برای تحریک اشتها، مصرف مکمل‌های ویتامین B، روی و امگا-3 می‌تواند مفید باشد. برخی داروها مانند سیپروهپتادین و مگسترول استات به افزایش اشتها کمک می‌کنند. در سبک زندگی، خوردن وعده‌های کوچک اما مکرر، انتخاب غذاهای پرکالری و مصرف مواد غذایی جذاب و خوشمزه اهمیت دارد. فعالیت بدنی منظم و کاهش استرس نیز می‌تواند اشتها را تقویت کند. نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی به‌جای همراه آنها نیز توصیه میشود.
خواب کافی و منظم نیز نقش مهمی در تنظیم اشتها دارد، زیرا خستگی و استرس می‌توانند تمایل به غذا خوردن را کاهش دهند. مصرف گیاهان دارویی مانند زنجبیل، نعناع و رازیانه نیز ممکن است به بهبود اشتها کمک کند. همچنین توصیه میشود از مصرف غذاهایی که باعث احساس سیری سریع می‌شوند، مانند غذاهای پرچرب یا پر از فیبر، به میزان زیاد پرهیز شود.
دلایل کاهش اشتها
کاهش اشتها می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله استرس، اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی. بیماری‌هایی مانند عفونت‌ها، سرطان، نارسایی قلبی یا کبدی نیز باعث کاهش اشتها می‌شوند. استفاده از برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و شیمی‌درمانی، یا تغییرات هورمونی مانند بارداری یا یائسگی نیز مؤثر است. مشکلات گوارشی مثل زخم معده یا سندرم روده تحریک‌پذیر و سبک زندگی نامنظم، از دیگر عوامل کاهش اشتها هستند.
کاهش اشتها می‌تواند ناشی از عوامل جسمی، روانی یا محیطی باشد. در ادامه توضیحات بیشتری در مورد دلایل مهم کاهش اشتها ارائه می‌دهم:
استرس و اضطراب: وقتی افراد تحت استرس یا اضطراب شدید هستند، بدن آنها ممکن است به‌طور طبیعی تولید هورمون‌هایی مانند آدرنالین را افزایش دهد، که می‌تواند سیستم گوارشی را کند کند و میل به غذا را کاهش دهد.
بیماری‌ها: بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث کاهش اشتها شوند. بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا یا سرماخوردگی، عفونت‌های دستگاه گوارش، و حتی بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا بیماری‌های قلبی می‌توانند منجر به کاهش میل به غذا خوردن شوند.
داروها: مصرف برخی داروها می‌تواند عوارض جانبی مانند تهوع و کاهش اشتها به دنبال داشته باشد. به‌عنوان مثال، داروهای شیمی‌درمانی، آنتی‌بیوتیک‌ها، و برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند این اثرات را داشته باشند.
تغییرات هورمونی: در برخی مراحل زندگی مانند بارداری، یائسگی، یا حتی در طول سیکل قاعدگی، تغییرات هورمونی می‌تواند تأثیر زیادی بر اشتها بگذارد. مثلاً در دوران بارداری ممکن است برخی زنان به دلیل حالت تهوع کاهش اشتها را تجربه کنند.
افسردگی و مشکلات روحی: یکی از علائم رایج افسردگی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره، از جمله غذا خوردن است. افراد افسرده ممکن است احساس بی‌حوصلگی و بی‌انرژی بودن داشته باشند، که باعث میشود اشتهای آنها به‌طور چشمگیری کاهش یابد.
سوء مصرف مواد: مصرف بیش از حد الکل، مواد مخدر یا حتی سیگار می‌تواند به کاهش اشتها منجر شود. الکل و مواد مخدر می‌توانند سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار دهند و باعث از بین رفتن میل به غذا خوردن شوند.
این عوامل به‌صورت ترکیبی می‌توانند در افراد مختلف تأثیرات متفاوتی داشته باشند و ممکن است کاهش اشتها به یک یا چند عامل بستگی داشته باشد.
