اضافه وزن و آپنه خواب
چگونه چاقی باعث آپنه خواب می‌شود؟
چندین بیماری احتمال ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهد، اما آپنه انسدادی خواب در افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند شایع‌تر است. اضافه وزن باعث ایجاد رسوب چربی در گردن فرد به نام چربی حلقی می‌شود. چربی حلقی می‌تواند راه هوایی فوقانی فرد را که از قبل در هنگام خواب شل شده است را تنگ یا مسدود کند. به همین دلیل است که خروپف یکی از شایع‌ترین علائم آپنه خواب است – هوا به معنای واقعی کلمه از طریق یک راه هوایی محدود فشرده می‌شود و باعث ایجاد صدای بلند می‌شود.
علاوه بر این، افزایش دور شکم ناشی از چربی اضافی می‌تواند دیواره قفسه سینه فرد را فشرده کند و حجم ریه را کاهش دهد. این کاهش ظرفیت ریه، جریان هوا را کاهش می‌دهد، و باعث می‌شود راه هوایی فوقانی در هنگام خواب روی هم قرار بگیرد. خطر آپنه انسدادی خواب با افزایش شاخص توده بدنی (BMI) که میزان چربی بدن فرد را بر اساس قد و وزن اندازه‌گیری می‌کند، همچنان افزایش می‌یابد. حتی افزایش 10 درصدی وزن با افزایش 6 برابری خطر آپنه انسدادی خواب همراه است.
علل کمتر شایع آپنه خواب عبارتند از: لوزه‌های بزرگ که راه هوایی را مسدود می‌کنند، ویژگی‌های آناتومیکی مانند گردن کلفت یا گلوی باریک، اختلالات غدد درون‌ریز (از جمله دیابت و بیماری تیروئید)، برگشت (ریفلاکس) اسید معده، بیماری‌های ریوی و مشکلات قلبی. با این حال، تقریباً 60 تا 90 درصد بزرگسالان مبتلا به آپنه انسدادی خواب دارای اضافه وزن هستند.
آیا آپنه خواب می‌تواند باعث افزایش وزن شود؟
در حالی که وزن اضافی مدت‌هاست که به عنوان یک عامل خطر برای آپنه انسدادی خواب شناخته شده است، شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهند که این رابطه متقابل است. دلیل آن این است که کمبود خواب با کاهش لپتین (هورمون سرکوب‌کننده اشتها) و افزایش گرلین (هورمون محرک اشتها) مرتبط است که ممکن است میل به غذاهای پر کالری را افزایش دهد. داده‌های اضافی نشان می‌دهد که خواب ناکافی منجر به پرخوری، چاقی و کاهش از دست دادن چربی در طول محدودیت کالری می‌شود.
همچنین به نظر می‌رسد که بیماران آپنه انسدادی خواب، به ویژه، ممکن است نسبت به افرادی که دارای شاخص توده بدنی و وضعیت سلامت مشابه هستند، اما از آپنه خواب رنج نمی‌برند، بیشتر مستعد افزایش وزن باشند. یک مطالعه نشان داده شده است که افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب در سال منتهی به تشخیص آپنه انسدادی خواب در مقایسه با افراد بدون آپنه انسدادی خواب به طور قابل توجهی وزن بیشتری (حدود 16 پوند) اضافه کرده‌اند.
آپنه خواب همچنین می‌تواند انرژی لازم برای حفظ وزن بدن را در افراد کم کند. خواب‌آلودگی در طول روز یک علامت شایع آپنه خواب است که از خواب پراکنده و بدون طراوت ناشی می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که خواب‌آلودگی بیش از حد ممکن است باعث شود مبتلایان به آپنه خواب در ساعات بیداری فعالیت بدنی کمتری داشته باشند. این ممکن است مخصوصاً برای افراد چاق مشکل‌ساز باشد که اغلب با تلاش بدنی دچار تنگی نفس و ناراحتی بیشتر در قفسه سینه می‌شوند و در نتیجه ورزش محدود می‌شود. بدون تغییر رژیم غذایی، کاهش سطح فعالیت می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
اثرات آپنه خواب و اضافه وزن بر سلامتی
مبتلایان به آپنه خواب با محرومیت از استراحت کافی و با کیفیت، استرس قابل توجهی را بر روی سیستم قلبی عروقی، متابولیک و ریوی خود تجربه می‌کنند. این ممکن است به ویژه برای افراد چاق نگران‌کننده باشد، زیرا چاقی همچنین می‌تواند خطر مشکلات قلبی، ریوی و متابولیک را افزایش دهد و به طور بالقوه نگرانی‌های سلامتی آنها را تشدید کند.
