مصرف غذا‌های سالم و مقوی، کلید داشتن سیستم گوارش سالم است. اینکه چطور غذا را برای هضم صحیح می‌جویم و خرد می‌کنیم هم نکته خیلی مهمیست. اولین قدم برای هضم غذا در دهانتان آغاز می‌شود. دندان‌ها به خرد کردن غذا کمک می‌کنند و بزاق دهان هم حاوی آنزیم‌های آغاز‌گر گوارش است. وقتی غذا را قورت می‌دهید، ماهیچه‌ها آن را از لوله‌گوارش عبور می‌دهند. سپس غذا تجزیه شده و مواد مغذی مورد نیاز بدنتان برای رشد و سلامتی از آن گرفته می‌شود.
عملکرد دندان در گوارش
انسان‌های بالغ باید ۳۲ دندان داشته باشند که ۴ عدد از آنها دندان عقل است. این ۴ دندان شاید هرگز رشد نکنند و یا به دلیل کمبود فضا و دلایل دیگر، کشیده شوند. دندان‌ها دسته‌بندی مختلفی دارند و هر دسته کار مشخصی انجام می‌دهد. می‌توان به دندان‌ها به عنوان اندام‌های جویدن هم نگاه کرد که نقش مهمی در فرآیند گوارش دارند! جویدن غذا سیگنالی به بزاق دهان برای کمک به خردکردن کربوهیدات‌ها می‌دهد.
به بخش‌هایی از دندان که مشخص هستند، تاج گفته می‌شود. ساختار لایه بیرونی تاج شامل سطحی بیرونی و سخت به نام مینا می‌‌باشد. مینا سخت‌‌ترین ماده در بدن انسان است.
دندان‌های پیشین دارای لبه‌هایی تیز هستند که برای بریدن غذا ساخته شده‌اند. ۶ دندان پیشین در بالا و ۶ عدد در پایین دهان قرار دارند. در گوشه‌هر ردیف از دندان‌های پیشین، دندان‌های نیش قرار دارند. این دندان‌ها ریشه‌هایی طویل داشته و برای گسیختنغذا طراحی شده‌اند. دندان‌های نیش غذا را بریده و به کمک زبان به سمت دندان‌های آسیا و آسیای کوچک انتقال می‌دهند. دندان‌های عقبی با سطوح خود به جویدن و خرد کردن غذا کمک می‌کنند.
دندان‌های آسیای کوچک از آسیا کوچک‌ترند و با خرد کردن غذا به عمل جویدن کمک می‌کنند. در بخش‌های انتهایی دندان‌ها، ۲ دندان آسیای کوچک هم قرار دارند که بین دندان‌های نیش و آسیا قرار گرفته‌اند.
چگونه بزاق دهان، گوارش را آغاز می‌کند؟
وقتی غذا می‌خورید، غذا ابتدا با بزاق ترشح شده از غدد بزاقی مخلوط می‌شود. ۳ غده اصلی بزاقی، غده‌بنا‌گوشی، زیر‌آرواره‌ای و زیرزبانی نام دارند.
غدد بنا‌گوشی در ۲ طرف صورت و داخل گونه قرار دارند. این غدد منافذی به نام مجاری استنسن دارند که بزاق از آنجا ترشح می‌شود. این غدد، بزرگترین غدد بزاقی هستند که در جویدن و بلعیدن اغلب مواد نشاسته‌دار کمک می‌کنند.
غدد زیر‌آرواره‌ای در بخش کناری آرواره‌زیرین قرار دارند. این غدد آمیلاز و مخاط ترشح می‌کنند که در تجزیه نشاسته و نرم کردن گلو موثر است.
غدد زیر زبانی، زیر زبان قرار دارند. این غدد موسین ترشح می‌کنند که ترشح بزاق را تسهیل می‌کند. بیشتر بزاق در ساعات بیداری ترشح می‌شود و هنگام خواب میزانش کاهش می‌یابد. اگر با دهان خشک و بدبو از خواب بیدار می‌شوید، به دلیل کاهش تولید بزاق دهان برای کمک به بهداشت دهان است. این غده غذا را نرم کرده و به هم می‌چسباند، عملی که برای بلعیدن بهتر غذا لازم است. بدون بزاق کافی و در نتیجه خشکی دهان، عمل بلعیدن مشکل می‌شود و خطر خفگی به دلیل گیر‌کردن غذا در گلو افزایش می‌یابد.
برای جویدن و هضم غذا، به دندان‌هایی سالم نیاز دارید!
انحراف دندان
گفته می‌شود وقتی دندان‌ها به خوبی کنار هم قرار می‌گیرند، در انسداد کامل هستند. این یعنی بخش بالایی روی بخش پایینی جفت می‌شود و سطوح تیز دندان‌های آسیا روی فرورفتگی‌های دندان‌های مقابلشان قرار می‌گیرد. انسداد صحیح دندان‌ها جلوی گاز گرفتن لب و گونه‌ها را می‌گیرد و دندان‌های پایینی از زبان محافظت کرده و آن را در جای خود نگاه می‌دارند.
