نوع بدن (Body Type) انسان تنها ظاهر یک فرد را توصیف نمی کند. در حقیقت، نوع بدن می تواند شیوه واکنش سیستم بدن شما به غذاهایی که می خورید و همچنین ویژگی های هورمونی شما را توصیف کند. حتی بر اساس نوع بدن یک فرد می توان بهترین تمرینات ورزشی را برای کمک به کاهش وزن وی تعیین کرد.
اصلی ترین تقسیم بندی تیپ های بدنی/ البته انواع دیگری هم در برخی منابع ذکر شده ولی این سه مورد، تیپ های اصلی به شمار می روند.
انواع بدن می توانند در سه دسته سیب شکل، گلابی شکل و ساعت شنی شکل طبقه بندی شوند. افرادی که دارای نوع بدن سیب شکل هستند بیشترین میزان چربی را در ناحیه اطراف شکم دارند و دارای پاهای بلند و باریک هستند. افرادی که بدن گلابی شکل دارند دارای بالا تنه باریک بوده و تمام وزن آنها در باسن و ران ها ذخیره شده است. در نهایت، افرادی با بدن ساعت شنی شکل دارای توزیع برابر وزن در سراسر بدن خود هستند.
نوع بدن ساعت شنی شکل دارای بهترین سوخت و ساز است، در شرایطی که نوع بدن گلابی شکل به طور معمول با نرخ پایین سوخت و ساز و موضوع وزن دست و پنجه نرم می کند.
هر نوع بدن نسبت به دیگری متفاوت است و به روش های مختلف چربی ذخیره می کند که به ایجاد اشکال مختلف منجر می شود. هنگامی که سوخت مورد نیاز بدن را بر اساس نوع بدن خود تنظیم می کنید احتمالا نسبت به سرعت سازگاری و واکنش آن به برنامه غذایی خود شگفت زده خواهید شد. بر همین اساس، در زمینه بهبود سطوح انرژی و کاهش وزن شرایط راحت‌تری را تجربه خواهید کرد.
برای بهبود سوخت و ساز و تسریع کاهش وزن در ادامه راهنمایی خلاصه از این که بر اساس نوع بدن چه چیزهایی باید در رژیم غذایی وجود داشته باشند و چه چیزهایی باید حذف شوند را ارائه می کنیم.
افرادی دارای بدن سیب شکل بیشترین میزان چربی را در ناحیه اطراف شکم دارند
نوع بدن سیب شکل
این نوع بدن، که به نام اندومورف نیز شناخته می شود، با انتشار انسولین و کورتیزول بیش از اندازه به همراه ذخیره چربی در اطراف ناحیه شکم سر و کار دارند. تناسبات یک بدن سیب شکل تحت تاثیر سطوح بالاتر آندروژن قرار می گیرد که به ذخیره بافت چربی اضافه در اطراف سینه، دور کمر و پشت منجر می شود. وزن اضافی در اطراف ناحیه شکم با برخی تهدیدات سلامت از جمله خطر افزایش یافته بیماری قلبی، دیابت و سرطان مرتبط است.
با این وجود، ران ها و بازوها به طور کلی در این نوع بدن باریک و بدون وزن اضافی هستند. افرادی که دارای این نوع بدن هستند به طور معمول قد کوتاه‌تری دارند. به نظر می رسد این افراد به سرعت وزن اضافه می کنند، اما خبر خوب این است که به سرعت نیز وزن از دست می دهند.
تمام کاری که افراد دارای بدن سیب شکل باید انجام دهند زیر نظر داشتن رژیم غذایی است تا هرچه سریع‌تر به شکل دلخواه و مناسب باز گردند. به خاطر داشته باشید که چربی های شکمی سریع‌تر از چربی های ذخیره شده در ناحیه باسن و ران شکسته می شوند. یک سبک زندگی نشسته و کم تحرک به هیچ عنوان برای افرادی با نوع بدن سیب شکل توصیه نمی شود.
تغذیه برای بدن سیب شکل
اگر دارای نوع بدن سیب شکل هستید باید میزان کالری دریافتی روزانه خود را زیر نظر داشته باشید. بر همین اساس، باید یک رژیم غذایی با توزیع متعادل از درشت مغذی ها مانند ۳۰ درصد کربوهیدرات، ۳۵ درصد پروتئین و ۳۵ درص چربی را هدف گذاری کنید.
روی دریافت مقادیر بالای پروتئین و سبزیجات با میزان برابر از چربی های سالم متمرکز شوید. نیاز خود به کربوهیدارت ها را با مواد غذایی مفید مانند میوه ها و سبزیجات تامین کنید. از مصرف مواد غذایی با کربوهیدارت بالا پرهیز کنید زیرا به راحتی تبدیل به قند می شوند که سرانجام به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. در همین راستا، خوردن مواد غذایی با کربوهیدارت بالا یک بار در هفته را مد نظر قرار دهید.
