از قدیم گفته‌اند که خوردن نمکِ زیاد باعث تشنگی و مصرف آب بیشتر می‌شود. حالا پرسش این است که خوردن نمک زیاد روی اشتها نیز اثر می‌گذارد یا خیر؟ پژوهشگران تلاش کرده‌اند تا نقش نمک در افزایش وزن و گرسنگی را بیشتر کشف کنند. دانشمندان تاکنون بیشتر به نقش نمک در افزایش فشار خون پرداخته بودند، اما چند وقتی است که به تأثیر این ماده‌ی غذایی در بیشتر خوردن نیز پرداخته‌اند. پس اگر شما هم از آن دسته عزیزانی هستید که به فکر کاهش وزن هستید یا نمک زیاد مصرف می‌کنید و حتی قبل از قاشق و چنگال به دست‌گرفتن شروع به نمک زدن می‌کنید، حتما این مقاله را تا انتها بخوانید.
مصرف نمک در فضا چگونه عمل می‌کند؟!
گروهی از پژوهشگران در مطالعه‌ای جدید، برای پی‌بردن به نقش مصرفِ زیاد نمک در تشنگی تلاش زیادی کردند، اما متوجه شدند، افرادی که به میزان زیادی نمک مصرف می‌کنند، به نسبت سایرین کمتر آب می‌نوشند. این دوستان نمک‌دوست، گرسنه‌تر هم می‌شوند. همین میل بیشتر به غذا، در بلندمدت باعث پرخوری و اضافه‌وزن خواهد شد.
پژوهشگران در ادامه تحقیقات‌شان به گروهی ویژه رسیدند: فضانوردان روسی. این فضانوردان درحالِ آمادگی برای تطبیق با سختی‌های سفر خود به مریخ، مدتی طولانی، شرایط فضا را در وضعیتی ثابت شبیه‌سازی کرده بودند. بنابراین امکان مطالعه‌ی تأثیر مصرف نمک روی آن‌ها مقدور بود. در طول پژوهش، رژیم غذایی فضانوردان تغییری نداشت؛ به‌جز اینکه میزان نمک مصرفی آن‌ها تغییر می‌کرد. رژیم غذایی آن‌ها با مصرف ۱۲ گرم نمک در هر روز آغاز شد. این مقدار از مصرف نمک ۲ برابر میزان مصوب راهنمای غذایی در ایالت متحده آمریکا است.
بعد از گذشت چندین هفته، میزان مصرف نمک به ۹ گرم در روز کاهش پیدا کرد و در سومین قسمت از این تحقیق، مصرف نمک روزانه‌ی فضانوردان به ۶ گرم رسید. نتایج بررسی‌های محققان نشان می‌داد که هر چقدر میزان نمک مصرفی کاهش پیدا می‌کند، فضانوردان بیشتر آب می‌نوشند. ابتدا این نتیجه کمی عجیب و باورناپذیر به نظر می‌رسید. نکته غافل‌گیرکننده دیگر این بود که فضانوردان هنگام استفاده‌ی بیشتر از نمک در رژیم خود، مدام از گرسنگی شکایت داشتند. این در حالی بود که مقدار غذای آن‌ها تغییری نداشت و فقط بر مصرف میزان نمک افزوده شده بود.
نمک چه تأثیری در سلامت دارد؟
سدیم، ماده‌ی سازنده‌ی نمک طعام نقش بسیار مهمی در رژیم غذایی دارد. نمک فقط باعث طعم‌دهی به غذا نمی‌شود، بلکه باعث عملکرد صحیح ماهیچه‌ها و اعصاب می‌شود و به‌نگه‌داشتن تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند، اما وقتی میزان مصرف نمک بالا برود، فشار خون نیز مسیری مشابه را طی می‌کند و افزایش می‌یابد. در طول زمان، فشار خون بالا می‌تواند موجب عواقب جدی و تهدیدکننده برای بدن و سلامت باشد. سکته‌ی مغزی، حملات قلبی، بیماری‌های کلیوی و سایر مشکلات سلامت از جمله عوارض مصرف نمک هستند.
به گفته‌ی متخصصان، برای تنظیم فشار خون بدن، مصرف کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم نمک در روز توصیه می‌شود. یعنی مقدار نمکی که در روز مصرف می‌کنیم، باید به‌اندازه‌ی تقریبا یک قاشق چای‌خوری باشد. برای بیشتر بزرگسالان نیز مصرف نمک نباید از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز تجاوز کند. البته بیشتر افراد بزرگ‌سال خیلی بیشتر از این میزان، نمک مصرف می‌کنند. مثلا در کشوری مانند آمریکا این مقدار در روز به ۳۴۰۰ گرم می‌رسد. در طی سال‌های گذشته، پژوهشگران به نقش نمک در چاقی زیاد پرداخته‌اند و به دستاوردهای زیر رسیده‌اند:
در سال ۲۰۱۵ میلادی، محققان چینی و ژاپنی گزارش داده‌اند که مصرف زیاد نمک در کودکان و بزرگسالانی که نمک بیشتری مصرف می‌کنند، باعث افزایش چربی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، مصرف بیشتر نمک در کودکان ۲۸ درصد و در بزرگسالان تا ۲۶ درصد بیشتر باعث افزایش چاقی می‌شود. علت این موضوع برای دانشمندان محرز نشده، اما آن‌ها دریافته‌اند که مصرف بیش‌ازحد نمک باعث تغییر شیوه‌ی سوختن چربی در بدن می‌شود.