آپنه خواب و سلامت قلب و عروق
آپنه خواب به طرق مختلف بر کل سیستم قلبی عروقی فرد تأثیر می‌گذارد. هر بار که یک وقفه تنفسی رخ می‌دهد، اکسیژن بدن کاهش می‌یابد و واکنش “جنگ یا گریز” را تحریک می‌کند. هنگامی که این پاسخ رخ می‌دهد، فشار خون بالا می‌رود و ضربان قلب افزایش می‌یابد و باعث می‌شود فرد خواب بیدار شود و راه هوایی خود را دوباره باز کند. این چرخه در طول شب تکرار می‌شود. افزایش و کاهش چرخه‌ای سطح اکسیژن خون می‌تواند باعث التهاب شود که به نوبه خود ممکن است منجر به تصلب شرایین (تجمع پلاک در رگ‌های خونی) شود که با حملات قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا همراه است.
آپنه خواب همچنین سطح دی‌اکسیدکربن و گلوکز خون را افزایش می‌دهد، بخشی از سیستم عصبی را که ضربان قلب و جریان خون را کنترل می‌کند، مختل می‌کند، مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و جریان اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را تغییر می‌دهد. در نتیجه، آپنه خواب با مشکلات قلبی، ریوی و متابولیک زیر همراه است:
فشار خون بالا (فشار خون بالا)
فیبریلاسیون دهلیزی و سایر آریتمی‌ها (بی‌نظمی تپش قلب)
نارسایی قلبی
سکته مغزی و حملات ایسکمیک گذرا ((Transient Ischemic Attacks: TIA، که به عنوان “سکته‌های کوچک” نیز شناخته می‌شود)
بیماری عروق کرونر قلب
دیابت (بیماری قند یا مرض قند) نوع 2
سندرم متابولیک (چاقی، فشار خون بالا، دیابت و مقادیر غیرطبیعی چربی خون)
آیا کاهش وزن می‌تواند آپنه خواب را درمان کند؟
درمان آپنه خواب، مانند درمان بسیاری از بیماری‌ها، با اصلاح سبک زندگی و رفتار شروع می‌شود. برای اکثر مبتلایان به آپنه انسدادی خواب، این شامل تلاش برای داشتن وزن بدن سالم است. کاهش وزن رسوبات چربی در گردن و زبان را کاهش می‌دهد که می‌تواند به بهبود جریان هوا کمک کند. همچنین باعث کاهش چربی شکمی می‌شود که به نوبه خود حجم ریه را افزایش می‌دهد و کشش راه هوایی را بهبود می‌بخشد و احتمال روی هم قرار گرفتن راه هوایی در طول خواب را کاهش می‌دهد.
کاهش وزن همچنین می‌تواند به طور قابل توجهی بسیاری از علائم مرتبط با آپنه انسدادی خواب مانند خواب‌آلودگی در طول روز را کاهش دهد. تحریک‌پذیری و سایر اختلالات عصبی روانی نیز به طور قابل توجهی بهبود می‌یابند. بهبود کلی در سلامت قلب و عروق، فشار خون بالا، مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2 و به ویژه کیفیت زندگی وجود دارد. کاهش وزن فقط 10 تا 15 درصد می‌تواند شدت آپنه انسدادی خواب را تا 50 درصد در بیماران با چاقی متوسط کاهش دهد. متأسفانه، در حالی که کاهش وزن می‌تواند بهبودی معنی‌داری در آپنه انسدادی خواب ایجاد کند، معمولاً به درمان کامل منجر نمی‌شود و بسیاری از بیماران مبتلا به آپنه خواب نیاز به درمان‌های اضافی نیز دارند.