چربی های اشباع نشده سالم: این چربی های دوستدار قلب در آجیل (گردو و بادام)، دانه ها (شنبلیله، جو، چیا)، روغن زیتون، روغن نارگیل، کره های آجیل و پنیر پر چرب یافت می شود. مواد غذایی حاوی این چربی های سالم به حفظ سطوح قند خون، محدود کردن ترشح انسولین اضافی، سرکوب لپتین، کاهش واکنش انسولین پس از غذا، و تعادل سطوح گلوکز و انسولین در بدن کمک می کنند.
چربی های ضد التهابی: این چربی ها در آووکادو، روغن زیتون، ماهی سی باس، ماهی سالمون و غلات سبوس دار مانند جو و گندم سیاه یافت می شوند. این مواد غذایی به تثبیت سطوح قند خون در بدن و همچنین کنترل سطوح کورتیزول کمک می کنند.
لوبیا سفید: این ماده غذایی منبع طبیعی از فسفاتیدیل‌سرین، یک ماده شیمیایی که به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) در مغز کمک می کند، است. همچنین لوبیا سفید حاوی فیبر است که به تعادل و تثبیت سطوح انسولین در بدن کمک می کند.
بلوبری: بلوبری حاوی ترکیبات زیست‌فعال ویژه است که به افزایش حساسیت انسولین و کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک می کند.
شکلات تلخ یا پودر کاکائو: کاکائو موجود در شکلات تلخ به مهار آنزیم هایی که حفظ سطوح فشار خون در بدن را محدود می سازند، کمک می کند. افزون بر این، این ماده غذایی سروتونین را افزایش می دهد که یک ماده شیمیایی با اثر ضد افسردگی است و به کاهش سطوح کورتیزول در خون کمک می کند. از این رو، در تسکین استرس و بهبود افسردگی موثر است.
پروتئین پاک: گوشت مرغ، گوشت ماهی و گوشت گاو به کاهش سطوح لپتین در بدن کمک می کنند. این شرایط در نهایت به بهبود سوخت و ساز و چربی سوزی سریع‌تر منجر می شود.
سبزیجات برگ دار: اسفناج، کلم پیچ، کلم، و دیگر سبزیجات سبز برگ بدن را وارد وضعیت چربی سوزی می کنند. به جای دخیره چربی، با مصرف این مواد غذایی بدن حذف چربی از سلول ها را آغاز می کند.
سیب ارگانیک: سیب به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) در خون کمک می کند.
شیرین کننده های مصنوعی: غذاهای حاوی آسپارتام و شیرین کننده های مصنوعی که انسولین را افزایش می دهند به افزایش هوس غذا خوردن و اضافه وزن منجر می شوند.
قهوه یا نوشیدنی های کافئین دار: این نوع از نوشیدنی ها به افزایش سطوح کورتیزول و انسولین منجر می شوند.
کربوهیدارت های پالایش شده: غذاهایی مانند برنج، پاستا و نان سفید چربی کمی دارند اما موجب افزایش قند خون می شوند که می تواند به افزایش استرس در بدن و گرسنگی بیشتر منجر شود.
غذاهای شیرین شده با فروکتوز یا شربت ذرت با فروکتور بالا: این مواد غذایی موجب افزایش میل و اشتها به غذا خوردن می شوند.
غذاهایی با قند بالا: غذاهایی با قند بالا مانند کیک، کلوچه و دونات سطوح انسولین را در خون افزایش داده و به افزایش وزن منجر می شوند. مواد غذایی مانند انبه، آناناس، انگور، ماست های طعم دار و نوشیدنی های انرژی‌زا نیز شرایطی مشابه ایجاد می کنند.
مواد غذایی کم ارزش: مواد غذایی کم ارزش مانند چیپس، پیتزا، همبرگر، و غیره سرشار از چربی و کربوهیدارت هستند و باید از خوردن آنها پرهیز کنید.
نکته: فردی با نوع بدن سیب شکل نسبت به کربوهیدارت های سالم مانند سیب زمینی شیرین، برنج قهوه ای و نخود نیز حساس است و این مواد غذایی نیز می توانند به افزایش وزن منجر شوند.
بدن گلابی شکل
بدن گلابی شکل که به نام اکتومورف نیز شناخته می شود با استروژن بیش از اندازه و تمایل به افزایش وزن در اطراف باسن و ران ها سر و کار دارد. تسلط استروژن به شرایطی مانند افزایش چربی سمی، حبس آب، نفخ و دیگر موضوعات سلامت منجر می شود. افرادی با بدن گلابی شکل به طور معمول دارای بالا تنه کوچک‌تر به همراه مقداری وزن اضافی در اطراف بازو ها و سینه هستند.
