کنار کلسیم، وجود مقادیر کافی از پتاسیم در بدن به حفاظت از استخوان ها و پیشگیری از بروز پوکی استخوان کمک می نماید. در هر ۱۰۰ گرم گوشت ماهی سنگسر می توان حدود ۴۲۷ میلی گرم پتاسیم یافت که برای تنظیم انقباضات قلبی حیاتی است.
۶- آهن
برای جلوگیری از ابتلا به کم خونی همچنین تقویت سیستم ایمنی، کاهش ریزش مو و پیشگیری از ابتلا به بیماری های مربوط به بینایی دریافت مقدار کافی آهن از منابع غذایی لازم است. آهن موجود در این ماهی به خوبی در سیستم گوارش انسان جذب می گردد و نقش موثری در سلامتی انسان و پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری ها را دارد. بطور مثال:
ترمیم سری زخم ها
پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی
کمک به بهبود اضطراب و بیماری های مزمن عصبی
کاهش ریسک سکته قلبی
کنترل فشارخون بالا
بهبود سلامت استخوان ها
پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی و کاهش ریسک سکته قلبی
علاوه بر مواد مهم یاد شده، گوشت لذیذ این آبزی پر طرفدار سرشار از ویتامین های C، E،A همچنین سدیم و سایر مواد معدنی نظیر سلنیوم و … نیز می باشد.
۷- پیشگیری از بیماری های نادر نظیر خود ایمنی
برخی بیماری های خاص همانند انواع بیماری های خود ایمنی، شوگرن، آرترید روماتوئید و سرطان ها که به دلیل ضعف عملکرد سیستم ایمنی یا حمله گلبول های سفید به سلول های خود بروز می نماید، با مصرف مداوم منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین D قابل کنترل و درمان است. بنابراین به اینگونه افراد مصرف انواع ماهی بطور منظم در طول هفته توصیه می گردد.
بنابراین با توجه به خواص متعدد ماهی سنگسر برای بدن و گرمسیری بودن این ماهی، پزشکان مصرف آن را برای همه افراد در همه سنین به شدت توصیه می نمایند.