محرک های اشتها چیستند؟
محرک‌های اشتها شامل داروها، مکمل‌ها و تغییرات سبک زندگی هستند. داروهایی مانند سیپروهپتادین و مگسترول استات به افزایش اشتها کمک می‌کنند. مکمل‌های ویتامین B، روی و امگا-3 نیز موثرند. مصرف گیاهان دارویی مانند زنجبیل و نعناع و همچنین فعالیت بدنی منظم می‌توانند محرک اشتها باشند. ایجاد وعده‌های غذایی کوچک و جذاب، کاهش استرس، خواب کافی، و نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی نیز محرک‌های طبیعی اشتها هستند.
در ادامه موارد محرک اشتها را بررسی خواهیم کرد:
1. داروها
برخی داروها به طور خاص برای افزایش اشتها طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، سیپروهپتادین یک آنتی‌هیستامین است که به عنوان محرک اشتها شناخته میشود و به بهبود اشتها در افرادی که دچار کاهش اشتها هستند، کمک میکند.
مگسترول استات، که معمولاً در درمان سرطان یا بیماری‌های مزمن استفاده میشود، نیز می‌تواند به افزایش اشتها کمک کند و در برخی موارد به افرادی که تحت درمان قرار دارند، توصیه میشود.
2. مکمل‌ها
مکمل‌های ویتامین B، به ویژه ویتامین B12 و ویتامین B6، به دلیل نقش آنها در متابولیسم انرژی و سیستم عصبی، می‌توانند به افزایش اشتها کمک کنند.
زینک (روی) نیز به عنوان یک مکمل مهم شناخته میشود که می‌تواند حس چشایی و بویایی را بهبود بخشد و در نتیجه اشتها را افزایش دهد.
امگا-3، که معمولاً در روغن ماهی یافت میشود، نیز می‌تواند در تحریک اشتها و بهبود سلامت عمومی مؤثر باشد.
3. گیاهان دارویی و تغییرات سبک زندگی
مصرف گیاهان دارویی مانند زنجبیل و نعناع به دلیل خواص تسکین‌دهنده و تحریک‌کنندگی آنها می‌تواند به افزایش اشتها کمک کند. این گیاهان می‌توانند به بهبود هضم و کاهش مشکلات گوارشی که ممکن است باعث کاهش اشتها شوند، کمک کنند.
فعالیت بدنی منظم نیز نقش مهمی در تحریک اشتها دارد. ورزش باعث افزایش متابولیسم و بهبود گردش خون میشود، که می‌تواند اشتها را تحریک کند.
4. تغییرات غذایی
ایجاد وعده‌های غذایی کوچک و جذاب با استفاده از رنگ‌ها و طعم‌های متنوع می‌تواند به افزایش تمایل به غذا خوردن کمک کند.
کاهش استرس و ایجاد یک محیط آرام و دلپذیر در زمان غذا خوردن نیز می‌تواند میل به غذا را افزایش دهد.
خواب کافی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ خواب ناکافی می‌تواند بر هورمون‌های مرتبط با اشتها تأثیر بگذارد و باعث کاهش میل به غذا شود.
نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی، به ویژه آب و نوشیدنی‌های خوشمزه، می‌تواند به تحریک احساس گرسنگی کمک کند.
5. مواد غذایی خاص
برخی مواد غذایی به طور خاص می‌توانند به افزایش کالری و اشتها کمک کنند. آجیل و دانه‌ها منبع خوبی از چربی‌های سالم و کالری هستند.
آووکادو و محصولات لبنی پرچرب نیز می‌توانند به افزایش مصرف کالری کمک کنند و در عین حال طعمی لذیذ به وعده‌های غذایی ببخشند.
ادویه‌هایی مانند دارچین و فلفل قرمز به عنوان محرک‌های اشتها شناخته می‌شوند و می‌توانند طعم غذا را بهبود بخشند و میل به غذا را افزایش دهند.