هنگامی که بحث کاهش وزن مطرح می شود، افراد دارای بدن گلابی شکل بیشتر دچار سرخوردگی می شوند زیرا چربی سوزی در این افراد به واسطه ذخیره چربی در اطراف باسن و ران ها دشوار است. به بیان دیگر، برای افراد دارای بدن گلابی شکل کاهش وزن در دیگر نقاط بدن آسان‌تر است. مصرف مواد غذایی که تولید استروژن را محدود می سازند به این افراد در کاهش وزن کمک می کند.
هنگامی که بحث سلامت مطرح می شود، افراد دارای بدن گلابی شکل خوش شانس هستند. برخلاف چربی شکمی، چربی ذخیره شده در اطراف باسن و ران ها به طور معمول خطر بیماری قلبی و دیابت را افزایش نمی دهد. این نوع چربی مقاومت انسولین را کاهش می دهد و کلسترول خوب (HDL) را افزایش می دهد.
تغذیه برای بدن گلابی شکل
سوخت و ساز سریع نکته مثبت در افراد دارای بدن گلابی شکل است. از این رو، فرد باید نسبت به مصرف کافی از کالری و کربوهیدارت اطمینان حاصل کند. در همین راستا، درشت مغذی ها را می توانید این گونه تقسیم کنید: ۵۰ درصد کربوهیدارت، ۲۵ درصد چربی و ۲۵ درصد پروتئین.
برای فردی با بدن گلابی شکل دنبال کردن یک رژیم غذایی کم چربی خوب است و به شکستن چربی ذخیره شده در قسمت پایین تنه کمک می کند.
تخم کتان: تخم کتان یک ماده غذایی با ویژگی فیتواستروژنیک ضعیف است و از این رو به حذف استروژن اضافی از بدن کمک می کند.
سبزیجات چلیپایی: سبزیجاتی مانند کلم، گل کلم، شاهی و دیگر سبزیجات برگ سبز دیگر که حاوی مقادیر زیاد از مواد مغذی گیاهی (سولفورافان و ایزوتیوسیانات) هستند به کاهش استروژن کمک می کنند.
لبنیات و گوشت قرمز ارگانیک: این مواد غذایی به کاهش سطح هورمون استروژن کمک می کنند.
لبنیات کم چرب: کلسیم موجود در لبنیات کم چرب به تنظیم روش ذخیره، انباشتگی و شکستن چربی در بدن کمک می کند.
میوه ها و سبزیجاتی با فیبر بالا: مواد غذایی مانند کنگر فرنگی و چغندر سرشار از فیبر هستند و از این رو به کاهش استروژن در بدن کمک می کنند.
جوانه کلم بروکلی: جوانه کلم بروکلی منبعی فوق العاده برای سولفورافان است که به کاهش سطح استروژن کمک می کند. افزون بر این، مواد مغذی گیاهی موجود در آن خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد.
جوانه لوبیا: جوانه لوبیا سرشار از گلوتاریک اسید است که جذب دوباره استروژن توسط دستگاه گوارش را محدود می کند. از این رو، استروژن بیشتری دفع می شود.
غلات کامل: غلات کامل مانند کینوا، جو و گندم سیاه منابع فوق العاده برای فیتواستروژن و پلی فنل های ضد استروژن هستند که به کاهش استروژن کمک می کنند.
پروتئین بدون چربی: پروتئین های بدون چربی حاوی لیزین و ترئونین هستند که این ترکیبات به عملکرد مناسب کبد و سوخت و ساز استروژن کمک می کنند.
لبنیات پر چرب، توفو و محصولات تخمیر نشده سویا: این قبیل مواد غذایی سطوح استروژن را در بدن افزایش می دهند.
کافئین: نوشیدن بیش از اندازه قهوه و دیگر نوشیدنی های حاوی کافئین می تواند به افزایش سطوح استروژن منجر شود.
کربوهیدارت های سفید/پاستا: این مواد غذایی از کربوهیدارت های با میزان قند بالا هستند که به حبس آب و ذخیره چربی در پایین تنه کمک می کنند.
گوشت های فرآوری شده: این قبیل گوشت ها حاوی چربی زیادی هستند که به افزایش سطوح استروژن منجر می شود. افزون بر این، آنها حاوی نمک فراوان هستند که به حبس آب منجر می شود.
الکل: نوشیدن الکل تولید استروژن را در بدن افزایش می دهد که هر چه بیشتر خطر ابتلا به سرطان های مرتبط با هورمون مانند سرطان پستان را افزایش می دهد.