مطالعه‌ای از سوی محققان استرالیایی نیز نشان داده است که مصرف بیش‌ازحد نمک باعث افزایش ۲۳ درصدی چاقی در کودکان مدرسه‌ای می‌شود. به‌نظر می‌رسد، این افزایش اشتها به‌خاطر بهبود طعم غذا با نمک شکل می‌گیرد. ضمن اینکه بعد از تشنه شدن، کودکان مدرسه‌ای به‌جای مصرف آب، نوشابه‌های پرکالری می‌نوشند و همین باعث افزایش وزن آن‌ها است.
مطالعه‌ی استرالیایی دیگری در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مصرف بیش‌ازاندازه‌ی نمک باعث افزایش ۱۱ درصدی مصرف غذا و کالری‌ها می‌شود. زیرا نمک باعث خوش‌طعم‌تر شدن غذا می‌شود و میزان مصرف را بالا می‌برد.
به‌طور کلی بنا به پژوهش‌های متخصصان، نمک باعث افزایش اشتها می‌شود. البته تمام این نظرات مبتنی بر شواهد است و نمی‌توان گفت که نمک قطعا باعث چنین نتیجه‌ای در بدن می‌شود. بنابراین برای اینکه نمک را از نظر علمی علتی برای چاقی بدانیم باید، تحقیقات سازمان‌یافته و دقیقی صورت بگیرد.
لوری رومن، مدیر مؤسسه نمک، می‌گوید: «تحقیقات مرکز ما بر عوارض نمک ادامه دارد. مثلاُ در پژوهش‌های خود دریافته‌ایم که دامداران برای کاهش اشتهای دام و محدود کردن غذای آن‌ها، اقدام به دادن نمک می‌کنند. تداوم این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که احتمال اینکه وجود رابطه‌ای میان چاقی و مصرف نمک وجود داشته باشد، چندان درست هم نیست».
رابطه نمک و موش‌ها چگونه است؟
در مطالعه‌ای که در شبیه‌سازی سفر فضایی صورت گرفت، دقیقا مشخص نشد که علت اینکه فضانوردان آب کمتری می‌نوشند، با مصرف بیشتر نمک و افزایش اشتهای آن‌ها چه ارتباطی دارد. پس پژوهشگران به سراغ موش‌ها رفتند. موش‌ها با مصرف بالای میزان نمک، از طریق کبد ماده‌ای به‌نام اوره تولید می‌کنند. این ماده باعث حفظ تعادل آب موجود در بدن می‌شود. اما تولید اوره، انرژی زیادی می‌خواهد. به عبارت دیگر برای تولید آن، به مواد غذایی به‌ویژه پروتئین نیاز است. این موضوع می‌تواند افزایش اشتهای فضانوردان را توجیه کند.
اینکه، فضانوردان میلی به نوشیدن آب نداشتند اما اشتهایشان افزایش پیدا کرده بود، بسیار جالب است. پس مشخص می‌شود هنوز مسائل بسیاری وجود دارد که ما از آن بی‌خبریم. بنابراین باید ابعاد مختلف این رابطه (رابطه میان نمک و اشتها) بررسی بشود. درواقع باید به شیوه‌ی کنترل اشتها و تشنگی در بدن بیشتر پرداخته شود. به‌گفته‌ی دانشمندان، کنترل اشتها به‌شدت پیچیده است و باید تحقیقات دیگری به این موارد بپردازد.
دانشمندان معتقدند: «گرسنگی دائمی در زمان تلاش برای کاهش وزن می‌تواند نشانه‌ی مصرف‌نکردن صحیح نمک باشد. بنابراین لازم است تا در خوردن نمک دقت بیشتری شود. کاهش میزان مصرف نمک می‌تواند تأثیرگذار باشد».
مصرف نمک را کاهش بدهید
به‌قول متخصصان تغدیه، کنترل و تنظیم میزان نمک مصرفی در رژیم غذایی کمی چالش‌برانگیز است، اما توصیه‌هایی در این زمینه وجود دارد که می‌تواند به شما کمک زیادی کند:
سعی کنید، غذاهای فراوری‌نشده‌ی گیاهی مصرف کنید. غذاهای خانگی درست کنید و یادتان باشد، رستوران‌ها از غذاهای فراوری‌شده و پرنمک استفاده می‌کنند.
از مصرف چاشنی‌ها و سُس‌هایی که سرشار از نمک هستند نیز پرهیز کنید. سس گوجه‌فرنگی، سویا و… نمونه‌ای از این مواد هستند.
برای اینکه ذائقه‌تان عادت کند، میزان مصرف نمک را به‌تدریج کاهش بدهید. مثلا اگر به یک‌باره شروع به حذف نمک از غذای خود کنید، غذا بی‌مزه می‌شود و از این کار روی‌گردان خواهید شد.
از سبزیجات و گیاهان خشک و تازه مانند سیر، فلفل سیاه و… استفاده کنید. هر چقدر ادویه بیشتری استفاده کنید، احتیاج به مصرف نمک کمتر می‌شود.
قبل از خوردن، نمک نزنید. اول کمی از غذای خود بچشید، سپس نمک اضافه کنید. شاید اصلا نیازی به نمک اضافه نباشد.