با توجه به این موارد، می‌توان به راحتی با ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی و رژیم غذایی، اشتها را افزایش داد و از بروز مشکلات ناشی از کاهش اشتها جلوگیری کرد.
مکمل هایی برای تحریک اشتها
مکمل‌هایی که به تحریک اشتها کمک می‌کنند شامل ویتامین B کمپلکس، به‌ویژه ویتامین B12، و روی هستند که نقش مهمی در متابولیسم و حس گرسنگی دارند. مکمل‌های امگا-3 نیز به دلیل تأثیر مثبت بر سلامت عمومی و التهاب، می‌توانند اشتها را افزایش دهند. همچنین، برخی مکمل‌های گیاهی مانند عصاره زنجبیل و نعناع به بهبود هضم و افزایش اشتها کمک می‌کنند. استفاده از این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
چند مکمل که یک متخصص بهداشتی ممکن است به شما توصیه کند تا امتحان کنید شامل موارد زیر هستند:
زینک یا روی
کمبود روی جدا از مشکلات دیگر، ممکن است منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن شود. این مورد نشان داده شده است که دلیل کلیدی برای کاهش اشتهای افراد مسن است.
اگر پزشک به شما تشخیص کمبود روی داد، ممکن است تجویز کند که مکمل زینک مصرف کنید.
تامین در افزایش اشتها:
کمبود تیامین نیز که به عنوان ویتامین B1 شناخته میشود، می‌تواند اشتها را در افراد مسن کاهش دهد.
اگر تشخیص پزشک برای شما کمبود ویتامین B1 باشد، ممکن است به شما توصیه کند که مکمل ویتامین B1 مصرف کنید.
روغن ماهی
از موادی که باعث تحریک اشتها میشود روغن ماهی است.
روغن ماهی به طور معمول برای هر بزرگسالی که حساسیتی به ماهی ندارد، بی خطر در نظر گرفته شده است. اما با این وجود شواهد درباره استفاده از روغن ماهی به عنوان یک محرک اشتها ناچیز است.
با پزشک خود درباره مزیت مکمل های روغن ماهی و نظر او درباره مفید بودن این ماده برای شرایط بخصوص شما، صحبت کنید.
داروها برای تحریک اشتها:
چند دارو که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای استفاده به عنوان محرک اشتها ثابت شده‌اند، وجود دارند. این داروها موارد زیر هستند:
درونابینول (Marinol)
درونابینول یک داروی کانابینوئید[3] است. این به این معنی است که روی گیرنده های کانابینوئید روی مغز عمل میکند. درونابینول به کاهش حالت تهوع در افرادی که سرطان دارند کمک کرده و اشتها را در افرادی که HIV دارند، تحریک میکند.
یک پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا این دارو برای شما کمک کننده و بی خطر است یا نه.
مگسترول (Megace) در تحریک اشتها:
مگسترول یک پروژستین مصنوعی است. اشتها را تحریک کرده و برای درمان بی اشتهایی یا سوءهاضمه استفاده می شود. سو هاضمه یک کمبود وزن شدید مربوط به شرایط مزمن است.
این ماده را می توان برای کودکان تجویز کرد. این ماده اثرات جانبی هورمونی بالقوه داشته و می تواند منجر به لخته شدن خون شود.
اکساندرولون (Oxandrin)
اکساندرولون یکی از مشتقات تستسترون مصنوعی است. این ماده به افزایش وزن، مشابه با استروئیدهای آنابولیکی یا ترشح طبیعی تستوسترون در بدن کمک می کند. این ماده معمولا به دنبال موارد زیر تجویز میشود:
تروما یا ضربه شدید
عفونت ها
جراحی
در حالی که از اکساندرولون بیشتر برای افزایش وزن و نه مستقیماً برای تحریک اشتها استفاده میشود، ممکن است منجر به افزایش اشتها شود.
اکساندرولون می‌تواند منجر به تغییراتی در کلسترول شود. این می تواند ریسک آترواسکلروز[4] یا تصلب شرایین را افزایش دهد.