چربی های مضر: چربی های مضر شامل روغن های هیدروژنه و نیمه هیدروژنه می شوند. این چربی ها تولید استروژن را افزایش می دهند.
چربی های التهابی: چربی های التهابی شامل بیشتر روغن های گیاهی مانند آفتابگردان، نخل و پنبه دانه می شوند که سطوح استروژن را در بدن افزایش می دهند.
چربی های اشباع: این چربی ها منشا حیوانی دارند که از جمله مواد غذایی شامل آنها می توان به لبنیات پر چرب و گوشت های قرمز اشاره کرد.
بدن ساعت شنی شکل
بدن ساعت شنی شکل در جایی میان بدن سیب شکل و بدن گلابی شکل قرار می گیرد. این نوع از شکل بدن به نام مزومورف نیز شناخته می شود. افرادی که دارای بدن ساعت شنی شکل هستند با میزان پایین هورمون تیروئید سر و کار دارند و وزن آنها به صورت برابر در تمام بدن توزیع شده است.
این نوع بدن به طور معمول دارای ظاهری نرم و گرد با ساختار عضلانی و تراکم توده بدنی در بازوها، سینه، زانوها و قوزک پاها است. افرادی که دارای این نوع بدن هستند ظاهری لاغر اما ورزشی داشته و میزان چربی در بدن آنها کم است. افرادی که دارای بدن ساعت شنی شکل هستند از سلول های ماهیچه ای پاسخگو و سوخت و ساز بالا بهره می برند. به واسطه سوخت و ساز بالا این افراد به راحتی چربی می سوزانند. این افراد بدون تلاش خاصی و با توجه به مواد غذایی مصرفی می توانند وزن اضافه کنند یا آن را کاهش دهند.
تغذیه برای بدن ساعت شنی شکل
از آنجایی که این نوع بدن بین نوع سیب شکل و گلابی شکل قرار می گیرد باید درشت مغذی های خود را به صورت مساوی بین کربوهیدارت ها، پروتئین ها و چربی ها تقسیم کنید. دریافت یک سوم از مجموع کالری دریافتی از هر یک از این سه گروه را مد نظر قرار دهید.
سبزیجات خام و میوه ها: میوه ها و سبزیجات مختلف مانند سیب، پرتقال، گلابی، تربچه، هویج و سبزیجات سبز برگ را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
غلات سبوس دار: بلغور جو دوسر، کینوآ و گندم سیاه را در رژیم غذایی منظم خود قرار دهید.
گوشت گاو: گوشت گاو منبع طبیعی از ید، آهن، اسیدهای چرب قدرتمند و اسید لینولئیک است.
ماست یونانی: ماست یونانی حاوی پروتئین فراوان و کربوهیدارت و چربی کم است و گزینه ای خوب برای افزایش انرژی و کاهش وزن محسوب می شود.
جلبک دریایی و کلپ: این مواد منابع فوق العاده برای ید هستند. ید در تولید تیروکسین نقش دارد که هر چه بیشتر به تنظیم و بهبود سوخت و ساز بدن کمک می کند.
روغن نارگیل: این ماده به کاهش چربی شکمی و افزایش انرژی کمک می کند.
آجیل برزیلی: آجیل برزیلی سرشار از سلنیم است که برای تیروئید فوق العاده خوب است.
نوشیدنی های کافئین دار: چای، قهوه، و شکلات داغ و همچنین نوشیدنی های انرژی‌زا که حاوی کافئین هستند برای فردی با بدن ساعت شنی شکل چندان خوب نیستند.
کربوهیدرات های پالایش شده: از کربوهیدارت های پالایش شده مانند آرد، و محصولاتی که حاوی آرد سفید هستند مانند نان سفید و پاستا پرهیز کنید.
سویا تخمیر نشده: این ماده می تواند سطوح استروژن را افزایش دهد که در عملکرد درست تیروئید اختلال ایجاد می کند.
فلوراید و آب کلردار: این مواد در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می کنند.
تیروئیدسازها: مواد غذایی مانند کلم، بروکلی، گل کلم، جوانه بروکسل، سیب زمینی شیرین، ذرت، لوبیا، و محصولات سویا می توانند در سنتز هورمون تیروئید به صورت سالم اختلال ایجاد کنند و به بزرگ شدن این غذه منجر شوند.
بادام زمینی و کره بادام زمینی: این مواد غذایی بسیار اسیدی و التهابی هستند و در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می کنند.
ماهی با جیوه بالا: ماهی هایی مانند شاه ماهی خال مخالی، کوسه، شمشیر ماهی و بیشتر ماهی های تن در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می کنند.
