حلوای سیاه و سفید از گران قیمت ترین، لذیذ ترین و غنی ترین آبزیان جنوب کشور می باشند. این دو گونه به لحاظ ارزش غذایی تامین کننده دامنه وسیعی از ویتامین ها، مواد معدنی ضروری برای بدن و اسید های چرب مفید می باشد. در ادامه به بررسی منابع مغذی ماهی حلوا و اثرات آن در پیشگیری از ۷ بیماری شایع و مهم می پردازیم.
معرفی دو گونه ماهی حلوا
ماهی حلوا که در گونه حلوا سفید و حلوا سیاه یافت می شود، از خوشمزه ترین و محبوب ترین ماهیان جنوب کشور است. به خصوص ماهی حلوا سفید که علاوه بر طعم بی نظیری که دارد، بافت گوشتی لطیف و خوش طعمی به رنگ سفید دارد. این ماهی فاقد تیغ های ریز است و مصرف آن به صورت سرخ کردنی توصیه می شود.
در هنگام پاک کردن این ماهی مشکلی با پاک کردن فلس های آن نخواهید داشت زیرا به سادگی و توسط دست فلس ها برداشته می شوند. سر و دم حلوای سفید که به ماهی زبیدی نیز معروف است اغلب جدا نمی گردد. بلکه تنها شکم آن را خالی کرده، به صورت سرخ کرده مصرف می نمایند.
ماهی حلوای سفید یا زبیدی Pampus argenteus
حلوای سفید که در جنوب کشور به آن زُبِیدی یا زُبِیده به معنی برتر گفته می شود در واقع گران قیمت ترین و مرغوب ترین نوع ماهی جنوب است. زیرا طعم و مزه لذیذی دارد. زیستگاه این ماهی در آب های قاره های آسیا، اقیانوس آرام و هند همچنین دریای شرق، جنوب چین، اقیانوس اطلس و… می باشد.
با توجه به اینکه این ماهی از آبزیان کوچک و سخت پوستان تغذیه می نماید، به لحاظ ارزش غذایی می توان آن را یکی از ارزشمند ترین آبزیان تلقی کرد.
ماهی حلوای سیاه
به لحاظ ظاهری ماهی حلوای سیاه ظاهری کاملا شبیه به ماهی زبیدی دارد. تنها تفاوت آن در رنگ پوست آن است که به خاکستری تیره متمایل می باشد. این ماهی نیز همانند حلوای سفید بسیار گوشتی و فاقد تیغ و در نتیجه خوش خوراک می باشد. رنگ گوشت حلوای سیاه همانند گوشت گوسفند کمی متمایل به قرمز است.
ارزش غذایی حلوای سفید و سیاه
به لحاظ ارزش غذایی، هر دو گونه سرشار از اسید های چرب امگا۳ و ویتامین های ضروری برای سلامتی بدن هستند. همچنین طیف وسیعی از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای بدن که در ادامه به بررسی هر یک می پردازیم.
امگا۳
همانطور که می دانید امگا ۳ یک اسید چرب غیر اشباع ضروری برای بدن می باشد که به دلیل خواص ضد التهابی که دارد در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها بسیار نقش موثری دارد. بطور مثال پیشگیری از بیماری های قلبی وعروقی و مغز و اعصاب و جلوگیری از وقوع سکته های مغزی و قلبی. همچنین امگا ۳ از آسیب رادیکال های آزاد موجود در بدن به بافت ها و اندام ها جلوگیری کرده، با تقویت سیستم ایمنی، از ابتلا به انواع سرطان ها پیشگیری می نماید.
ویتامین های گروه B
ویتامین B که در سلامت ارگان های مهم بدن نظیر قلب و عروق، سیستم عصبی، پوست و مو نقش مهمی ایفا می نماید. ویتامین ب موجود در این دو ماهی از مشکلات روانی و سکته های قلبی همچنین بیماری فشارخون و کلسترول بالا پیشگیری می نماید. ویتامین B12 نیز در سلامتی سیستم عصبی بدن انسان نقشی حیاتی دارد.
ویتامین A
ویتامین A یکی از انواع ویتامین های محلول در چربی است که مقدار موجود آن در حلوای سفید و سیاه به تقویت بینایی و پیشگیری از بیماری های مربوط به چشم بسیار مفید است.
ویتامین D
این ویتامین که تنها از طریق منابع غذایی محدودی نظیر آبزیان و برخی از بذرها تامین می شود، با قرار گرفتن به میزان لازم در برابر نور خورشید نیز در بدن ساخته می شود. به منظور تامین نیاز بدن به ویتامین D می توانید مصرف ماهی حلوا را در برنامه غذایی خود بگنجانید. ویتامین دی نقشی حیاتی برای سلامت پوست و مو داشته، از پوکی استخوان جلوگیری می نماید. با تقویت سیستم ایمنی بدن از ابتلا به بیماری های میکروبی و ویروسی شایع نظیر کرونا پیشگیری می نماید. همچنین ریسک ابتلا به انواع سرطان ها را کاهش داده در کاهش علائم بیماری هایی نظیر دیابت، ام اس و اسپاسم عضلانی بسیار موثر است.