اگر دندان‌هایتان به خوبی در کنار هم قرار نگیرند، دچار انحراف دندان می‌شوید. مشکلات ارثی، عادات بد در دوران کودکی مثل مکیدن شست و فشار دادن دندان‌ها با زبان، استفاده طولانی مدت از پستانک و شیشه‌شیر، همه از عوامل ایجاد انحراف دندان هستند. انحراف دندان‌ها در اثر آسیب دیدن یا شکستن آرواره هم اتفاق می‌افتد. رشد تومور‌ها هم باعث این مشکل می‌شود. از عوامل دیگر این مشکلات می‌توان به فضا‌های خالی نا‌مناسب بین دندان‌ها، تاج و فرورفتگی‌های آن اشاره کرد.
جایگزین نکردن دندان افتاده در زمان مناسب هم باعث می‌شود تا سایر دندان‌ها جا‌به‌جا شده و انحراف دندان را ایجاد کنند. این انحراف نه تنها بر ظاهر شما تاثیر می‌گذارد، بلکه بر جویدن و گاز زدن غذا هم تاثیر‌گذار است. نباید انحراف دندان را دست کم گرفت و باید به اصلاح‌آن پرداخت.
پیشگیری
توانایی شما در جویدن به اندازه کیفیت غذایی که می‌خورید حائز اهمیت است. انجمن دندانپزشکان آمریکا رعایت بهداشت روزانه دهان را به عنوان بهترین روش برای حفظ سلامت دندان‌ها پیشنهاد می‌کند. مسواک کردن و استفاده از نخ دندان، ابزار‌های اصلی مورد نیازند. در ادامه چند نکته برای پاک و سلامت نگاه داشتن دندان‌ها و داشتن لبخندی زیبا و گوارشی سالم پیشنهاد می‌کنیم.
سلامت دهان
مسواک زدن و استفاده مناسب از نخ دندان بسیار مهم است. اگر روزی ۳ مرتبه با عجله دندان‌ها را مسواک زده و نخ بکشید، بدون اینکه به خوبی لثه‌ها را تمیز کنید، میکروب‌ها با آسیب رساندن به دندان‌هایتان موجب پوسیدگی، بیماری‌های لثه و حتی بدتر از همه موجب از بین رفتن آنها می‌شوند. از دندانپزشک خود نحوه صحیح استفاده از نخ دندان را بپرسید. به طور خلاصه، یک تکه نخ دندان بین انگشتانتان گرفته و به آرامی دور هر طرف از دندان‌هایتان بکشید و تا زیر لثه‌ها این کار را ادامه دهید.حرکات آرام بالا و پایین این مناطق که توسط مسواک قابل دسترسی نیستند را تمیز می‌کند. برای هر دندان از یک قطعه تمیز نخ استفاده کنید. ابتدا دندان‌ها را نخ بکشید تا غذا و موادی که بین دندان‌ها و زیر لثه گیر کرده، بیرون بیایند؛ سپس دندان‌ها را مسواک زده و خشک کنید.
مطمئن شوید که لثه‌هایتان را هم مانند تمامی سطوح دندان‌ها مسواک می‌زنید. اگر بعد از هر غذا نمی‌توانید مسواک بزنید، دهانتان را با آب شسته یا آدامس مصرف کنید. استفاده از نخ دندان و مسواک در شب بسیار مهم است، زیرا به دلیل کاهش ترشح بزاق هنگام خواب، دهان در برابر حمله میکروب‌ها آسیب‌پذیرتر است. خشکی دهان می‌تواند مشکل‌ساز باشد و استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان از ابتلا به بیماری‌های لثه و دندان که در اثر کاهش بزاق افزایش می‌یابند، جلوگیری می‌کند.
فکر نکنید تنها به دلیل اینکه روی خمیردندان نوشته “کاملا طبیعی” یعنی این خمیردندان برای شما مناسب است. بسیاری از این خمیردندان‌ها حاوی ساخارین و یا سدیم لاریل سولفات هستند که باعث خشکی دهان می‌شوند. برای داشتن بهترین خمیردندان و دهان‌شویه از محصولات زیر استفاده کنید:
دهان‌شویه‌های بدون الکل
الکل دهان را خشک می‌کند و ph دهان را به میزانی که میکروب‌ها دوست دارند تغییر می‌دهد. به همین دلیل است که مصرف بیش از حد مشروبات الکلی برای دهان مضر است. دهان‌شویه‌های حاوی xylitol بسیار مناسبند، زیرا به جریان ترشح بزاق کمک می‌کند.
خمیردندان و دهان‌شویه‌های طبیعی xylitol
تحقیقات نشان می‌دهد مصرف xylitol به طور مداوم در خمیردندان و مخصوصا آدامس برای سلامت دهان بسیار موثر است. این کار باعث بهبود ترشح بزاق می‌شود که برای رفع خشکی دهان موثر است. تحقیقات نشان می‌دهد که این کار از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.
با مسواک زدن و استفاده صحیح از نخ دندان به طور روزانه به سلامت دندان و لثه‌خود کمک کنید. غذا‌های سالم و مقوی بخورید تا شکمتان سپاسگذار شما باشد.