داروهای خارج از برچسب یا ثابت نشده
گروه‌های دیگری از داروها که برای تحرک اشتها استفاده می شوند وجود دارند اما اینها به جهت استفاده برای این مورد توسط FDA تایید نشده اند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
داروهای ضد افسردگی (بخصوص میرتازاپین)
داروهای ضد تشنج
برخی از داروهای ضد روان پریشی
استروئیدها
خوددرمانی هرگز توصیه نمی‌شود. پزشک شما تنها کسی است که باید تصمیمی برای درمان کاهش اشتهای شما با داروهای تایید نشده یا داروهایی که توسط FDA تایید شده اند، بگیرد.
تغییرات سبک زندگی برای تحریک اشتها:
روش هایی برای کمک به تحریک اشتها به غیر از استفاده از داروها و مکمل ها وجود دارند. این تغییرات سبک زندگی شامل موارد زیر هستند:
زمان غذاخوری را مفرح تر کنید. سعی کنید با دوستان و خانواده یا در هنگام تماشای برنامه مورد علاقه غذا بخورید. اگر زمان خوبی در حین وعده غذایی داشته باشید، ممکن است بیشتر غذا بخورید.
غذایی که دوست دارید را میل کنید و منو را تغییر دهید. بعضی از افراد متوجه شده اند که داشتن یک تاریخچه غذایی برای ثبت و پیگیری پیشرفت و اطمینان حاصل کردن از مقدار کالری مصرفی کافی، کمک کننده است.
برای وعده غذایی خود زمان بگذارید. اگر خوردن سه وعده غذایی کامل در روز احساس ناخوشایندی به شما می دهد، می توانید تقسیم کردن غذا به ۵ یا ۶ وعده غذایی کوچک تر در طول روز را امتحان کنید. وقتی که تلاش می‌کنید اشتهای خود را افزایش دهید، مهم است از وعده های غذایی غافل نشوید.
نوشیدن بعضی از کالری ها را در نظر بگیرید. نوشیدنی های حاوی کالری مانند شیک های پروتئینی و اسموتی های میوه ای می توانند به شما برای رسیدن به نیاز کالری مصرفی خود کمک کنند. فقط اطمینان حاصل کنید که نوشیدنی های مقوی مصرف کرده و از نوشیدنی هایی مانند نوشابه که کالری مقوی ندارند، پرهیز کنید.
تحریک اشتها در افراد مسن:
افراد مسن ممکن است نگرانی های خاصی درباره کاهش اشتها داشته باشند. اغلب ممکن است یک بیماری یا شرایط زمینه‌ای باشد که غذای دریافتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مهم است تا برنامه مراقبتی یک دکتر را برای کمک به مدیریت هر شرایط بیماری که دارید، دنبال کنید. مدیریت مناسب بهداشت دندان، فعالیت روده ای[5] منظم و بهداشت خوب می‌تواند به صورت مثبت اشتها را در افراد مسن تحت تاثیر قرار دهد.
اگر در تهیه و آماده سازی غذا مشکل دارید، از سرویس‌های حمل و نقل فروشگاه های مواد غذایی استفاده کنید. همچنین خدماتی وجود دارند که مواد مغذی را به همراه طرز تهیه به دست شما رسانده و یا وعده غذایی کاملا آماده را به شما تحویل می دهند.
جنبه اجتماعی غذاخوردن اغلب با افزایش سن تغییر می کند. غذا خوردن با افراد دیگر تاثیر قابل توجهی روی اشتها و مقدار غذای مصرفی دارد. توانایی برای خوردن وعده های غذایی با دوستان یا خانواده یا در یک فضای اجتماعی مانند کافه تریا مرکز مراقبت، نسبت به غذا خوردن در اتاق شخصی، می‌تواند به طور مثبتی اشتها را تحت تاثیر قرار دهد.