افرادی که به دنبال کاهش وزن و کاهش چربی های شکمی هستند با کمک ویتامین دی می توانند روند تجمع چربی ها و افزایش وزن را کاهش دهند.
پروتئین
از مقادیر بالای پروتئینی که در گوشت این نوع ماهی به وفور یافت می شود نمی توان غافل شد. منابع کامل پروتئین در ماهی حلوا به فعالیت های بسیاری از ارگان های بدن کمک می نماید. بطور مثال عملکرد صحیح عضلات و کمک به رشد و ترمیم بافت ها، همچنین کمک به استحکام استخوان ها و پیشگیری از بیماری پوکی استخوان مرهون پروتئین های سالم و با کیفیت موجود در این آبزی جنوب کشور می باشد.
ید
از دیگر خواص ارزشمند ماهیان حلوای سفید و سیاه می توان به دارا بودن ید اشاره کرد. ید نقشی حیاتی در فعالیت غده تیروئید دارد که با مصرف آن به میزان مورد نیاز برای بدن می توان فعالیت غده تیروئید را به خوبی تنظیم نمود. در نتیجه از لاغری بیش از حد یا چاقی وابسته به تیروئید پیشگیری می نماید. البته با مصرف ید می توانید به سلامت پوست و مو، همچنین تقویت قوه بینایی خود کمک شایانی نمائید.
چربی های مفید
میزان پروتئین در این دو گونه ماهی حلوا بسیار بالا و در مقابل چربی آن بسیار کم است. به همین دلیل است که این آبزی خوشمزه برای رژیم های لاغری کم کالری و پر پروتئین بسیار مناسب است. میزان چربی در هر ۱۰۰ گرم گوشت آن حدود ۴ گرم است. این چربی بسیار برای بدن مفید و وجود آن ارزشمند است. بطور مثال چربی نوع DHA از دسته چربی های مفید و سالم است که برای پیشگیری از افزایش سطح کلسترول بد خون بسیار مفید و ضروری است.
مواد معدنی ضروری برای بدن
بسیاری از عناصر و مواد معدنی که بدن برای سلامتی و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها به آنها نیاز دارد در ماهی حلوای سفید و حلوای سیاه به وفور یافت می شود. به طور مثال مواد معدنی ارزشمندی نظیر کلسیم، آهن، پتاسیم و فسفر که هر یک تاثیر بسزایی در مقاومت بدن نسبت به بسیاری از بیماری ها دارند. بطور مثال:
پیشگیری از پوکی استخوان با افزایش تراکم استخوان ها
جلوگیری از کم خونی
تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از ابتلا به طیف
وسیعی از بیماری های عفونی، ویروسی و سرطانی
پیشگیری از ابتلا به آلزایمر و زوال عقل
و…
جدول ارزش غذایی ماهی حلوا
بطور کلی ماهی حلوا ارزش غذایی بالایی دارد و طیف ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای سلامتی بدن که در این ماهی یافت می شود بسیار گسترده است. در جدول زیر میزان مواد مغذی موجود در هر ۱۰۰ گرم گوشت ماهی حلوا به طور حدودی بیان شده است.
مواد مغذی موجود در ماهی حلوا
ارزش غذایی در هر ۱۰۰ گرم
انرژی (کالری)
۱۰۰ کیلوکالری
چربی
۱.۵ گرم
پروتئین
۲۰۵ گرم
سلنیوم
۵۰ میکروگرم
ویتامین B۶
۰.۲ میلی گرم
ویتامین B۱۲
۴۹.۵ میلی گرم
فسفر
۲۴۵ میلی گرم
منیزیم
۴۹.۳ میلی گرم
نیاسین (ویتامین B۳)
۱.۹ میلی گرم
تیامین (ویتامین B۱)
۰.۱ میلی گرم
ریبوفلاوین (ویتامین B۲)
۰.۱ میلی گرم
اسید پانتوتنیک (ویتامین B۵)
۰.۵ میلی گرم
پتاسیم
۲۹۰ میلی گرم
۷ بیماری که با مصرف ماهی حلوا درمان می شوند
ماهی حلوا با دارا بودن اکثر مواد مغذی لازم برای سلامتی بدن، مزایای فراوانی در پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری ها را دارد. اما برخی از اصلی ترین فواید مصرف ماهی حلوا برای بدن عبارتند از:
۱- تقویت قلب و کمک به پاکسازی عروق
اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی حلوا وجود دارند به تقویت قلب و پیشگیری از بروز سکته های قلبی کمک شایانی می نماید. همچنین مصرف این ماهی به طور منظم می تواند از ابتلا به ترومبوز به خوبی جلوگیری نماید و گردش خون را بهبود ببخشد. برخی هورمون ها که احتمال ایجاد لخته خون و التهاب را در بدن افزایش می دهند به واسطه امگا ۳ و DHA و EPA در بدن تولید نخواهند شد.
