در طب سنتی شرقی و غربی، زرشک تاریخچه‌ای طولانی برای درمان بیماری‌های مختلف دارد؛ زرشک به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های فراوان و طعم ترش منحصر به فردش علاوه بر اینکه برای درست کردن مواد غذایی و نوشیدنی کاربرد دارد، دارای خاصیت دارویی هم است.
آب زرشک نوشیدنی گوارا و محبوب تابستانی است که دارای اثرات تصفیه کننده خون است. در این مقاله از مجله سلامتی لیمومی، در مورد خواص آب زرشک برای افزایش سلامت بدن صحبت می‌کنیم.
در ادامه به بعضی از خواص مهم آب زرشک اشاره می‌کنیم:
دارای آنتی‌اکسیدان‌های مختلف
زرشک دارای ۶ نوع آنتی‌اکسیدان مختلف است که بربرین یکی از مهم‌ترین این ترکیبات است و نوعی آلکالوئید بوده و از آسیب سلولی جلوگیری می‌کند.
بهبود سطح کلسترول خون
آنتی‌اکسیدان بربرین در آب زرشک با کم کردن میزان LDL خون و تری‌گلیسیریدها به کم شدن سطح کلسترول خون کمک می‌کند.
کم کردن خطر نارسایی احتقانی قلبی (CHF)
این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که قلب توانایی پمپاژ کامل خون را ندارد و مقداری از خون به اندام‌هایی مثل ریه پس زده می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف زرشک باعث بهبود خونرسانی قلب می‌شود.
کم کردن سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
به نظر می‌رسد که تاثیرات آب زرشک بر روی کم شدن سطح قند خون، همانند تاثیری است که متفورمین برای این شرایط دارد. علاوه بر این، آب زرشک باعث افزایش توانایی سلول‌های بدن برای استفاده بیشتر، از قند موجود در خون می‌شود.
درمان حالت تهوع
بربرین موجود در زرشک به درمان حالت تهوع کمک می‌کند؛ برای مثال در مواردی مثل حالت تهوع ناشی از باکتری E-coli، آب زرشک باعث بهبود سریع‌تر این حالت می‌شود و عوارضی ایجاد نمی‌کند.
دارای طیف وسیعی از مواد مغذی
آب زرشک دارای ترکیباتی از قبیل کربوهیدرات‌ها، فیبرها و ویتامین‌های مختلف از قبیل ویتامین C است و از مواد معدنی مهم موجود در آب زرشک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
زینک، منگنز و مس که همگی نقش اساسی در جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف دارند.
محافظت در برابر سندروم متابولیک
سندروم متابولیک، مجموعه‌ای از شرایطی مثل فشار خون بالا، کم بودن سطح HDL، زیاد بودن میزان انسولین در بدن و چربی اضافی در ناحیه شکم و پهلو است که می‌توانند منجر به بیماری‌های قلبی، سکته یا دیابت شوند. آب زرشک با جلوگیری از افزایش وزن و تجمع چربی دور شکم و همچنین جلوگیری از افزایش فشار خون، باعث افزایش سلامت بدن و کم کردن خطر مواردی مثل ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی می‌شود.
دارای اثرات ضد التهابی قوی
بربرین موجود در آب زرشک به عنوان یک ضد التهاب قوی عمل می‌کند و این مسئله به ویژه برای مواردی مثل سلامت دندان‌ها مهم است.
بربرین با بیماری‌های مرتبط با دندان مثل التهاب لثه مبارزه می‌کند.
بهبود شرایط ایجاد شده در اثر سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
تحقیقات نشان داده‌اند که بربرین می‌تواند شرایط زیر را در افراد مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک بهبود ببخشد:
قند خون؛
سطح کلسترول و تری‌گلیسیریدها؛
و سطح تستسترون.
کمک به سلامت کبد و صفرا
آب زرشک ترشح صفرا را بهبود می‌بخشد؛ به این صورت سبب بهبود فعالیت کبد شده و مانع از بروز سنگ صفرا می‌شود.
آب زرشک تاثیرات ضد سرطانی دارد
آب زرشک به روش‌های مختلفی نقش خود را در جهت تاثیرات ضد سرطانی بازی می‌کند:
به عنوان آنتی‌اکسیدان، مانع از آسیب سلولی و فعالیت رادیکال‌های آزاد می‌شود؛
بربرین باعث مرگ سلول‌های سرطانی، جلوگیری از تکثیر سلول‌های سرطانی و مهار آنزیم‌های سرطانی می‌شود.
مضرات آب زرشک چیست؟
بعضی مطالعات در رابطه با اثرات مضر آب زرشک، مربوط به تحقیقات آزمایشگاهی بوده و برای دستیابی به نتایج بهتر، نیاز به انجام تحقیقات گسترده‌تر در این زمینه است.
اسهال و استفراغ؛
یبوست؛
بثورات پوستی؛
و سوء هاضمه.
عوارض جدی‌تر مرتبط با مصرف آب زرشک موارد زیر هستند:
تحریک شدید کلیه و ایجاد علائمی مشابه با علائم عفونت ادراری از قبیل وجود خون در ادرار، درد در هنگام دفع ادرار، درد شکمی، درد در قسمت تحتانی شکم و تب؛
بروز تشنج؛
افت ناگهانی و شدید فشار خون و ریتم قلبی؛
و مشکل در تنفس.
پس از مصرف آب زرشک و درصورت بروز هر یک از این علائم، بهتر است که فورا به پزشک مراجعه کنید.
چه افرادی نباید آب زرشک مصرف کنند؟
اگر جزء افراد زیر هستید بهتر است که از مصرف آب زرشک خودداری کنید:
افراد دارای آلرژی‌های شدید نسبت به زرشک و ترکیبات مشابه؛
زنان باردار؛
زنان شیرده؛
و کودکان.
توجه داشته باشید که بربرین می‌تواند زردی نوزادان را بدتر کند یا شرایط جدی‌تری ایجاد کند که منجر به اختلالات مغزی شود، پس بهتر است که توصیه‌های اطرافیان را نسبت به مصرف آب زرشک برای رفع زردی نوزادان نادیده بگیرید و از استفاده از آب زرشک برای نوزادان اجتناب کنید.
آب زرشک با چه داروهایی تداخل دارد؟
آب زرشک به دلیل داشتن بربرین که علاوه بر داشتن نقش آنتی‌اکسیدان، نوعی آلکالوئید هم است، بهتر است که همراه با داروهای زیر مصرف نشود:
سیکلوسپورین؛
داروهایی که فرایند تجزیه آنها در کبد انجام می‌شود مثل لوواستاتین، بیاکسین و تیرازولام؛
داروهای رقیق کننده خون؛
داروهای ضد دیابت؛
آنتی‌بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین؛
داروهای مرتبط با فشار خون؛
و داروهای دیورتیک یا ادرارآور.
خواص آب زرشک در طب سنتی چیست؟
این گیاه که از نظر طب سنتی سرد و خشک است، برای تصفیه خون مفید است. علاوه بر این، زرشک و آب زرشک از نظر طب سنتی دارای فواید زیادی هستند که در ادامه به مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:
بهبود سلامت قلب، کبد و کلیه؛
درمان بواسیر؛
کمک به کم شدن حالت تهوع؛
و از بین برنده صفرا.
به دلیل سرد بودن طبع آب زرشک، بهتر است که آن را در کنار مصلح آن مثل بادام، پسته، عسل و میخک مصرف کنید.