اگر شما در یک سازمان یا مرکز مراقبت پرستاری هستید و مشکلی با انتخاب محدود غذا داشته و یا طعم غذا را دوست ندارید، بپرسید که آیا گزینه های غذاخوری به سبک کافه تریا به جای سینی از پیش پر شده وجود دارند. همچنین می توانید از مدیریت مرکز بپرسید که آیا امکان درخواست غذاهای مورد علاقه شما وجود دارد یا خیر. یادآوری غذا خوردن ممکن است مشکلی برای بعضی از افراد مسن باشد. می تواند کمک کننده باشد اگر یک یادآور برای زمانهای وعده غذایی یا یک برنامه غذایی روی دیوار تنظیم کنید.
تحریک اشتها در نوزادان و کودکان نوپا:
نوزادان، کودکان نوپا و کودکان بسیار جوان نیز ممکن است چالش‌های غذا خوردن خودشان را داشته باشند.
اگر شما نگران هستید که فرزند شما به مقدار کافی غذا نمی خورد و در حال کاهش وزن است، بسیار مهم است که با پزشک کودک خود صحبت کنید. آنها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که هیچ علل زمینه‌ای وجود نداشته و کودک شما مواد مغذی کافی را برای رشد سالم خود مصرف میکند.
نیاز کالری روزانه
نیاز کالری روزانه با توجه به تعدادی از فاکتور ها شامل موارد زیر متفاوت است:
جنسیت
سطح فعالیت
سن
در زیر این بخش جدول کوتاهی برای مقدار کالری مورد نیاز تخمین زده شده در روز با استفاده از سن، جنسیت و سطح فعالیت فیزیکی وجود دارد. اگر سوالی درباره مقدار تقریبی کالری که برای شرایط بخصوص شما بهینه است، دارید، با یک پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید.
سن (مرد) بی تحرک (مرد) فعالیت متوسط (مرد) فعال (مرد) سن (زن) بی تحرک (زن) فعالیت متوسط (زن) فعال (زن)
2 سال 1000 1000 1000 2 سال 1000 1000 1000
6 سال 1400 1600 1800 6 سال 1200 1400 1600
10 سال 1600 1800 2200 10 سال 1400 1800 2000
16 سال 2400 2800 3200 16 سال 1800 2000 2400
21-25 سال 2400 2800 3000 21-25 سال 2000 2200 2400
36-40 سال 2400 2600 2800 36-40 سال 1800 2000 2200
51-55 سال 2200 2400 2800 51-55 سال 1600 1800 2200
61-65 سال 2000 2400 2600 61-65 سال 1600 1800 2000
71-75 سال 2000 2200 2600 71-75 سال 1600 1800 2000
کمک گرفتن
مهم است که با دکتر تماس حاصل کنید اگر:
کاهش اشتهای غیر قابل وصفی را برای مدت زمان زیادی تجربه می‌کنید.
ناخواسته وزن کم می کنید.
علائمی در رابطه با کمبود مواد مغذی مانند خستگی، ریزش مو[7]، ضعیفی، سرگیجه یا کاهش توده عضلانی دارید.
علائم دیگری دارید که شما را نگران کرده اند.
پزشک شما قادر به تشخیص هر گونه شرایط سلامت فیزیکی و روانی که ممکن است علت کاهش اشتها باشد، است.
سخن نهایی و مهم
چند فاکتور که می‌توانند منجر به کاهش اشتها شوند وجود دارند. این فاکتورها با توجه به سن و شرایط پزشکی زمینه‌ای متفاوت هستند. اگر بدون درمان باقی بمانند، کمبود اشتها می تواند منجر به سوء هاضمه و یا دیگر مشکلات جدی سلامتی شود.
امکان کاهش اشتها با داروهای محرک اشتها و تغییرات سبک زندگی وجود دارد. مکمل‌ها نیز ممکن است کمک کننده باشد، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
موثرترین درمان، وابسته به علت زمینه‌ای کاهش اشتها است. مهم است تا با پزشک یا دیگر متخصص بهداشتی برای تشخیص بهترین برنامه برایتان صحبت کنید.