۲- پیشگیری از پیرچشمی و تاری دید
روغن موجود در این ماهی به سلامت چشم ها و تقویت بینایی کمک شایانی می نماید. زیرا اسیدهای چرب امگا ۳ می توانند از کاهش کیفیت بینایی افراد میانسال و مسن به واسطه افزایش سن پیشگیری نمایند. ضمن آنکه وجود ویتامین A در کنار امگا ۳ از بروز تاری دید و آسیب به شبکیه چشم جلوگیری می نماید.
۳- پیشگیری از افسردگی و کاهش علائم آن
جالب است بدانید به دلیل مواد مغذی و امگا ۳ سرشاری که در ماهی حلوا یافت می شود می توان از بروز افسردگی در افراد جلوگیری کرده، علائم آن را در افرادی که دچار افسردگی های شدید هستند کاهش داد.
کاهش سطح امگا ۳ و ویتامین D در بدن ریسک افسردگی در افراد را افزایش می دهد. با قرار گرفتن در معرض تابش خورشید بدون واسطه و مصرف مواد غذایی حاوی این دو ماده مهم به ویژه ماهی ها می توان افسردگی را درمان کرد. همچنین اختلالات عاطفی فصلی که اغلب در پائیز و زمستان علایم شدید تری دارند را بهبود بخشید.
مصرف ماهی حلوا به منظور جلوگیری از افسردگی پس از زایمان برای خانم هایی که به تازگی وضع حمل کرده اند بسیار مفید است.
۴- مشکلات ریوی و آسم
مصرف ماهی به ویژه گونه حلوا می تواند به محافظت از ریه ها کمک شایانی نماید. همانطور که می دانیم در بیماری های تنفسی به خصوص کرونا، تقویت ریه ها اهمیت بالایی در کاهش علائم بیماری دارد. بنابراین با گنجاندن این ماهی در رژیم غذایی خود می توانید ریه ها و سیستم تنفسی خود را تقویت نمائید.
البته از نقش ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیازبه منظور کاهش علائم آسم به ویژه در کودکان در ماهی حلوای سفید و سیاه نیز نمی توان غافل شد.
۵- جلوگیری از سکته های مغزی و کاهش حافظه
به دلیل مقادیر بالای پتاسیم و فسفری که در ماهی حلوا وجود دارد می توان عملکرد مغز را به طور قابل توجهی بهبود داد. مصرف فسفر به مقدار مورد نیاز برای مغز می تواند به بهبود حافظه افراد و افزایش هوش کودکان کمک شایانی نماید. همچنین پتاسیم نقش مهمی در کاهش ریسک سکته های مغزی ایفا می نماید.
۶- کاهش ریسک سرطان و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی
غذاهای دریایی به ویژه ماهی های جنوب همانند حلوا انواع مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می کنند. به طور مثال روی، سلنیوم، ید، پتاسیم و … بطوریکه با مصرف منظم آنها دیگر نیازی به استفاده از مکمل های مصنوعی گران قیمت در قالب قرص ها و مولتی ویتامین ها نخواهید داشت.
به کمک این مواد معدنی می توانید سیستم ایمنی بدن را تقویت کنید و به ترشح آنزیم های لازم برای محافظت بدن در برابر انواع سرطان ها کمک نمایید. ضمن آنکه روغن ماهی نقش موثری در کاهش التهاب در بدن دارد که خود در کاهش علائم سرطان های گوناگون بسیار موثر است.
۷- پیشگیری از پوکی استخوان و ورم مفاصل
با توجه به اینکه جذب ویتامین D به میزان مورد نیاز برای بدن کمی مشکل است. زیرا بدن قادر به ساخت این ویتامین نیست و تنها با قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت زمان کافی و یا مصرف مواد غذایی حاوی آن تامین می گردد. با مصرف ماهی ها می توانید ویتامین دی مورد نیاز برای تقویت و استحکام استخوان ها را تامین نمائید. همچنین ریسک شکستن استخوان ها در کودکان و سالمندان را کاهش دهید.
جمع بندی
به یاد داشته باشید ویتامین دی نقش موثری در افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس های همه گیر نظیر آنفولانزا یا کرونا را دارا می باشد. بنابراین با شروع فصول سرد سال و کاهش دسترسی به نور خورشید، در عین حال شیوع انواع بیماری های ویروسی، مصرف ماهی ها به مقدار بیشتر در رژیم غذایی افراد بسیار توصیه می شود.
